ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ

του

Ιωάννη Β. Τσάγκα

Σχολικού Συμβούλου ΚΛ.ΠΕ01

Ορισμοί: 

Παιδαγωγικό και ψυχολογικό κλίμα

όρος που αναφέρεται στην ατμόσφαιρα ή τη διάθεση των παιδιών και εφήβων μιας σχολικής τάξης που καλλιεργείται από τις αλληλεπιδράσεις διδασκάλου-μαθητών. Το συναισθηματικό τρόπο με τον οποίο οι μαθητές μιας τάξης βιώνουν και αντιλαμβάνονται τις ψυχοκοινωνιολογικές τους σχέσεις.

Προϋποθέσεις δημιουργίας «καλού κλίματος» στην τάξη: 

·       Είναι σημαντική η ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης και ανοίγματος στην τάξη.

·       Δημιουργούμε μια δυναμική ατμόσφαιρα αμοιβαίας αγάπης.

·       Οι μαθητές μας δεν πρέπει να διακατέχονται από «φόβο».

·       Τα παιδιά ενθαρρύνονται να μοιραστούν εμπειρίες ζωής. Συνεργαζόμαστε μαζί τους και τα ενθαρρύνουμε να κάνουν το ίδιο και μεταξύ τους.

Tι είναι το σχολικό κλίμα:

Το άμορφο και διάχυτο αίσθημα που μπορεί να διαπιστώσει κάποιος που θα βρεθεί έστω και για λίγο σε μια τάξη. Το αντιλαμβανόμαστε εύκολα και γρήγορα αν και δεν μπορούμε να το μετρήσουμε.

Αλληλεπιδράσεις Διδάσκοντος/σκόντων-μαθητών: 

·       Στάση του Διδασκάλου σε θέματα

·       Βαθμός και τρόπος άσκησης εξουσίας

·       Ανάπτυξη ή όχι οικειότητας

·       Ελευθερία ή μη έκφραση γνώμης

·       Ενθάρρυνση συνεργασίας ή ανταγωνισμού

·       Ανάληψη ή μη πρωτοβουλίας

Θετική στάση Διδάσκοντος.: 

·       Αλληλοβοήθεια

·       Συνεργασία

·       Εμπιστοσύνη

·       Οικειότητα και συμπαράσταση

Αρνητική στάση Διδάσκοντος.: 

·       Ανταγωνισμός

·       Ατομικισμός

·       Αντιζηλία

·       Απογοήτευση

·       Αδιαφορία

·       Αλληλοϋπονόμευση

·       Απουσία εμπιστοσύνης

Ψυχολογικό κλίμα και μάθηση: 

·       Θετικό ή αρνητικό παράγοντα μάθησης

·       Ομαλής και συνεργατικής συνύπαρξης των μαθητών

Τα ερευνητικά πορίσματα : 

Μάθηση και η αποτελεσματικότητα των μαθητών προάγονται με :

·       Ανάπτυξη στενών διαπροσωπικών σχέσεων

·       Ακατάλυτους ψυχικούς δεσμούς

·       Αμοιβαίας συμπάθειας

·       Αποτελεσματικής επικοινωνίας

Ψυχολογικό κλίμα τάξης: 

·       Καλλιέργεια ατμόσφαιρας εμπιστοσύνης

·       Αποδοχή του μαθητή και υποστήριξη του

·       Συντονισμός ενεργειών

·       Καταμερισμός εργασιών

·       Άσκηση στην αποκλίνουσα σκέψη

·       Αμοιβαία χρησιμοποίηση των εμπειριών κατά τη διδασκαλία

Σταθερά γνωρίσματα παιδαγωγικού κλίματος τάξης: 

·       Το πολυδιάστατο του διδακτικού έργου στην τάξη

·       Η ανάγκη εκτέλεσης πολλών και πολλαπλών ενεργειών στην τάξη

·       Η αμεσότητα των ενεργειών στην αλληλεπίδραση του με τους μαθητές

·       Το απρόβλεπτο των συμβάντων της τάξης

·       Η δημοσιοποίηση του γεγονότος της διδασκαλίας

·       Η ανάγκη ρύθμισης της λειτουργίας της τάξης

Διαδικασίες ψυχολογικού κλίματος: 

·       Επίδραση προσδοκιών που τρέφει κάθε μέλος της τάξης

·       Η άσκηση εξουσίας στην τάξη και όχι ως χαρακτηριστικό προσώπου.

·       Ο βαθμός επίδρασης του αλληλοσεβασμού και των σχέσεων φιλίας στο κλίμα της τάξης

·       Η ζωντανή και συχνή λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία των μαθητών.

·       Η συμμετοχή του μαθητή στη μαθησιακή διαδικασία

·       Η συνεκτικότητα της ομάδας της τάξης κατά την πραγματοποίηση του διδακτικού έργου και κατά τη διασφάλιση της εσωτερικής γαλήνης

Δομές ψυχολογικού κλίματος: 

·       Οργάνωση μαθήματος

·       Χώρος διοίκησης και διευθέτηση εσωτερικού χώρου της τάξης

·       Πλέγμα διαπροσωπικών σχέσεων των μελών της τάξης

·       Δομή ανταμοιβών(συνεργατική-ανταγωνιστική-ατομικιστική)

·       Συνεκτικότητα

·       Ευνοιοκρατία

·       Διαφοροποίηση

·       Δυσκολία

·       Τυπικότητα

·       Αποστασιοποίηση

·       Ταχύτητα

·       Δημοκρατικότητα

·       Υποδομή

·       Φατριασμός

·       Διαφοροποίηση

·       Ικανοποίηση

·       Προθετικότητα

·       Αποδιοργάνωση

·       Ανταγωνιστικότητα

Στοιχεία ψυχ. κλίματος: 

·       Συναισθηματικός( συνοχή-βίωση σχέσεων-αδιαφορία)

·       Κοινωνικής οργάνωσης (δημοκρατικότητα-ανταγωνιστικότητα –ευνοιοκρατία)

·       Εργασίας (στόχοι-υποδομή-κανόνες-δυσκολίες-ταχύτητα-αποδιοργάνωση)

Θετικό ψυχολογικό κλίμα: 

·       Στηρίζει τους μαθητές

·       Εκφράζει υψηλές προσδοκίες

·       Επιλέγει μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις

·       Παρέχει άμεσες ανατροφοδοτήσεις

·       Δημιουργεί οικογενειακή ατμόσφαιρα

·       Ενθαρρύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία

·       Αποτιμά θετικά την επιτυχία

·       Διατυπώνει ξεκάθαρους κανόνες

·       Προσδίδει ακαδημαϊκό προσανατολισμό στην εργασία

·       Εκφράζει έμπρακτα την εμπιστοσύνη στους μαθητές

Κλίμα και μάθηση: 

·       Ενισχύει τη μάθηση και την αυτοεκτίμηση των μαθητών

·       Δασκαλο-μαθητικές και διαμαθητικές σχέσεις

·       Στυλ συμπεριφοράς του προς τους μαθητές.

Δείγμα προτάσεων ερωτηματολογίου ψυχολογικού κλίματος: 

Οι μαθητές δουλεύουν σκληρά για ο,τιδήποτε κάνουν στη τάξη

-εμπλοκή Οι μαθητές της τάξης γνωρίζονται πολύ καλά μεταξύ τους

-Ψυχ. Δέσιμο Οι καθηγητές δείχνουν προσωπικό ενδιαφέρον για τους μαθητές.

- Στήριξη Στην τάξη μας έχουμε περισσότερο κουβεντούλα παρά μάθημα.

–Προσανατολισμός Η τάξη μας είναι καλά οργανωμένη

-Οργανωση Οι κανονισμοί στην τάξη αλλάζουν γρήγορα-Σαφήνεια

Λόγοι διασάλευσης του ψυχολογικού κλίματος της τάξης: 

·       Αύξηση ετερογένειας (Ποικιλία σύνθεσης μαθητικού πληθυσμού, γενίκευση φοίτησης στο Λύκειο, κύριο εκπαιδευτικό πρόβλημα)

·       Εκδημοκρατισμό της εσωτερικής ζωής του σχολείου( sub virga degere)

·       Κοινωνικοποίηση-προσαρμογή χωρίς τριβές ;

Επιθετικότητα και φαινόμενα βίας στο σχολείο: 

Επιθετικότητα =η πρόθεση ενός ατόμου να προκαλέσει βλάβη και σωματικό ή ψυχικό πόνο σε κάποιον άλλο.

Θεωρίες: 

·       Ως ενστικτώδης προδιάθεση

·       Ως συνέπεια ματαίωσης

·       Ως αποτέλεσμα μάθησης

Αίτια της επιθετικότητας: 

·       Η πολιτισμένη ζωή δεν άλλαξε τη γενετική δομή (99% της φυλ.ιστορίας του ο άνθρωπος έζησε ως κυνηγός και τροφοσυλέκτης)

·       Οι ριζικές αλλαγές στον κόσμο και τη ζωή δημιουργούν προϋποθέσεις για αυξημένη επιθετικότητα (βιοκοινωνικό μοντέλο)

Σχολείο και επιθετικότητα: 

