Η παιδαγωγική επιστήμη εν περιλήψει

1.Τι είναι η παιδαγωγική;

Ο όρος «Παιδαγωγική» προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα. Ο όρος ετυμολογείται από τις λέξεις παιδί και άγω (οδηγώ), και σημαίνει αγωγή, καθοδήγηση του παιδιού. Αφορά την επιστήμη της αγωγής των παίδων, (εξ ου και η σύνθετη ονομασία), κατά την αρμόζουσα ανατροφή και μόρφωση αυτών. Η Παιδαγωγική πραγματεύεται ειδικότερα τις αρχές και τις μεθόδους της ορθής αγωγής των παιδιών. Πρόκειται λοιπόν για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα με σκοπό την αγωγή και τη μάθηση. Δεν απευθύνεται φυσικά μόνο στην σχολική πραγματικότητα αλλά και στις διαδικασίες και δομές που συνδέονται με τη μόρφωση του ανθρώπου.

Η Παιδαγωγική είναι μια ανθρωπολογική, πνευματική και εφαρμοσμένη κοινωνική Επιστήμη, η οποία προέκυψε από τη Φιλοσοφία και έχει ως έργο την έρευνα όλων των προβλημάτων που έχουν σχέση με την αγωγή του παιδιού. Η επιστήμη ενδιαφέρεται για την ολόπλευρη εξέλιξη του παιδιού από άποψη σωματική, διανοητική και ηθική, καθώς και την καλλιέργειά του. Η Παιδαγωγική είναι θεωρητική και πρακτική επιστήμη.

2. Ποιο είναι το έργο της Παιδαγωγικής;

Έργο της Παιδαγωγικής είναι η συνειδητοποίηση και ο σχεδιασμός της αγωγής και της μάθησης του νέου ανθρώπου, είτε αυτές πραγματοποιούνται προγραμματισμένες (εκπαιδευτήρια) είτε λαμβάνουν χώρα μέσα από διαδικασίες αλληλεπίδρασης στα ευρύτερα πλαίσια του κοινωνικού περιβάλλοντος. Ο ρόλος της είναι να ταξινομήσει τα επιστημονικά συμπεράσματα και δεδομένα της επιστημονικής περιοχής και να τα θεωρήσει μέσα από μια τελεολογική προοπτική. Συγκεκριμένα η Παιδαγωγική μελετά την αποτελεσματικότητα των παιδαγωγικών ενεργειών. Η αγωγή έχει πάντοτε ένα σκοπό, ένα προσανατολισμό. Βασικότατο επομένως πρόβλημα της Παιδαγωγικής επιστήμης είναι η επίτευξη των σκοπών, της αγωγής με το ξεδίπλωμα των δυνατοτήτων του αναπτυσσόμενου ανθρώπου από το «δυνάμει είναι» στο «ενεργεία είναι» (Αριστοτέλης). Επομένως η Παιδαγωγική δεν είναι άθροισμα γνώσεων. Είναι ένα σύνολο γνώσεων με συγκεκριμένους σκοπούς. Μέσα από αυτούς οι γνώσεις που παράγονται και μεταδίδονται έχουν πιστότητα και εγκυρότητα. Είναι σύνολο γνώσεων αντικειμενικών, το οποίο επιδέχεται εμπλουτισμό, βελτίωση, αλλαγή.

3. Ποιές οι κυριότερες τάσεις της Παιδαγωγικής επιστήμης;

Παλαιότερη Παιδαγωγική

Η Παιδαγωγική (Παλαιότερη Παιδαγωγική) ξεκινά ως αυτόνομη στα τέλη του 18ου αρχές 19ου έχοντας ως κυρίαρχη αντίληψη τον δασκαλοκεντρισμό

Νεότερη Παιδαγωγική

Η Νεότερη Παιδαγωγική = Παιδαγωγική του ενδιαφέροντος

Σύγχρονη Παιδαγωγική

Σύγχρονη Παιδαγωγική = επικοινωνία δασκάλου-μαθητή

4. Τι γνωρίζετε για την Παλαιότερη παιδαγωγική;

Η Παλαιότερη Παιδαγωγική ξεκινά ως αυτόνομη στα τέλη του 18ου αρχές 19ου έχοντας ως κυρίαρχη αντίληψη τον δασκαλοκεντρισμό.

Δηλαδή:

• Κέντρο του σχολείου ο δάσκαλος.

• Ο μαθητής σε μειονεκτικότερη θέση από τον δάσκαλο.

• Ο δάσκαλος εμφανίζεται ως αυθεντία.

• Στην τάξη κυριαρχεί ο μονόλογος του δασκάλου.

• Ο δάσκαλος πασχίζει να κάνει ενδιαφέρον το μάθημα (συνήθως με ελάχιστη επιτυχία).

• Αυταρχικότητα του εκπαιδευτικού

5. Τι γνωρίζετε για την Νεότερη παιδαγωγική;

Η Νεότερη Παιδαγωγική = Παιδαγωγική του ενδιαφέροντος

• Παιδοκεντρικότητα

• Στο παιδί πρέπει να αναπτυχθεί ελεύθερα χωρίς περιορισμούς ή επιβολές.

• Η ύπαρξη του σχολείου οφείλεται στους μαθητές.

• Στόχος του να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους.

• Ενεργητική συμμετοχή του παιδιού στην εκπαιδευτική διαδικασία

Κυριότερος εκφραστής της ο J. Dewey (Ντιούι)

• Εμπειρική δράση και πράξη

• Σχολείο προέκταση της οικογένειας

• Αυτενέργεια του μαθητή

• Ανάληψη πρωτοβουλιών από τον μαθητή

Το σχολείο πρέπει να καλλιεργεί:

• Το κοινωνικό ένστικτο (κοινωνικές σχέσεις, συνομιλία κλπ)

• Το κατασκευαστικό ένστικτο (παιχνίδι, χειροτεχνία κλπ)

• Το ερευνητικό ένστικτο (συνεργασία έρευνας με κατασκευή και γνώση)

• Το ένστικτο της τέχνης (δηλαδή την ελεύθερη έκφραση)

6. Τι γνωρίζετε για την Σύγχρονη παιδαγωγική;

Σύγχρονη Παιδαγωγική = επικοινωνία δασκάλου-μαθητή

• Ομαδοκεντρική διδασκαλία

• Συνεργασία ομάδων μαθητών ή/και μαθητών-δασκάλου

• Τέλος στον ατομικισμό δασκάλου (παλαιά παιδαγωγική) και μαθητή (νεότερη παιδαγωγική)

• Ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων μαθητή – δασκάλου σε σχέση με το περιβάλλον

Βασικές προϋποθέσεις ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας:

• Ανομοιογένεια (το φύλο, το γνωστικό επίπεδο)

• Αποκέντρωση εξουσίας (οι αρμοδιότητες πρέπει να μοιράζονται στα μέλη)

• Αλληλεξάρτηση (να μην δουλεύουν ατομικά)

7. Τι γνωρίζετε για τον J. Comenius;

Ο Αμώς Κομένιος είναι αυτός που καθιέρωσε τον όρο Διδακτική με το κλασικό έργο του Didactica magna. Σ’ αυτό περιέχονται οι απόψεις του για την αγωγή. Γι αυτόν σκοπός της αγωγής είναι η επιστημονική μόρφωση, η ηθική μόρφωση και η υποταγή στο φόβο του Θεού. Πρώτος παρουσίασε ολοκληρωμένη θεωρία περί αγωγής.

Θεμελιακές παιδαγωγικό-διδακτικές του θέσεις ήσαν οι εξής:

1. Στο εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να διαιρεθεί σε τρεις κύκλους.

2. Η υποχρεωτική εκπαίδευση πρέπει να καλύπτει τις ηλικίες 6-12 ετών.

3. Ορθή διδασκαλία είναι αυτή που ακολουθεί τους φυσικούς τρόπους

μάθησης και την αρχή της εποπτείας.

4. Να διδάσκονται τα πλησιέστερα πριν από τα απώτερα, τα κανονικά πριν

από τα μη κανονικά και τα γενικά πριν από τα ειδικά.

5. Ακόμη: εκπαίδευση και για τα δύο φύλα, όχι υπέρμετρη διδακτέα ύλη,

εφαρμογή των μαθημένων, σταθερή μέθοδος και τυπικότητα στη μάθηση.
Η εποπτεία έπαιξε μεγάλο ρόλο στη διδασκαλία του. Για να είναι τέλειο κάτι πρέπει να διδάσκεται παράλληλα με την εφαρμογή του. «Μαθαίνω να γράφω γράφοντας». Εξέδωσε τα πρώτα εικονογραφημένα βιβλία. Πίστευε ότι όλες οι γνώσεις του κόσμου μπορούν να δοθούν αν διατυπωθούν με τύπους. Γι’ αυτό το σύστημά του ονομάζεται «Πανσοφία»

8. Τι γνωρίζετε για τον Jean Jaques Rousseau;

Θεωρείται από τους κυριότερους αντιπροσώπους της εποχής του και ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του φυσιοκρατικού κινήματος.

Σύμφωνα μ’ αυτόν:

·   η μάθηση δεν πρέπει να αποβλέπει στην απομνημόνευση γνώσεων αλλά στην ανακάλυψή τους από το μαθητή.

·   το ενδιαφέρον και η αυτενέργεια του μαθητή αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες της μάθησης στο παιδαγωγικό σύστημά του.

·   ο άνθρωπος γεννιέται καλός αλλά τον διαφθείρει η κοινωνική ζωή

·   η αγωγή πρέπει να είναι ελεύθερη, χωρίς επέμβαση του εκπαιδευτικού

·   η αγωγή πρέπει να μεριμνά για την σωματική, πνευματική και ηθική ανάπτυξη καθώς και για την θρησκευτική αγωγή του παιδιού.

Στο παιδί σύμφωνα με τον Ρουσσώ πρέπει να αφεθεί ελεύθερο να αναπτύξει τις ικανότητές του μέσω της επαφής και της σχέσης με τη φύση, να εξελιχθεί ελεύθερα χωρίς καμία επιβολή και συμμόρφωση. Αυτό σημαίνει πως η αγωγή πρέπει να μεριμνά για να αποκρίνει οτιδήποτε μπορεί να εμποδίσει την ελεύθερη ανάπτυξη του παιδιού.

9. Τι γνωρίζετε για τον Johann Friedrich Herbart;

O Herbart καταλαμβάνει εξέχουσα θέση ανάμεσα στις παιδαγωγικές μεγαλοφυΐες. Θεμελιώνει την Παιδαγωγική επιστήμη όχι ως ανεξάρτητο επιστημονικό κλάδο αλλά συνδεδεμένο με τη φιλοσοφική Ηθική και την Ψυχολογία. Ήταν ο πρώτος που ακολουθώντας τις αρχές του Ρουσσώ και του Πεσταλότσι προσπάθησε να μελετήσει τις λειτουργίες της ψυχής του παιδιού κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του. Κατά τον Έρβαρτο σκοπός της αγωγής είναι η διάπλαση του αναπτυσσόμενου ανθρώπου σε ηθικό χαρακτήρα, η ηθικοποίηση του. Η καλλιέργεια της ηθικής συνειδήσεως πιστεύει ο Έρβαρτος, συντελείται κυρίως με τη διδασκαλία. Ο Έρβαρτος βασίζει όλη τη διαδικασία της διδασκαλίας, ολόκληρο το διδακτικό του σύστημα, σε πέντε τυπικά στάδια: προπαρασκευή, πρόσφορα, σύγκριση, σύλληψη και εφαρμογή. διδακτικό σύστημα του Herbart δέχτηκε μεγάλη κριτική κυρίως γιατί είναι δασκαλοκεντρικό, ευνοεί τον διδακτισμό και την τυποποίηση , υπερβάλει στην ανάλυση και στη μετάδοση γνώσεων.

10. Τι γνωρίζετε για τον Johann Heinrich Pestalozzi;

Ο Pestalozzi ήταν παιδαγωγός γεννημένος στη Ζυρίχη το 1746. Επηρεάστηκε από την φυσιοκρατία και ιδιαίτερα από τον «Αιμίλιο» του Ρουσσώ. Υποστήριξε ότι ο προορισμός του ανθρώπου είναι η δια της ανθρωπιστικής αγωγής και παιδείας ανάπτυξη της εσωτερικής του φύσης, ώστε να γίνει ηθική και θρησκευτική προσωπικότητα. Ήταν ο ιδρυτής του πρότυπου σχολείου στο οποίο δίδασκε ο ίδιος. Δίνει μεγάλη βαρύτητα στην οικογένεια που ανατρέφει και παιδαγωγεί το παιδί και θεωρεί τη σχολική αγωγή ως συμπλήρωμα της οικογενειακής και σαν μια προπαρασκευή για την αγωγή στη ζωή και με τη ζωή.

Ενδιαφέρθηκε κυρίως για τον ψυχολογικό έλεγχο της ανάπτυξης του παιδιού ενισχύοντας τις εσωτερικές του δυνάμεις. Με την αρχή αυτή επιδιώκει να διαπλάσει πολίτες με ηθικές και κοινωνικές βάσεις, απελευθερωμένους και αυθόρμητους. Δεν υπήρξε ποτέ οπαδός της απλής γνώσης, αλλά της πράξης και της δεξιότητας της σωστής αγωγής και 10

διδασκαλίας που δε στηρίζονται μόνο στα λόγια αλλά και στην έμπρακτη εφαρμογή. Σονίζει ότι η μάθηση πρέπει να αρχίζει από τα πράγματα κατά τρόπο εποπτικό: α)με τη μορφή β)με τον αριθμό και γ) με τη λέξη. Σκοπός της αγωγής του Pestalozzi είναι η συνολική εξέλιξη και μόρφωση του ανθρώπου, ηθική και θρησκευτική. Στηρίζει τις διαδικασίες αγωγής στις σχέσεις εκπαιδευτικού μια μαθητή, τις οποίες θεμελιώνει στην αγνή και ανιδιοτελή αγάπη. Πιστεύει πως το παιδί στο σχολείο πρέπει να γίνει ένας τέλειος, αγνός και ενάρετος άνθρωπος. Τέλος, ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τα παιδιά των φτωχών συνοικιών, ερχόμενος έτσι σε αντίθεση με τις αντιλήψεις της εποχής του ότι αυτά τα παιδιά από τη φύση τους είναι διεφθαρμένα.

11. Τι γνωρίζετε για τον John Dewey;

Αποτελεί μια από τις πιο γνωστές προσωπικότητες στο χώρο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Σο σύστημα του Dewey ονομάζεται πραγματισμός. Κεντρική ιδέα της αγωγής του είναι η εμπειρική δράση και πράξη. Σύμφωνα με την άποψη του Dewey oι τρόποι σκέψης και δράσης του παιδιού πρέπει να συνδέονται με τις εμπειρίες του και να προκύπτουν από την άμεση και ενεργητική εμπλοκή του στην αντιμετώπιση καταστάσεων. Έτσι, έργο του εκπαιδευτικού είναι να θέτει προβλήματα, να δίνει πληροφορίες και να καλεί τους μαθητές να τις επεξεργάζονται και να συγκροτούν μέσα από αυτή τη διαδικασία γνώσεις και πεποιθήσεις. Σε ένα σχολείο που η λειτουργία του διέπεται από την ύπαρξη αυτών των σκοπών κεντρική θέση έχουν: α) οι δραστηριότητες (learning by doing) β) τα προβλήματα προς λύση, ως αντικείμενο των δραστηριοτήτων, που έχουν σχέση με τα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητες των μαθητών γ) η ύπαρξη αξιόλογων εμπειριών για τους μαθητές, δηλαδή εμπειριών που έχουν νόημα γι’ αυτούς και δ) η διασφάλιση περιβάλλοντος συνεργασίας, ελευθερίας και δημοκρατίας. Υπό αυτούς τους όρους, το σχολείο γίνεται αντιληπτό ως μια μικροκοινωνία που αντανακλά τα βασικά χαρακτηριστικά μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

Θεωρεί το σχολείο προέκταση της οικογένειας. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να είναι παιδοκεντρικό, να ενθαρρύνει και να καθοδηγεί το μαθητή, καθώς τα όρια της μάθησης είναι δυναμικά και ρευστά. Απαιτεί την αυτενέργεια των μαθητών, την ύπαρξη ενδιαφέροντος, περιέργειας, παρατήρησης, την ανάληψη πρωτοβουλιών, την ανάδειξη προβληματισμού που οδηγεί στη σκέψη και στην δράση η οποία θα καταλήξει στη χειραφέτηση του μαθητή. Από την άποψη αυτή ο Ντιούι υποστηρίζει ουσιαστικά ότι η αγωγή είναι μια κοινωνική διαδικασία και ως τέτοια οδηγεί στην δημοκρατία.

12.Τι είναι η αγωγή;

Στην παιδαγωγική, αγωγή λέγεται ένα σύστημα με το οποίο η κοινωνία γενικά, η οικογένεια και το σχολείο ειδικότερα επιδρούν στα νέα άτομα. Είναι η συνειδητή και προγραμματισμένη διαδικασία μέσω της οποίας επιδιώκεται ο επηρεασμός και η καθοδήγηση των νέων γενεών. Παροχή κανόνων, αξιών, στάσεων και συμπεριφορών αποδεκτών από ένα κοινωνικό σύνολο. Για να έχουμε αγωγή, πρέπει να υπάρχουν απαραίτητα δύο άτομα: ο παιδαγωγός και ο διαπαιδαγωγούμενος. Κάθε κοινωνία εφαρμόζει τη μέθοδο αγωγής των ατόμων της που είναι σύμφωνη με τη θρησκεία, την τέχνη, την επιστήμη της και τα ήθη και έθιμά της.

13. Σε τι διακρίνεται η αγωγή;

Η αγωγή διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες:

v     Οικογενειακή αγωγή είναι η αγωγή που δίνεται στον άνθρωπο από το άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον, τους γονείς, τα αδέλφια του. Αυτή η αγωγή ποικίλλει ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση, τη μόρφωση των γονέων, πνευματική - κοινωνική, την οικονομική κατάσταση αυτών και το χαρακτήρα τους.

v     Κοινωνική αγωγή είναι έργο του περιβάλλοντος στο οποίο ζει και κινείται το άτομο αυτό το είδος της αγωγής πετυχαίνεται με τη συνήθεια και τη συνεχή επαφή με αυτό. Ο Ρουσσώ ήταν υπέρ της αγωγής του περιβάλλοντος.

v     Σχολική αγωγή είναι η οργανωμένη και με σύστημα αγωγή που δίνεται στον άνθρωπο από τα πρώτα χρόνια στο σχολείο. Στηρίζεται σε σύγχρονες για την αγωγή παρατηρήσεις των επιστημόνων, αλλά και στις αντιλήψεις των αρχαίων, που έθεσαν τις βάσεις για τη μέθοδο αγωγής των ανθρώπων στα σχολεία.

14. Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του όρου Αγωγής ;

Η αγωγή μπορεί να οριστεί σαν:

·   Εκμάθηση κοινωνικών ρόλων

·   Διαδικασία κοινωνικοποίησης

·   Προσπάθεια προσαρμογής

·   Σχέση αλληλεπίδρασης

·   Διαπαιδαγώγηση

·   Μηχανισμός καθοδήγησης

·   Σχεδιασμένη ενέργεια

·   Επίδραση του ενήλικα στον ανήλικο

·   Εγχάραξη γνώσεων και αξιών

15. Ποιοί είναι οι σκοποί της αγωγής;

·    Στην προαγωγή του ατόμου ως φορέα του πολιτισμού στον οποίο ζει.

·    Στην αγάπη για το περιβάλλον και την τέχνη.

·    Στην ανάπτυξη εσωτερικής ελευθερίας και αγάπης για τον άλλον.

·    Στην μέριμνα για την πρόοδο, ευημερία και κοινωνικοποίηση του νέου.

16. Πως επηρεάζεται ο σκοπός της αγωγής ;

Ο σκοπός της αγωγής επηρεάζεται και καθορίζεται κυρίως ιδεολογικά:

• Από φιλοσοφικές ιδέες και τη θεωρία που ο παιδαγωγός έχει αποδεχτεί.
• Από το πνευματικό επίπεδο του λαού.
• Από το ποιόν της κοινωνίας μέσα στην οποία διαμορφώνονται οι σκοποί

17. Ποια είναι τα μέσα Αγωγής;

Τα πιο σημαντικά μέσα αγωγής είναι:

·   Το παράδειγμα.

·   Η συνήθεια.

·   Η πειθαρχία.

·   Η αμοιβή

·   Η ποινή

18. Τι είναι η μόρφωση;

Η μόρφωση εισήχθη από την περιοχή της τέχνης στην Παιδαγωγική και δηλώνει την προσπάθεια του παιδαγωγού να επιτύχει την εσωτερική καλλιέργεια του παιδιού, σε συνάρτηση με τις προσδοκίες του σχολείου και τις επιδιώξεις της αγωγής. Η μόρφωση ως έννοια παρουσιάζει πολυπλοκότητα. Η ίδια εξαρτάται από τον πολιτισμό κάθε εποχής και αντιπαρατίθεται με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και την κοινωνική πραγματικότητα. Ο άνθρωπος μαθαίνει να συνυπάρχει συνυπεύθυνα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια διαδικασία παροχής σ’ αυτόν βοήθειας για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Συνεπώς η αγωγή είναι η ενέργεια ενώ η μόρφωση το αποτέλεσμα. Με λίγα λόγια μόρφωση είναι μια συνεχώς μεταβαλλόμενη – εξελισσόμενη κατάσταση, κατά την οποία ο άνθρωπος δέχεται τις επιδράσεις της αγωγής. Οι επιδράσεις αυτές μπορεί να είναι ηθελημένες και μη. Η μόρφωση αποτελεί ένα αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου και είναι ένας βασικός παράγοντας, καθοριστικός και καταλυτικός για την πορεία της ζωής του και την εξέλιξή του. Οδηγεί στη γνώση, η οποία δεν περιορίζεται στον επαγγελματικό τομέα μόνο, αλλά συμβάλλει στη διαμόρφωση του ανθρώπου.

19. Τι είναι η παιδεία;

Παιδεία είναι η ανατροφή και η εκπαίδευση των παιδιών και των νέων ανθρώπων. Είναι όλα τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η μόρφωση και η καλλιέργεια του ανθρώπου, με σκοπό την δημιουργία μιας δυνατής και ελεύθερης προσωπικότητας. Η λέξη «παιδεία» είναι παράγωγο του αρχαίου ρήματος «παιδεύω» που σημαίνει διδάσκω, εκπαιδεύω (παιδεύω - ασχολούμαι με το παιδί) Η διαδικασία και το αποτέλεσμα της εκπαίδευσης

αλλά και της ελεύθερης ανάπτυξης των δυνατοτήτων του ατόμου σύμφωνα με τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Η Παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική διαγωγή των ατόμων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και την διάπλαση τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.

Στην πράξη ο όρος παιδεία χρησιμοποιείται με τρεις κυρίως σημασίες:

·   Για να δηλώσει τις προσπάθειες που καταβάλλει η πολιτεία για την οργάνωση της εκπαίδευσης.

·   Πολλές φορές στη θέση των όρων αγωγή και μάθηση(ως συνώνυμη).

·   Ως ισοδύναμο του αποτελέσματος της αγωγής, της μόρφωσης.

20. Τι είναι η διδασκαλία;

Διδασκαλία είναι κάθε μορφή συστηματικής διαδικασίας αγωγής. Το «διδάσκω» με την κλασσική έννοια σημαίνει πληροφορώ, καθιστώ κάτι κατανοητό σε κάποιον. Η διδασκαλία ως συστηματική διαδικασία αγωγής αποτελεί μεθοδευμένη δραστηριότητα κατά την οποία ο δάσκαλος ή ο καθηγητής επιδρά στους μαθητές με βάση συγκεκριμένους σκοπούς, μεθοδολογία και μέσα, προκειμένου να μεταδώσει σ’ αυτούς γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις ζωής. Σκοπός αυτής της δραστηριότητας είναι η υποβοήθηση του νέου ανθρώπου, ώστε να ανταποκριθεί με επάρκεια και αξιοπρέπεια στις προσωπικές και κοινωνικές απαιτήσεις. Βέβαια η διαδικασία αυτή είναι αμφίδρομη, χαρακτηρίζεται από την αλληλενέργεια εκπαιδευτικού-μαθητή και στηρίζεται στην:

·   Καλλιέργεια γνωστικών κυρίως δεξιοτήτων μέσα από μια προσπάθεια επικοινωνίας εκπαιδευτικών και μαθητών, η οποία πραγματοποιείται με την ομιλία, τη συζήτηση, τις ερωταπαντήσεις, τις εξηγήσεις, την αξιολόγηση.

