επιμελεία του
Γεωργίου Πλακίδα
Το γερούνδιο είναι ρηματικό ουσιαστικό ουδετέρου γένους με ενεργητική σημασία (γερούνδιο έχουν τα ενεργητικά, τα αποθετικά και τα ημιαποθετικά ρήματα).
Διαθέτει γενική, δοτική, αιτιατική και αφαιρετική. Ισοδυναμεί με τις πλάγιες πτώσεις του έναρθρου απαρεμφάτου της ελληνικής.
Σχηματίζεται από το θέμα του ενεστώτα και τις καταλήξεις –ndi, –ndo, -ndum, -ndo (καταλήξεις δευτεροκλίτων ουσιαστικών).
Τα γερούνδια των 4 συζυγιών
amo
|
deleo
|
lego
|
audio
| |
Γενική
Δοτική Αιτιατική Αφαιρετική |
ama-ndi
ama-ndo ama-ndum ama-ndo |
dele-ndi
dele-ndo dele-ndum dele-ndo |
lege-ndi
lege-ndo lege-ndum lege-ndo |
audie-ndi
audie-ndo audie-ndum audie-ndo |
Η χρήση των πτώσεων του γερουνδίου
1. Η γενική του γερουνδίου χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα ουσιαστικών και επιθέτων (γενική αντικειμενική) καθώς και των προθέσεων causa και gratia (=για να). Ο εμπρόθετος δηλώνει αιτία ή σκοπό.
2. Η δοτική του γερουνδίου εκφράζει σκοπό και χρησιμοποιείται κυρίως με επίθετα που σημαίνουν «κατάλληλος», «χρήσιμος» (aptus, idoneus, utilis)
3. Η αιτιατική του γερουνδίου είναι πάντοτε εμπρόθετη (ad, in) και εκφράζει σκοπό ή προορισμό ή αναφορά. π.χ. Quam multas imagines […] ―non solum ad intuendum ― scriptores […] nobis reliquerunt = Πόσο πολλές εικόνες μας κληροδότησαν οι συγγραφείς ―όχι μόνο για να τις ατενίζουμε [32]
4. Η αφαιρετική του γερουνδίου χρησιμοποιείται
o απρόθετη για να δηλωθεί ο τρόπος. π.χ. […] cogitando homines excellentes […] mentem meam conformabam = με το να αναλογίζομαι τους εξαίρετους άνδρες διέπλαθα τον νου μου. [32]
o εμπρόθετη ( de, ex, in και ab) για να δηλωθεί αναφορά ή αφετηρία. π.χ. Aesopus consilium Licini de fugiendo cognovit = Ο Αίσωπος έμαθε το σχέδιο του Λίκινου για δραπέτευση
Σχηματικά:
Σημείωση: Δοτική και εμπρόθετη αφαιρετική δεν συναντάμε ποτέ στο σχολικό εγχειρίδιο. Επομένως, όλοι οι συναντώμενοι τύποι σε -ndo είναι απρόθετες αφαιρετικές που δηλώνουν τρόπο
Ασκήσεις συντακτικού
ΑΣΚΗΣΗ I
Να αναγνωρίσετε συντακτικά τα υπογραμμισμένα γερούνδια στις προτάσεις που ακολουθούν:
1. Tum adulescens viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit. [31]
2. Quam multas imagines fortissimorum virorum-non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt. [32]
3. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. [32]
4. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam. [32]
5. Sic enim – laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo – me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui. [32]
6. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram. [38]
7. Qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt. [42]
Λύση
1. pugnandi : γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα (αντικειμενική) στο cupiditate.
2. ad intuendum, ad imitandum :εμπρόθετες αιτιατικές γερουνδίου που εκφράζουν σκοπό
3. gerendi, administrandi : γενικές γερουνδίου ως συμπλήρωμα (αντικειμενικές) στο cupidus.
4. Colendo, cogitando : απρόθετες αφαιρετικές γερουνδίου που εκφράζουν τρόπο.
5. expetendo, ducendo : απρόθετες αφαιρετικές γερουνδίου που εκφράζουν τρόπο. Λειτουργούν ως επεξηγήσεις στο sic.
6. standi: γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα(αντικειμενική) στο mora.
7. non credendo : απρόθετη αφαιρετική γερουνδίου που εκφράζει τρόπο.
ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ
Να συμπληρωθεί ο κατάλληλος τύπος του γερουνδίου.
1. Adulescens cupidus ………………………… erat (proelior).
2. Adulescens ad ………………………… ruit (certo).
3. Hostes …………………… salutem petiverunt (fugio).
4. Ars (τέχνη) ……………………. difficilis (δύσκολη) est (scribo).
5. Adversarius peritus …………………….. erat (bello = πολεμώ).
Λύση
1. Adulescens cupidus proeliandi erat.
2. Adulescens ad certandum ruit.
3. Hostes fugiendo (αφαιρετική του τρόπου) salutem petiverunt.
4. Ars (τέχνη) scribendi difficilis (δύσκολη) est.
5. Adversarius peritus bellandi erat.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου