ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ

του

Γεωργίου Πλακίδα

Γερουνδιακή έλξη ονομάζεται η χρήση γερουνδιακού αντί γερουνδίου. Πιο συγκεκριμένα η μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης (με γερούνδιο) σε παθητική (με γερουνδιακό).

σημείωση: στη μετάφραση διατηρούμε την ενεργητική σύνταξη σαν να μην υπήρχε η έλξη.

πότε γίνεται
Η γερουνδιακή έλξη μπορεί να γίνει, όταν το γερούνδιο ανήκει σε μεταβατικό ρήμα που έχει αντικείμενο σε αιτιατική.

σημείωση 1: γερουνδιακή έλξη μπορεί να γίνει και με ρήματα που συντάσσονται με αφαιρετική, όπως το utor.
σημείωση 2: αποφεύγουμε τη γερουνδιακή έλξη, όταν αντικείμενο του γερουνδίου είναι το ουδέτερο αντωνυμίας ή επιθέτου.

πότε είναι υποχρεωτική

Η γερουνδιακή έλξη είναι υποχρεωτική, όταν:

• έχουμε εμπρόθετο τύπο γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική.

• έχουμε γερούνδιο σε πτώση δοτική με αντικείμενο σε αιτιατική.

σημείωση: γερούνδιο σε πτώση δοτική δεν συναντάμε στα σχολικά κείμενα.

πώς γίνεται
 

• βήμα 1^ο: το αντικείμενο του γερουνδίου (feminas) παίρνει την πτώση του γερουνδίου, που εδώ είναι γενική (feminarum). Το αντικείμενο δηλ. του γερουνδίου γίνεται υποκείμενο του γερουνδιακού.

• βήμα 2^ο: το γερούνδιο (interficiendi) τρέπεται σε γερουνδιακό (interficiendarum) που να συμφωνεί με το γένος και τον αριθμό του ουσιαστικού (εδώ θηλυκό, πληθυντικού).

Με άλλα λόγια, το γερούνδιο δίνει την πτώση και το ουσιαστικό δίνει το γένος και τον αριθμό.

  Το αντικείμενο του γερουνδίου (rem publicam) παίρνει την πτώση του γερουνδίου, που εδώ είναι γενική (rei publicae). Τα γερούνδια (gerendi et administrandi) τρέπονται σε γερουνδιακά (gerendae et administrandae) που να συμφωνούν με το γένος και τον αριθμό του ουσιαστικού (εδώ θηλυκό, ενικού). Η έλξη δεν είναι υποχρεωτική.

Το αντικείμενο του γερουνδίου (homines excellentes) παίρνει την πτώση του γερουνδίου, που εδώ είναι αφαιρετική (hominibus excellentibus). Τα γερούνδια (colendo et cogitando) τρέπονται σε γερουνδιακά (colendis et cogitandis) που να συμφωνούν με το γένος και τον αριθμό του ουσιαστικού (εδώ αρσενικό, πληθυντικού). Η έλξη δεν είναι υποχρεωτική.

μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική (αντίστροφη έλξη)
 

• βήμα 1^ο: το υποκείμενο του γερουνδιακού (feminarum) γίνεται αντικείμενο του γερουνδίου σε πτώση αιτιατική (feminas).

• βήμα 2^ο: το γερουνδιακό (interficiendarum) τρέπεται σε γερούνδιο (interficiendi) διατηρώντας την ίδια πτώση (εδώ γενική).

Το υποκείμενο του γερουνδιακού (unguium) γίνεται αντικείμενο του γερουνδίου σε πτώση αιτιατική (ungues). Το γερουνδιακό (resecandorum) τρέπεται σε γερούνδιο (resecandi) διατηρώντας την ίδια πτώση (εδώ γενική).