·   Εξασφάλιση της συναισθηματικής ατμόσφαιρας, η οποία εγγυάται τελειότερα μαθησιακά αποτελέσματα.

21. Ποία είναι τα είδη της διδασκαλίας;

Η διδασκαλία ανάλογα με τα σημεία στα οποία δίνει έμφαση, παρουσιάζει τα ακόλουθα είδη:

·   Δασκαλοκεντρική διδασκαλία

·   Μαθητοκεντρική διδασκαλία

·   Γνωσιοκεντρική διδασκαλία

·   Ομαδοκεντρική διδασκαλία

22. Ποιες είναι οι βασικές προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί πετυχημένη η διδασκαλία;

·   Ανομοιογένεια: Για τον χωρισμό των ομάδων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανομοιογένεια τόσο ως προς το φύλο (αγόρια μαζί με κορίτσια) όσο και ως προς το γνωστικό επίπεδο των μαθητών (δυνατοί μαζί με αδύναμους μαθητές)

·   Αλληλεξάρτηση: Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την επιτυχία της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας.

·   Αποκέντρωση εξουσίας: Η εξουσία και όλες οι αρμοδιότητες θα πρέπει να μεταβιβάζονται από τον δάσκαλο στις ομάδες και από τους ομάδες στα μέλη της.

23. Τι γνωρίζετε για τους μαθητές;

Οι μαθητές κάθε ηλικίας προσέρχονται στο σχολείο έχοντας διαφορετική αφετηρία και μεταφέροντας στις αποσκευές τους διαφορετικό μορφωτικό φορτίο. Κατά την έναρξη της σχολικής ζωής η διαφορετικότητα έχει κυρίως οικογενειακή προέλευση, αλλά στην πορεία προστίθεται και η ευρύτερη επίδραση του περιβάλλοντος. Το κοινωνικό, το φυσικό και το σχολικό περιβάλλον θα προσδιορίσουν σημαντικά την παραπέρα εξέλιξη. Η επίδραση αυτή ασκείται με πολλούς τρόπους άμεσα ή έμμεσα, συστηματικά ή διάχυτα. Γι’ αυτό πρέπει στο περιεχόμενο της σχολικής ζωής να περιλαμβάνονται τα στοιχεία και οι δραστηριότητες που καλλιεργούν αυριανούς πολίτες ελεύθερους, υπεύθυνους, με ενεργό συμμετοχή και κοινωνική ευαισθησία και ευθύνη.

24. Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού εκπαιδευτικού;

Ο εκπαιδευτικός για να μπορέσει να εκπληρώσει την σπουδαία αποστολή του, θα πρέπει να είναι προικισμένος με ορισμένα παιδαγωγικά χαρίσματα και αρετές:

·   Αγάπη προς τους μαθητές του ώστε να αναπτυχθεί μεταξύ τους κλίμα οικειότητας. ΢ύμφωνα με τον Pestalozzi, « κάθε διαταγή, κάθε μέθοδος, κάθε παιδαγωγική τέχνη πρέπει να ξεκινάει από την αγάπη».

·   Κατοχή των γνώσεων που θα διδάξει, αφού σημαντικό δεν είναι τόσο το να παρέχει στους μαθητές του απλώς γνώσεις, αλλά να παρέχει γνώσεις ωφέλιμες και εποικοδομητικές με κριτήριο το συμφέρον του μαθητή.

·   Να κοσμείται με ευλάβεια, σεμνότητα και σωφροσύνη.

·   Να συμπεριφέρεται με παρρησία και ελευθερία.

·   Να μην τον διακρίνει σκληρότητα και θρασύτητα.

·   Να διδάσκει με το παράδειγμα, δηλαδή να γίνεται δάσκαλος βίου και όχι λόγων. Γι’ αυτό οφείλει να επιδεικνύει ως παράδειγμα τη δική του ζωή και τις δικές του πράξεις.

25. Που βασίζεται η παιδαγωγική αυθεντία του εκπαιδευτικού;

Η αυθεντία του εκπαιδευτικού αποτελεί βασική προϋπόθεση για κάθε παιδευτική επίδραση και βασίζεται στην πνευματική υπεροχή του διδάσκοντος, που οδηγεί στην ελεύθερη και εκούσια υπακοή των μαθητών. Η παιδαγωγική αυθεντία του δασκάλου λοιπόν βασίζεται:

·   Στον πλούτο των γνώσεων που αυτός διαθέτει.

·   Στη χρήση της κατάλληλης μεθοδολογίας.

·   Στην ποιότητα της ερευνητικής προσπάθειας.

·   Στην επιστημονική του κατάρτιση.  

·   Στην πίστη του στις αξίες της ζωής.

26. Τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα;

Η κληρονομικότητα καθορίζει το γενικό επίπεδο της ανάπτυξης, την «τάση» που έχει ένα άτομο να διαμορφωθεί με κάποια χαρακτηριστικά, αλλά για να εκφραστεί η γενετικά υπάρχουσα τάση απαιτείται η κατάλληλη περιβαλλοντική επίδραση. Επομένως, η κληρονομικότητα είναι υπεύθυνη για τον έναν από τους δύο παράγοντες ανάπτυξης, την «ωρίμανση». Δηλαδή την διαδικασία εξέλιξης των γενετικά καθορισμένων χαρακτηριστικών.

