Προβλήματα της σχεδιαζομένης αξιολογήσεως των εκπαιδευτικών (ΜΕΡΟΣ Α’)

Τοῦ

κ. Εὐαγγέλου Στ. Πονηροῦ, *

Δρ Θ., Μ.Φ.

Ἐδῶ καί ἀρκετά χρόνια ἀκοῦμε διάφορα, καί μάλιστα ἀλληλοσυγκρουόμενα, πιθανά σενάρια ἐπαναφορᾶς τῆς ἀξιολογήσεως τῶν ἐκπαιδευτικῶν. Μελετώντας τό ζήτημα διαπιστώσαμε ὅτι συνδέεται μέ πολλά καί σοβαρά προβλήματα,

τά ὁποῖα θά ἀναλύσουμε ἀμέσως κατωτέρω.

Διατυπώθηκε τό εὔλογο ἐπιχείρημα, ὅτι θά πρέπει νά ἀξιολογοῦνται ὅσοι ἀξιολογοῦν τά παιδιά μας. Εἶναι, πιστεύουμε, δίκαιο αἴτημα, νά ἀξιολογοῦνται ὅσοι ἀξιολογοῦν τά παιδιά μας, ὅπως εἶναι ἐπίσης δίκαιο καί τό αἴτημα να ἀξιολογοῦνται καί ἐκεῖνοι στους ὁποίους ἐμπιστευόμαστε τήν ὑ γεία τῶν παιδιῶν μας, ὅπως ἐπίσης καί ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι κτίζουν τά σπίτια καί τά σχολεῖα τῶν παιδιῶν μας καί ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι χειρίζονται τά πλοῖα καί τά ἀεροσκάφη στά ὁποῖα ἐναποθέτουμε τίς ζωές τῶν παιδιῶν μας καί τίς ζωές μας, νά ἀξιολογοῦνται καί ὅσοι τούς ἔχουμε ἐμπιστευθεῖ τή δημόσια διοίκηση καί ὅσοι ὑπηρετοῦν τή δικαιοσύνη.

Ὅμως θά ἐρωτήσουμε τό ἑξῆς: ὅσοι ἀξιολογοῦν τά παιδιά μας, δεν ἔχουν ἀξιολογηθεῖ πρῶτα ἀπό τά πανεπιστήμια καί κατόπιν ἀπό τις ἐξετάσεις τοῦ Α.Σ.Ε.Π.; Ναί, θά ἦταν ἡ ἀπάντηση, ἀλλά θά πρέπει νά ἀξιολογεῖται καί τό ἄν ἐκτελοῦν σωστά τά καθήκοντά τους1. Ποιά ὅμως θα εἶναι τά κριτήρια τῆς σωστῆς ἀσκήσεως τῶν καθηκόντων τους;

Γιά νά ἀπαντηθεῖ τό ἐρώτημα αὐτό, πιστεύουμε ὅτι θά πρέπει πρῶτα νά ἐπιλυθεῖ ἕνα πρῶτο σοβαρότατο πρόβλημα: ἡ ἀστάθεια τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος. Γιά να ὑπάρξει ἀξιολόγηση ἐκπαιδευτικοῦ, πρέπει πρῶτα νά ὑπάρξει ἐκπαιδευτικό σύστημα, ὄχι να ἀλλάζει τό ὑποτιθέμενο σύστημα κάθε δύο ἤ τρία χρόνια! Μέ βάση ποιό ἐκπαιδευτικό σύστημα θα ἀξιολογηθεῖ τό συνολικό ἔργο καί ἡ προσφορά τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, ἀφοῦ ἔχει γίνει ἄγραφος, πλήν ὅμως μέχρι στιγμῆς ἀπαράβατος, νόμος ἡ ἀστάθεια; Ποιό ἐκπαιδευτικό σύστημα θά ἐρωτηθεῖ ὁ ἐκπαιδευτικός, ἐάν ἐφάρμοσε σωστά; Το σύστημα τοῦ Α, τοῦ Β, τοῦ Γ, τοῦ Χ, τοῦ Ψ ἤ τοῦ Ω ὑπουργοῦ; Πῶς θα «ἀξιολογηθεῖ» τό ἔργο τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, ὅταν οἱ ἀλλεπάλληλες «μεταρρυθμίσεις» δέν τόν ἀφήνουν σέ ἡσυχία, ὥστε νά ἐργασθεῖ;