Δημιουργία μαζικότητας και ανωνυμίας

Σχολεία μαμούθ

-έρευνες κλοπές, βανδαλισμοί, φυσικές επιθέσεις - Γερμανία

-4 φορές μεγαλύτερος απ΄ότι σε μικρά σχολεία(πειραματόζωα) ΔΗΜΟΤΙΚΟ-250 ΓΥΜΝ.ΛΥΚΕΙΟ-500( Neumann 1982,94-K αψάλης 682 ) Σχολική κοινότητα

Επιθετικότητα : 

·       Άγχος-σχολικό άγχος(κρυφοί επιλεκτικοί μηχανισμοί-διαρκούς μορφές αξιολόγησης του μαθητή)

·       Διαρκής ένταση

·       Έλλειψη κινήτρων

·       Απομόνωση-περιθεροποίηση των μαθητών στο σχολείο

Τελειώνοντας αναφέρουμε τις «οδηγίες» ενός μαθητή από το Κολέγιο Saint Michael στις Βρυξέλλες. : 

·       Προσπαθήστε να είστε ανθρώπινος και όχι μια μηχανή διδασκαλίας.

·       Μη δίνετε την πρώτη θέση στην ύλη που διδάσκετε, αλλά σε μας τους μαθητές σας

·       Κάντε με να νιώσω πως ενδιαφέρεστε για μέναθεωρώντας με σαν ανθρώπινο πλάσμα και όχι σαν ένα απλό αριθμό του βαθμολογίου σας.

·       Μη με κρίνετε μόνο από τους βαθμούς που πετυχαίνω με τις απαντήσεις μου, αλλά περισσότερο από την προσπάθεια που καταβάλλω.

·       Μην περιμένετε να ξεπεράσω το ταλέντο μου και τις δυνατότητες μου, δώστε μου κάποια ενθάρρυνση κάπου κάπου

·       Μη ζητάτε από μένα να θεωρώ τις σπουδές μου σαν τη πιο μεγάλη απόλαυση της ζωής μου. Ειλικρινά δεν είναι κάτι τέτοιο για μένα.

·       Μην περιμένετε να ικανοποιούμαι με όλα τα θέματα που διδάσκετε. Υπάρχουν και άλλα που με ενδιαφέρουν, ίσως μάλιστα και περισσότερο στην περίπτωσή μου.

·       Βοηθήστε με να μάθω να σκέπτομαι και να κρίνω μόνος μου και όχι να απομνημονεύω τις απαντήσεις, έστω και αν αυτό είναι περισσότερο κουραστικό για σας και για μένα.

·        Ακούστε πρόθυμα τις ερωτήσεις που κάνω με σοβαρότητα έστω και αν σας φαίνονται βλακώδεις. Ετσι θα μάθετε και μένα να ακούω τους άλλους προσεκτικά.

·       Να έχετε απαιτήσεις από μένα φτάνει να είστε δίκαιος. Γνωρίζω πως είναι αναγκαίο αυτό έστω και αν επαναστατώ εξωτερικά.

·       Μη με γελοιοποιείτε μπροστά στους συμμαθητές μου. Αυτό πληγώνει και οπωσδήποτε θα στραφεί εναντίον σας. Μια λέξη σας που θα ειπωθεί ιδιαιτέρως με σοβαρότητα και καλοσύνη θα φέρει μεγαλύτερο αποτέλεσμα.

·       Μη με οικτίρετε στους άλλους όταν δεν τα καταφέρνω καλά σε κάτι.Αυτός ο οίκτος φέρνει αμηχανία.

·       Μη μου προβάλλετε άλλο συμμαθητή μου για παράδειγμα, έτσι υπάρχει φόβος να τον μισήσω.

·       Όταν πετυχαίνω κάτι, μη με παρουσιάζετε σαν παράδειγμα στους άλλους, αυτό με βάζει σε δύσκολη θέση.

·       Κρατήστε για τον εαυτόν σας τα προσωπικά σας προβλήματα και τις πολιτικές σας ιδέες. Ετσι κι αλλιώς δεν είμαι σε θέση να τα λύσω, ούτε να τις κρίνω.

·       Σας παρακαλώ να συνεχίζετε πάντα τη μελέτη σας και να μην χρησιμοποιείτε στην τάξη με μηχανικό τρόπο τις κιτρινισμένες σημειώσεις που συντάξατε πριν από πολλά χρόνια.

·       Θυμάστε καμιά φορά που ήσασταν και σεις κάποτε μαθητής. Είχατε πάντα καλούς βαθμούς και δεν ξεχνούσατε ποτέ;

·       Μην προσδοκάτε από μένα πολύ συχνά ένα λόγο ευχαριστίας. Είμαι ευγνώμων, αλλά δυσκολεύομαι πολύ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου με λόγια. Κι έτσι…σας ευχαριστώ πολύ.

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΚΛΙΜΑ

More PowerPoint presentations from filologos hermes