27. Τι ρόλο παίζει η μάθηση;

Ο δεύτερος παράγοντας ανάπτυξης, η «μάθηση», είναι προϊόν ατομικής προσπάθειας και περιβαλλοντικών επιδράσεων. Πόσο μεγάλη δύναμη μπορεί να ασκεί το περιβάλλον στο άτομο; Σι ρόλο παίζουν η οικογένεια, η κοινωνία, η διατροφή, οι εμπειρίες του ατόμου στην ανάπτυξη και διαμόρφωση της προσωπικότητάς του;

Το περιβάλλον συμβάλλει στην «μάθηση», το δεύτερο παράγοντα της ανάπτυξης, που καθορίζεται από τις εμπειρίες και την ατομική προσπάθεια κάθε ανθρώπου. Σο περιβάλλον βοηθάει τον άνθρωπο να αναπτύξει όσα «δυνάμει» έχει μέσα του. Σα ερεθίσματα που δέχεται ένα παιδί είναι εξίσου σημαντικά για την ανάπτυξη και διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, όσο και η γενετικά καθορισμένη κληρονομιά του. Π.χ. ένα παιδί που δεν τρέφεται σωστά δεν μπορεί να έχει την ίδια ανάπτυξη με ένα άλλο παιδί που ακολουθεί ένα πλούσιο και ισορροπημένο διαιτολόγιο. Επίσης ένα παιδί που μεγαλώνει με μια ανήλικη – ανύπαντρη μητέρα, σαφώς δε δέχεται τα ίδια ερεθίσματα με ένα παιδί που μεγαλώνει με δύο αγαπημένους γονείς που φροντίζουν για τη σωστή ανατροφή του. Το κατά πόσο θα εκφραστεί ή όχι το γενετικά καθορισμένο δυναμικό του ανθρώπου βρίσκεται σε συνάρτηση με το είδος των εμπειριών που αυτός θα βιώσει. Η «μάθηση» μπορεί να διαμορφώσει ή να διαφοροποιήσει συμπεριφορές του παιδιού ειδικά αν πραγματοποιείται στην κατάλληλη στιγμή και με την κατάλληλη μέθοδο. Το περιβάλλον αποτελεί πηγή εμπειριών, ερεθισμάτων, προς επεξεργασία ή και μίμηση για το παιδί και είναι αναγκαίο να αποτελεί μέλημα των γονέων να συμβάλλουν, όσο αυτό είναι δυνατό στη διαμόρφωση ενός «υγιούς» και πλούσιου από θέμα ερεθισμάτων, κλίματος για την ανάπτυξη του παιδιού τους.

28. Ποιοί είναι και τι γνωρίζετε για τους παράγοντες αγωγής;

Για την ανάπτυξη των ψυχοσωματικών δυνάμεων και ικανοτήτων και την όλη αγωγή του αναπτυσσόμενου ανθρώπου, σημαντικό ρόλο παίζουν ορισμένοι παράγοντες αγωγής στις διάφορες φυσικές ή τεχνητές μορφές τους. Οι κυριότεροι παράγοντες αγωγής είναι η οικογένεια ,το σχολείο, η κοινωνία ,το κράτος &η εκκλησία .

·   Οικογένεια :

Ο πρωταρχικός παράγοντας της αγωγής του παιδιού είναι η οικογένεια. Η συμβολή της αρμονικής οικογένειας είναι η ακόλουθη:

1. Βοηθάει τη σωματική ανάπτυξη και υγεία του παιδιού.

2. Δίνει στο παιδί τις πρωταρχικές γνώσεις.

3. Αναπτύσσει τις διανοητικές του δυνάμεις.

4. Καλλιεργεί τις κοινωνικές σχέσεις.

5. Θέτει τα θεμέλια του χαρακτήρα του και βοηθάει την ηθική αγωγή του.

6. Σου δίνει ζεστασιά και αγάπη και ικανοποιεί τις βασικές ψυχικές ανάγκες του, δηλαδή την αγάπη και στοργή του, τη συναισθηματική του ασφάλεια, την αναγνώριση και επιδοκιμασία.

7. Προσφέρει τα πρότυπα που είναι απαραίτητα στα παιδιά.

Με λίγα λόγια, η αρμονική οικογένεια βοηθάει αποτελεσματικά τη σωματική, πνευματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη, την οικοδόμηση της ψυχικής υγείας και την ηθική αγωγή του παιδιού.

·   Το σχολείο :

Ένας από τους σημαντικούς παράγοντες αγωγής είναι αναμφίβολα το σχολείο. Το σχολείο είναι σήμερα ένας από τους σπουδαιότερους παιδαγωγικούς και μορφωτικούς παράγοντες και έχει επωμιστεί τις μεγαλύτερες ευθύνες για την αγωγή και μόρφωση των παιδιών και των νέων. Στη σημερινή μάλιστα εποχή, όπου η οικογένεια, με την υπάρχουσα χαλάρωση των ηθών και την επαγγελματική απασχόληση των μητέρων, δεν είναι σε θέση να αναλάβει ευθύνες για την παιδεία της «προσωπικής ζωής», για τις αξίες και τους σκοπούς της ανθρωπότητας, το σχολείο καλείται να καταλάβει τη θέση της και να αναλάβει ολόκληρο το παιδευτικό έργο, γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτές οι πλευρές της αγωγής έχουν θεμελιώδη σημασία για το άτομο. H σχολική αγωγή διαφέρει πολύ από την αγωγή που συντελείται στην κοινωνία ως προς τους σκοπούς, τα διατιθέμενα μέσα, τις μεθόδους διδασκαλίας, την ανακάλυψη και ικανοποίηση των ατομικών διαφορών των μαθητών, την παροχή κατάλληλων ευκαιριών για την ανάπτυξη των ικανοτήτων και διαμόρφωση του χαρακτήρα τους.

·   Η κοινωνία:

Η κοινωνία επηρεάζει την αγωγή και την εξέλιξη του μαθητή και του δασκάλου και γενικά του ανθρώπου, επειδή τα μορφωτικά αγαθά, τα αναλυτικά προγράμματα μόρφωσης και επιμόρφωσης των δασκάλων κ.λπ. επιλέγονται από την ίδια, ανεξάρτητα από το αν στις αποφάσεις της φαίνεται πως λαμβάνει υπόψη της και τις απόψεις άλλων φορέων. Η αγωγή στην περίπτωση αυτή εξετάζεται και μελετάται, λοιπόν, ως μια λειτουργία της κοινωνίας. Αυτή η ενέργεια της κοινωνίας έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζει την ελευθερία και την πρωτοβουλία του δασκάλου κατά την άσκηση του παιδαγωγικού του έργου (Φριστιάς,1994). Έτσι, λοιπόν, θα έλεγε κανείς πως δεν πρέπει να παρεμβαίνει η κοινωνία στο έργο του δασκάλου, διότι με την παρεμβολή της περιορίζει την πρωτοβουλία και την ελευθερία του.

