Ο μέλλοντας των υπερδισύλλαβων σε -ίζω ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής

της

Αλεξάνδρας Μπογατσά

Ο ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΥΠΕΡΔΙΣΥΛΛΑΒΩΝ

ΡΗΜΑΤΩΝ ΣΕ -ίζω

Τα υπερδισύλλαβα ρήματα σε –ίζω που έχουν χαρακτήρα -δ- σχηματίζουν τον ενεργητικό και μέσο μέλλοντα χωρίς τον χρονικό χαρακτήρα -σ- και λήγουν σε -ιῶ και -ιοῦμαι στην ενεργητική και μέση φωνή αντιστοίχως. Ο μέλλοντας αυτός κλίνεται κατά τα συνηρημένα ρήματα σε –έω.

π.χ.:
ρ. κομίζω (θ. κομιδ-) → μέλλ.: κομιῶ, κομιεῖς, κομιεῖ, κομιοῦμεν, κομιεῖτε, κομιοῦσι(ν).
ρ. ἀγωνίζομαι (θ. ἀγωνιζ-) → μέλλ.: ἀγωνιοῦμαι, ἀγωνιεῖ, ἀγωνιεῖται, ἀγωνιούμεθα, ἀγωνιεῖσθε, ἀγωνιοῦνται

***

Α. Πίνακας ενδεικτικού σχηματισμού

των υπερδισύλλαβων ρημάτων σε –ίζω

ρ. οἰκίζω

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
	Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
α΄ προσ. β΄ προσ.	οἰκιῶ οἰκιεῖς	οἰκιοῖμι, οἰκιοίην οἰκιοῖς, οἰκιοίης	οἰκιεῖν	οἰκιῶν οἰκιοῦσα οἰκιοῦν

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
	Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
α΄ προσ. β΄ προσ.	οἰκιοῦμαι οἰκιεῖ,-ῇ	οἰκιοίμην οἰκιοῖο	οἰκιεῖσθαι	οἰκιούμενος οἰκιουμένη οἰκιούμενον

ρ. πορίζω (= παρέχω, προμηθεύω)

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
	Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
α΄ προσ. β΄ προσ.	ποριῶ ποριεῖς	ποριοῖμι, ποριοίην ποριοῖς, ποριοίης	ποριεῖν	ποριῶν ποριοῦσα ποριοῦν

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
	Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
α΄ προσ. β΄ προσ.	ποριοῦμαι ποριεῖ, -ῇ	ποριοίμην ποριοῖο	ποριεῖσθαι	ποριούμενος ποριουμένη ποριούμενον

Παρατηρήσεις:

1. Μόνο τα υπερδισύλλαβα ρήματα σε –ίζω σχηματίζουν συνηρημένο μέλλοντα.
   
   Εξαιρούνται τα:
   ἐρίζω → ἐρίσω,
   θωρακίζω → θωρακίσω,
   καλλωπίζω → καλλωπίσω,
   ῥαπίζω → ῥαπίσω,
   φορτίζω → φορτίσω.
2. Τα δισύλλαβα ρήματα σε –ίζω σχηματίζουν μέλλοντα σε –σω.
   
   π.χ.:
   κτίζω → κτίσω,
   σχίζω → σχίσω.

***

Β. Κατάλογος των συνηθέστερων

υπερδισύλλαβων ρημάτων σε –ίζω

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ἀγωνίζομαι	ἀγωνιοῦμαι
γνωρίζω	γνωριῶ
δανείζω δανείζομαι	δανειῶ δανειοῦμαι
διαχειρίζω διαχειρίζομαι	διαχειριῶ διαχειριοῦμαι
ἐγχειρίζω	ἐγχειριῶ
ἐθίζω	ἐθιῶ
ἐλπίζω	ἐλπιῶ
ἐμποδίζω	ἐμποδιῶ
καθίζω	καθιῶ
κομίζω κομίζομαι	κομιῶ κομιοῦμαι
λογίζομαι	λογιοῦμαι
μεταχειρίζομαι	μεταχειριοῦμαι
νομίζω	νομιῶ
οἰκίζω	οἰκιῶ
ὀργίζω ὀργίζομαι	ὀργιῶ ὀργιοῦμαι
ὁρίζω ὁρίζομαι	ὁριῶ ὁριοῦμαι
πορίζω πορίζομαι	ποριῶ ποριοῦμαι
τειχίζω τειχίζομαι	τειχιῶ τειχιοῦμαι
ὑβρίζω ὑβρίζομαι	ὑβριῶ ὑβριοῦμαι
φροντίζω	φροντιῶ
ψηφίζω ψηφίζομαι	ψηφιῶ ψηφιοῦμαι

***

Ασκήσεις γραμματικής

ΑΣΚΗΣΗ 1

Να κλίνετε την οριστική και ευκτική μέλλοντα των ρημάτων: νομίζω και κομίζομαι.