Ασκήσεις συντακτικού

ΑΣΚΗΣΗ Ι

Στις παρακάτω φράσεις να τρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική (να κάνετε γερουνδιακή έλξη) και να διευκρινίσετε αν η έλξη είναι υποχρεωτική:

1. gerendi et administrandi rem publicam [32]
2. colendo et cogitando homines excellentes [32]
3. laudem et honestatem expetendo [32]

Λύση

1. gerendi et administrandi rem publicam → gerendae et administrandae rei publicae
   Η έλξη δεν είναι υποχρεωτική, επειδή η γενική του γερουνδίου είναι απρόθετη.

2. colendo et cogitando homines excellentes → colendis et cogitandis hominibus excellentibus
   Η έλξη δεν είναι υποχρεωτική, επειδή η αφαιρετική του γερουνδίου είναι απρόθετη.

3. laudem et honestatem expetendo → laude et honestate expetenda (ή expetendis, επειδή έχουμε δύο υποκείμενα)
   Η έλξη δεν είναι υποχρεωτική, επειδή η αφαιρετική του γερουνδίου είναι απρόθετη .

ΑΣΚΗΣΗ ΙΙ

Στις παρακάτω προτάσεις να προσθέσετε στο γερούνδιο το αντικείμενο που βρίσκεται μέσα σε παρένθεση και να κάνετε γερουνδιακή έλξη· να διευκρινίσετε αν η έλξη είναι υποχρεωτική:

1. Venit (libros) legendi causā.
2. Iuvenes (= οι νεαροί) cupidi erant videndi. (puellas)
3. Romam venimus ad videndum. (Paulam)
4. Quam multas imagines […] – non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum (imagines) – scriptores […] nobis relinquerunt! [32]

Λύση

1. Venit (libros) legendi causā → Venit librorum legendorum causā.
   Η έλξη είναι υποχρεωτική λόγω εμπρόθετου γερουνδίου.

2. Iuvenes (= οι νεαροί) cupidi erant videndi. (puellas) → Iuvenes cupidi erant videndarum puellarum.
   Η έλξη δεν είναι υποχρεωτική, επειδή η γενική του γερουνδίου είναι απρόθετη.

3. Romam venimus ad videndum. (Paulam) → Romam venimus ad videndam Paulam.
   Η έλξη είναι υποχρεωτική λόγω εμπρόθετου γερουνδίου.

4. Quam multas imagines […] – non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum (imagines) – scriptores […] nobis relinquerunt! [32] → Quam multas imagines […] – non solum ad imagines intuendas, verum etiam ad imagines imitandas – scriptores […] nobis relinquerunt!
   Η έλξη είναι υποχρεωτική λόγω εμπρόθετου γερουνδίου.

ΑΣΚΗΣΗ ΙΙΙ

Στις παρακάτω προτάσεις α) να εντοπίσετε τις περιπτώσεις γερουνδιακής έλξης, β) να διευκρινίσετε αν η έλξη είναι υποχρεωτική και γ) να τρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική:

1. cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset [49]
2. Porcia […] cultellum […] unguium resecandorum causā poposcit. [49]
3. […] Brutus ad eam obiurgandam venit. [49]

Λύση

1. de interficiendo Caesare: Υποχρεωτική λόγω εμπρόθετου γερουνδίου.
   Ενεργητική σύνταξη (υποθετική): de interficiendo Caesarem

2. unguium resecandorum causā: Υποχρεωτική λόγω εμπρόθετου γερουνδίου.
   Ενεργητική σύνταξη (υποθετική): ungues resecandi causā

3. ad eam obiurgandam: Υποχρεωτική λόγω εμπρόθετου γερουνδίου.
   Ενεργητική σύνταξη (υποθετική): ad eam obiurgandum

ΠΡΒΛ

ΚΑΙ ΤΟ «IV. ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΙΣ»

Στην ανάρτησιν

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2012 / ΛΑΤΙΝΙΚΑ (ΘΕΩΡ.Κ.) – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ / ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΟΧΗΣ (ΜΕΡΟΣ Α’)

ΕΔΩ

ΠΡΒΛ ΚΑΙ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (συντακτικόν / ασκήσεις μετατροπών) → ΕΔΩ