·   Το κράτος :

Το κράτος αποτελεί νομικό πρόσωπο χωρίς φυσική υπόσταση και δεν μπορεί να υπολογίζεται ανάμεσα στις μορφωτικές κοινότητες. καθορίζει το περιεχόμενο, το σκοπό, και την αναγκαιότητα των μέτρων που θα πάρει στον τομέα της παιδείας. Νομοθετεί αλλαγές και καινοτομίες στη σχολική ζωή και εργασία. Το κράτος στοχεύει στην αποτελεσματικότητα στην εκπαίδευση που σχετίζεται με τη μεγαλύτερη απόδοση, ποιοτική και ποσοτική. Επίσης το κράτος στοχεύει στη ρύθμιση της σχέσης εκπαίδευσης και εργασίας.

Οι αλλαγές αυτές και οι καινοτομίες αποσκοπούν ή πρέπει να αποσκοπούν στην τελειότερη παιδεία για όλους τους πολίτες. Αυτό εξασφαλίζεται με τον κατάλληλο εκ μέρους των κρατικών φορέων προγραμματισμό και προετοιμασία και με την εξασφάλιση της τελειότερης, κατά το δυνατό, υποδομής.

·   Η εκκλησία :

Κάθε μορφή αγωγής πρέπει να σχετίζεται με το περιβάλλον των παιδιών και των εφήβων που αναπτύσσονται αλλά και με τις παραδόσεις του τόπου. Μέρος της δικής μας παράδοσης είναι η εκκλησία. Σ ήμερα βέβαια σχετικά με την έννοια της εκκλησίας υπάρχει αρκετή σύγχυση. Πολλοί την ταυτίζουν μόνο με τους επισκόπους και τους ιερείς. Όμως η πρώτη έννοια της λέξης χαρακτηρίζει τους πιστούς που αποτελούν το σώμα της εκκλησίας. Η ένταξη αυτή είναι πράξη ελευθερίας και όχι καταναγκασμού. Επομένως η εκκλησία αποτελείται από τους χριστιανούς, που εκφράζουν την ενότητά τους με την κοινή πίστη, τη συμμετοχή στη μυστηριακή ζωή και την ανιδιοτελή αγάπη. Η μόρφωση που παρέχεται από αυτή στα μέλη της περιλαμβάνει όλους τους τομείς και απευθύνεται σε όλους τους πιστούς, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Συνεπώς και στα παιδιά και στους εφήβους. Η στηριγμένη στην εκκλησιαστική παράδοση αγωγή δε δημιουργεί πνεύμα ανελευθερίας γιατί οι ίδιοι μπορούν να αποβάλουν όσα δέχθηκαν οποιαδήποτε στιγμή θελήσουν. Απλώς σημαίνει ότι διαπαιδαγωγούνται τα παιδιά με τις δικές της αρχές και παραδόσεις. Η αγωγή που δέχονται τα παιδιά από την εκκλησία δεν έχει σχέση με το δόγμα και το δογματισμό αλλά αντίθετα πηγάζει από τις βαθύτερες εμπειρίες τις οποίες η ίδια ζει και στηρίζεται στην ελεύθερη επιλογή των γονέων να τα βαπτίζουν και να τα εντάσσουν στην εκκλησία. Από τη στιγμή εκείνη η εκκλησία έχει το δικαίωμα να διαπαιδαγωγήσει το μαθητή.

29. Ποια είναι τα μέσα αγωγής και διδασκαλίας;

·   Έπαινος και επιβράβευση

Ο έπαινος νοείται ως μια κοινωνική ενδυνάμωση, επιβράβευση, αναγνώριση. Αυτός που δέχεται τον έπαινο βιώνει την εκ μέρους των άλλων θετική αποδοχή της προσπάθειάς του. Ο ίδιος ο έπαινος λειτουργεί ως κίνητρο για τη δραστηριοποίηση του ανθρώπου. Δημιουργούνται όμως και κάποια προβλήματα. Τα βασικότερα είναι:

v     Ο συνεχής έπαινος δεν οδηγεί στα αναμενόμενα αποτελέσματα.

v     Η συνειδητοποίηση της επιτυχίας με τον έπαινο μπορεί να αποπροσανατολίσει το μαθητή, αφού δεν επιδιώκει τη δραστηριοποίησή του αλλά τον έπαινο.

v     Ο έπαινος μπορεί να δημιουργήσει εξαρτήσεις από άτομα και να εμποδίσει την αυτοτέλεια αυτού που δέχεται τους επαίνους.

·   Επιτυχία και ενθάρρυνση

·   Υπενθύμιση, νουθεσία, επίπληξη

·   Απειλή, τιμωρία

·   Ελευθερία και πειθαρχία

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η πειθαρχία στο χώρο της σχολικής τάξης, οι δάσκαλοι ή οι καθηγητές καλούνται:

v     Να διαμορφώνουν το μάθημα έτσι ώστε μέσα από τα σωστά κίνητρα, τη συγκεκριμένη σκοποθεσία και τις εναλλαγές στη διδακτική μεθοδολογία, να προκαλούν ενδιαφέρον στους μαθητές

v     Να δημιουργούν σωστές προϋποθέσεις δημιουργώντας ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης, επαινώντας, ενθαρρύνοντας και διαλεγόμενοι με όλους τους μαθητές της τάξης.

v     Να αντιμετωπίσουν μεμονωμένες περιπτώσεις με χιούμορ, να μην τα παίρνουν όλα προσωπικά, να χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας με τους μαθητές και όταν χρειαστεί, να επικοινωνούν με τους γονείς.

v     Να αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα τη σχολική καθημερινότητα και να συνεργάζονται με τους συναδέλφους και με τους γονείς των μαθητών.

30. Από τι επηρεάζεται η ανάπτυξη κινήτρων για μάθηση σύμφωνα με τον H.Heckhausen;

Ο H.Heckhausen παρατηρεί ότι η ανάπτυξη των κινήτρων επηρεάζεται από:

·   Την ωρίμανση των αισθησιοκινητικών και γνωστικών λειτουργιών

·   Την ανάπτυξη προδιαθέσεων ή άλλων κινήτρων

·   Τη βίωση της επιτυχίας

·   Τις ενισχύσεις

·   Τα πρότυπα συμπεριφοράς.