Λύση

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ		ΕΥΚΤΙΚΗ ΜΕΛΛΟΝΤΑ
νομιῶ	κομιοῦμαι	νομιοῖμι	κομιοίμην
νομιεῖς	κομιεῖ	νομιοῖς	κομιοῖο
νομιεῖ	κομιεῖται	νομιοῖ	κομιοῖτο
νομιοῦμεν	κομιούμεθα	νομιοῖμεν	κομιοίμεθα
νομιεῖτε	κομιεῖσθε	νομοῖτε	κομιοῖσθε
νομιοῦσιν	κομιοῦνται	νομιοῖεν	κομιοῖντο

ΑΣΚΗΣΗ 2

Να γραφούν στο ίδιο πρόσωπο του άλλου αριθμού και σε χρόνο μέλλοντα οι παρακάτω ρηματικοί τύποι:

• ψηφίζετε
• ἐλπίζεις
• νομίζομεν
• κομίζουσιν
• φροντίζει

Λύση

• ψηφίζετε → ψηφιεῖς

• ἐλπίζεις → ἐλπιεῖτε

• νομίζομεν → νομιῶ

• κομίζουσιν → κομιεῖ

• φροντίζει → φροντιοῦσιν

ΑΣΚΗΣΗ 3

Συμπληρώστε τους κατάλληλους τύπους του ενεργητικού και μέσου μέλλοντα του ρήματος ψηφίζω

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ
β΄ενικό
γ΄ενικό
β΄πληθ
γ΄πληθ

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ
	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ
β΄ενικό
γ΄ενικό
β΄πληθ
γ΄πληθ

Λύση

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ
β΄ενικό	ψηφιεῖς	ψηφιοῖς / ψηφιοίης
γ΄ενικό	ψηφιεῖ	ψηφιοῖ/ψηφιοίη
β΄πληθ	ψηφιεῖτε	ψηφιοῖτε
γ΄πληθ	ψηφιοῦσιν	ψηφιοῖεν

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ
	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ
β΄ενικό	ψηφιῇ (-εῖ)	ψηφιοῖο
γ΄ενικό	ψηφιεῖται	ψηφιοῖτο
β΄πληθ	ψηφιεῖσθε	ψηφιοῖσθε
γ΄πληθ	ψηφιοῦνται	ψηφιοῖντο

 

ΑΣΚΗΣΗ 4

Αφού αναγνωρίσετε τους τύπους που σας δίνονται, να τους μεταφέρετε στον μέλλοντα της έγκλισης που βρίσκονται.

	ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
α. διώριζες
β. ἐξώργισαν
γ. ἀγωνισαίμην
δ. νενομικότες εἴητε
ε. φροντίζειν
ζ. τὸ γνωρίζον
η. ψηφιζόμεθα
θ. ὑπολογίζοιτο
ι. διαχειριζοίμεθα
κ. ἡ παρεμποδίζουσα

Λύση

	ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
α. διώριζες (παρατατικός, β΄εν. του ρ. «διορίζω»)	διοριεῖς
β. ἐξώργισαν (οριστική αορίστου, γ΄πληθ. του ρ. «ἐξοργίζω»)	ἐξοργιοῦσι(ν)
γ. ἀγωνισαίμην (ευκτική αορίστου, α΄εν. του ρ. «ἀγωνίζομαι»)	ἀγωνιοίμην
δ. νενομικότες εἴητε (ευκτική παρακειμένου, β΄πληθ. του ρ. «νομίζω»)	νομιοῖτε
ε. φροντίζειν (απαρέμφατο ενεστώτα, του ρ. «φροντίζω»)	φροντιεῖν
ζ. τὸ γνωρίζον (ονομαστική ουδετέρου γένους, μετοχής ενεστώτα, του ρ. «γνωρίζω»)	τὸ γνωριοῦν
η. ψηφιζόμεθα (οριστική ενεστώτα, α΄πληθ. του ρ. «ψηφίζομαι»)	ψηφιούμεθα
θ. ὑπολογίζοιτο (ευκτική ενεστώτα, γ΄εν. του ρ. «ὑπολογίζομαι»)	ὑπολογιοῖτο
ι. διαχειριζοίμεθα (ευκτική ενεστώτα, α΄πληθ. του ρ. «διαχειρίζομαι»)	διαχειριοίμεθα
κ. ἡ παρεμποδίζουσα (ονομαστική θηλυκού γένους, μετοχής ενεστώτα, του ρ. «παρεμποδίζω»)	ἡ παρεμποδιοῦσα