Αἱ εὐθεῖαι ἐρωτήσεις τῆς Λατινικῆς εἰς τον Πλάγιον Λόγον

της

Μαρίας Αργυροπούλου

Ευθείες ερωτήσεις

Οι ευθείες ερωτήσεις, που εκφέρονται με οριστική, απορηματική ή δυνητική υποτακτική, στον πλάγιο λόγο τρέπονται σε πλάγιες ερωτήσεις με υποτακτική πάντα έγκλιση, διατηρώντας, με την εφαρμογή των κανόνων της ακολουθίας των χρόνων, την ίδια χρονική βαθμίδα (σύγχρονο, προτερόχρονο, υστερόχρονο) σε ευθύ και πλάγιο λόγο ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης.

Σχηματικά:

Ευθεία ερώτηση	Πλάγια ερώτηση
(οριστική/υποτακτική)	(υποτακτική)

Αναλυτικότερα, κατά την τροπή της ευθείας σε πλάγια ερώτηση, προσέχουμε:

Ευθεία ερώτηση	Πλάγια ερώτηση
Quid facis? (σύγχρονο)	Rogat (-abit) quid facias. (σύγχρονο στο παρόν) Rogabat (-avit, -averat) quid faceres. (σύγχρονο στο παρελθόν)
Quid fecisti? (προτερόχρονο)	Rogat (-abit) quid feceris. (προτερόχρονο στο παρόν) Rogabat ( -avit, -averat) quid fecisses. (προτερόχρονο στο παρελθόν)
Quid facies? (υστερόχρονο)	Rogat (-abit) quid facturus sis. (υστερόχρονο στο παρόν) Rogabat (-avit, -averat) quid facturus esses. (υστερόχρονο στο παρελθόν)

π.χ.

Ευθύς λόγος → Πλάγιος λόγος

“Ego non cognosco vocem tuam?” (24) –σύγχρονο- →

Ennius interrogat Nasicam num ipse non cognoscat vocem illius. ή
Ipse non cognoscatne vocem illius ή
Ennius quaerit ex Nasicā nonne cognoscat ipse vocem illius
Ennius interrogavit Nasicam num ipse non cognosceret vocem illius.ή
Ennius quaesivit ex Nasicā nonne cognosceret ipse vocem illius

“Qui potuisti populari hanc terram […] ? (43) –προτερόχρονο- → Mater interrogat filium qui potuerit populari illam terram […] .
Mater interrogavit filium qui potuisset populari illam terram[…]


Πλάγιος λόγος → Ευθύς λόγος

[…] marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat. (23) –σύγχρονο- → “Quid agit puer?”

Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. (24) –προτερόχρονο- → “Quid postea Nasica fecit? ”

Experiri enim volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura[…]. (49) –υστερόχρονο- → “Quam aequo animo me ferro interimam[…] ?”


Παρατηρήσεις:

1. Για την εισαγωγή ευθειών και πλαγίων ερωτήσεων ολικής άγνοιας ισχύει ό,τι είναι γνωστό από την αντίστοιχη θεωρία των προτάσεων αυτών των ειδών.

π.χ.

“In hoc me longa vita et infelix senecta traxit […] ?”(43) → Mater interrogat filium num in illud se longa vita et infelix senecta traxerit.

Tum interrogavit filiam, utrum cana esse mallet an calva. (47) → “Utrum cana esse mavis an calva?”

2. Η δυνητική υποτακτική, κατά την τροπή του ευθέος λόγου σε πλάγιο και αντίστροφα, δεν αλλάζει (όπως και οι δυνητικές εγκλίσεις στα αρχαία ελληνικά).

π.χ.

Nescio enim quis possit (δυνητική υποτακτική) diligere eum […] aut eum […]. (44) → “Quis possit diligere eum/hunc […] aut eum/hunc […] ?”

(Μοναδικό παράδειγμα δυνητικής υποτακτικής σε πλάγια και ευθεία ερώτηση στα εξεταζόμενα κείμενα).

*

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ / ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ι. Να μεταφέρετε τις ευθείες ερωτήσεις που ακολουθούν σε πλάγιο λόγο, χρησιμοποιώντας τη φράση εξάρτησης που δίνεται σε παρένθεση:

1. “Ego non cognosco vocem tuam?”(24) (Ennius Nasicam interrogat)
2. “Visne scire […]?”(24) (Ille interrogavit puerum)
3. “Tu mihi ipsi non credis?”(24) (Nasica Ennium inerrogat)
4. “Quin, homo inepte, taces […]?”(41) (Rogo te, homo inepte)
5. “Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum?”(43) (Mater rogavit filium)
6. “In hoc me longa vita et infelix senecta traxit […]?”(43) (Mater haud scit = αγνοεί)
7. “Qui potuisti populari hanc terram […]?”(43) (Mater interrogavit filium)
8. “Cur […] tibi non succurrit?”(43) (Mater interrogat filium)
9. “Quid ergo non times […]?”(47) (Augustus interrogavit filiam)

Λύση

1. Ennius Nasicam interrogat num ipse non cognoscat vocem illius.
2. Ille interrogavit puerum velletne scire […].
3. Nasica Ennium interrogat num ille sibi ipsi non credat.
4. Rogo te, homo inepte, quin taceas.
5. Mater rogavit filium num ad hostem venisset et captiva in castris illius esset.
6. Mater haud scit an in hoc se longa vita et infelix senecta traxerit […].
   Στην συγκεκριμένη περίπτωση παραμένει το hoc, λόγω της ιδιαίτερης σημασίας του = σε τέτοιο σημείο.
7. Mater interrogavit filium qui potuisset populari illam terram […].
8. Mater interrogat filium cur […]illi non succurrerit.
9. Augustus interrogavit filiam quid non timeret […].

ΙΙ. Να τρέψετε τις ακόλουθες πλάγιες ερωτήσεις σε ευθείες ερωτήσεις:

1. […] marito persaepe interroganti quid ageret puer, respondebat.(23)
2. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit.(24)
3. Visne scire quid postea Nasica responderit?(24)
4. Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore.(25)
5. Noli spectare quanti homo sit.(28)
6. […] ut […] cernatur quanto miles Latinus Romano virtute antecellat.(31)
7. Nescio enim quis possit diligere eum […] aut eum […].(44)
8. Tum intellegitur quam fuerint inopes amicorum.(44)
9. Tum intellexi quos fidos amicos habuissem quos infidos […].(44)
10. Caesar ex captivis cognoscit quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res sit.(45)
11. Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva.(47)
12. […] conloqui secum et docere, quae utilia factu essent.(48)
13. Experiri enim volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura […].(49)

Λύση

1. “Quid agit puer?”
2. “Quid postea Nasica fecit?”
3. “Quid postea Nasica respondit?”
4. “Quando hanc ficum decerptam esse putatis ex arbore?”
5. “Quanti homo est?”
6. “Quanto miles Latinus Romano virtute antecellit?”
7. “Quis possit diligere hunc[…] aut hunc[…]?” ή Quis possit diligere eum[…] aut eum[…]?”
8. “Quam fuerunt inopes amicorum?”
9. “Quos fidos amicos habui quos infidos […]?”
10. “Quae apud Ciceronem geruntur quantoque in periculo res est?”
11. “Utrum post aliquot annos cana esse mavis an calva?”
12. “Quae utilia factu sunt?”
13. “Quam aequo animo me ferro interimam […]?”