31. Ποιες μεθόδους παιδαγωγικής γνωρίζετε ;

·   Η ερμηνευτική μέθοδος

Η ερμηνευτική μέθοδος περικλείει τα ενδιαφέροντα, τους σκοπούς και τις επιδιώξεις της κοινωνίας και αντικατοπτρίζει το ευρύτερο κοινωνικο-πολιτισμικό περιεχόμενο του χώρου και του χρόνου μέσα στον οποίο διαμορφώνεται. Ο ερευνητής μελετά τα ιστορικά τεκμήρια, αξιολογεί το υλικό του και το εξετάζει μέσα στο γενικότερο κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο που εντάσσεται.

Τα βασικά στάδια της μεθόδου είναι:

v     Συλλογή και εξακρίβωση του ιστορικού υλικού. Στο στάδιο αυτό ο ερευνητής συγκεντρώνει και μελετά όλα τα τεκμήρια όπως: κείμενα, παιδαγωγικά έργα, χολική νομοθεσία, εικόνες, ταινίες, φωτογραφίες κτλ.

v                 Μελέτη πλαισίου. Στο στάδιο αυτό ο ερευνητής εξετάζει τις ιστορικές-πολιτικές-ιδεολογικές-οικονομικές συνθήκες υπό τις οποίες διαμορφώθηκε το ιστορικό υλικό καθώς η εκπαίδευση δεν συντελείται σε κοινωνικό κενό.

v     Αξιολόγηση του υλικού. Στο στάδιο αυτό ο ερευνητής διακρίνει το ουσιώδες από το επουσιώδες, επιλέγει τα στοιχεία που συγκροτούν την εκπαιδευτική πραγματικότητα, διασταυρώνει τις πληροφορίες και προβαίνει στη σύνθεση ευρημάτων του.

v      

·   Η εμπειρική παιδαγωγική έρευνα

Με την εμπειρική μέθοδο οι ερευνητές συλλέγουν δεδομένα σε ένα χρονικό σημείο, με σκοπό να περιγράψουν τις υπάρχουσες συνθήκες πάνω σε ένα ζήτημα ή να προσδιορίσουν τις σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα σε συγκεκριμένα γεγονότα. Κατά κανόνα οι εμπειρικές έρευνες προχωρούν μέσα από στάδια που σε γενικές γραμμές είναι:

v      Διατύπωση του προβλήματος

v     Σκοπός, αναγκαιότητα, σπουδαιότητα

v     Μελέτη βιβλιογραφίας και προηγούμενων σχετικών ερευνών

v     Καθορισμός εργαλείου συλλογής δεδομένων

v     Επιλογή δείγματος

v     Συλλογή δεδομένων

v     Συγγραφή αποτελεσμάτων

v     Συμπεράσματα

32. Ποιες τεχνικές χρησιμοποιούνται για την συλλογή πληροφοριών ;

Για την συλλογή των πληροφοριών χρησιμοποιείται συνήθως μια ή περισσότερες από τις παρακάτω τεχνικές:

·         Το ερωτηματολόγιο ,έντυπο ερωτήσεων όπου ο εξεταζόμενος καλείται να απαντήσει. Περιλαμβάνουν 3 είδη ερωτήσεων:

1. Τις ανοικτές ερωτήσεις: ο εξεταζόμενος εκθέτει ελεύθερα τις απόψεις του.

2. Τις κλειστές ερωτήσεις: ο εξεταζόμενος απαντά μ' ένα ΝΑΙ ή ΟΧΙ.

3. Τις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

·         Η συνέντευξη ,πρόκειται για προφορικό ερωτηματολόγιο και χωρίζεται σε 3 κατηγορίες:

1. Ελεύθερη συνέντευξη: ο ερευνητής θέτει ελεύθερα ότι ερώτημα θέλει

2. Δομημένη συνέντευξη: οι ερωτήσεις είναι καθορισμένες (εκφώνηση, σειρά, αριθμό).

3. Ημιδομημένη συνέντευξη: οι ερωτήσεις είναι καθορισμένες αλλά αν προκύψει κάτι ενδιαφέρον μπορεί να διερευνηθεί περισσότερο.

·   Η παρατήρηση ,είναι η προσωπική διαπίστωση των φαινομένων χωρίς να θελήσουμε να τα αλλάξουμε και η οποία γίνεται με την κατάλληλη έρευνα και μελέτη. Ο ερευνητής παιδαγωγός ασχολείται τόσο με τη διαδικασία όσο και με το αποτέλεσμα. Μια διάκριση της παρατήρησης σε επιμέρους είδη είναι η εξής:

Άμεση παρατήρηση: Με την άμεση παρατήρηση ο ερευνητής διαπιστώνει κάποιο φαινόμενο απευθείας. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να μελετήσουμε και να διερευνήσουμε τις ενασχολήσεις, τις προτιμήσεις, τις εκφράσεις και την όλη συμπεριφορά ενός μαθητή ή ομάδας μαθητών μέσα και έξω απ’ την τάξη.

Έμμεση παρατήρηση: Με αυτήν παρατηρούμε τα αποτελέσματα των εργασιών των μαθητών με σκοπό να προσπαθήσουμε να διαγνώσουμε τα προβλήματα ή τις ικανότητές του

Αμέτοχη παρατήρηση: Στην αμέτοχη παρατήρηση ο παρατηρητής παρουσιάζεται ως ανεξάρτητος απ την κατάσταση που παρακολουθεί

Συμμετοχική παρατήρηση: Στη συμμετοχική ο παρατηρητής πρέπει να προετοιμάσει την είσοδό του στην κατάσταση που μελετά. Απαιτείται η συγκατάθεση των υποκειμένων για αυτή τη συμμετοχή. Απαραίτητες είναι ο παρατηρητής:

v     Να εξηγήσει το ρόλο του

v     Να παρουσιάζεται ουδέτερος

v     Να δείχνει φιλικός

v     Να διαθέτει χρόνο χωρίς να βιάζεται

·         Το πείραμα μας βοηθάει να αναλύσουμε το ψυχικό συμβάν και να καταμετρήσουμε ακριβώς τις

αντιδράσεις του υποκειμένου. Βασικό τμήμα της παιδαγωγικής έρευνας