Γιά κάθε νέα «ἐκπαιδευτική μεταρρύθμιση» δέν ὑφίσταται στήν Ἑλλάδα καί μία ἀναγκαία περίοδος προσαρμογῆς, ἐξοικειώσεως και ἐκ μαθήσεως ἀπό τόν ἐκπαιδευτικό τοῦ νέου συστήματος, διότι σέ σύντομο χρονικό διάστημα ἐπέρχεται καί ἡ νέα «μεταρρύθμιση». Ἐάν λοιπόν ἐφαρμοσθεῖ ἀξιολόγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν τώρα, δέν θα ἔχει τί ἀκριβῶς νά ἀξιολογήσει!

Προτείνουμε λοιπόν, νά ὑπάρξει πρῶτα μία πενταετής περίοδος

σταθερότητας, ὅπου δέν θά ἐπέρχονται μεγάλης κλίμακας ἀλλαγές στήν παιδεία. Νά ἀφεθοῦν δηλαδή ἐπί μία πενταετία οἱ ἐκπαιδευτικοί νά ἐργασθοῦν ἀνενόχλητοι ἀπό νέες «μεταρρυθμίσεις», ὥστε να ἐφαρμόσουν κάποιο συγκεκριμένο σύστημα ὁ κάθε κλάδος στόν τομέα του καί νά εἶναι δυνατόν πλέον νά καταστοῦν ἐμφανῆ τά ἀποτελέσματα στά παιδιά καί στήν ἀπόδοση τῶν ἰδίων τῶν ἐκπαιδευτικῶν, και κατόπιν, μετά τήν πενταετία, να ἐφαρμοσθεῖ ἡ «ἀξιολόγηση» καί να ἐλεγχθοῦν τά ἀποτελέσματα.

Δεύτερο ἐξ ἴσου σοβαρότατο πρόβλημα εἶναι τό ἑξῆς: ἄν ἐπανέλθει ἡ ἀξιολόγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν, δέν θά πρέπει ἐπ΄ οὐδενί νά καταντήσει ταυτόσημη τοῦ «πιστοποιητικοῦ κοινωνικῶν φρονημάτων». Ἐλπίζουμε κι εὐχόμαστε «ἀξιολόγηση» νά μή σημαίνει ἔλεγχο καί χειραγώγηση τῆς πολιτικῆς τοποθετήσεως τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, ἀντί γιά ἀποτίμηση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ του ἔργου, ὅπως γινόταν σέ χαλεπούς καιρούς. Θα πρέπει δέ ἐν γένει νά διασφαλισθεῖ, τό ὅτι ὁ ἐκπαιδευτικός δεν θά πέφτει θῦμα ὁποιουδήποτε εἴδους ἐκβιασμοῦ ἀπό μέρους τοῦ ἀξιολογητῆ ἤ τῶν ἀξιολογητῶν.

Τρίτο πρόβλημα εἶναι τό ἀδιάβλητο τῆς διαδικασίας ἀξιολογήσεως τῶν ἐκπαιδευτικῶν. Πῶς θα διασφαλισθεῖ; Πῶς δέν θά ὑπεισέλθουν τά λεγόμενα «μέσα», δηλαδή κομματικές καί λοιπές πιέσεις; Εἰς βάρος τῶν παιδιῶν θά καταλήξει ἡ ἀξιολόγηση, κυριολεκτικά θά ὁδηγήσει σέ πλήρη ἀποσάθρωση τῆς παιδείας, ἐάν δέν εἶναι ἀδιάβλητη. Ἐάν ἔχει ὁ ἀκατάλληλος ἤ φυγόπονος τή δυνατότητα νά μεταχειρίζεται πλάγια μέσα, ὥστε νά παραμένει ἐν ὑπηρεσίᾳ, νά ἐπιβραβεύεται καί νά προάγεται, καί ἄν ἀντιστοίχως ὁ μή χρησιμοποιῶν πλάγια μέσα παραμένει στάσιμος ἤ ἀπολύεται ἀκόμη και ἄν εἶναι φιλόπονος, παιδαγωγικῶς ἐπαρκέστατος καί πλήρως καταρτισμένος στόν κλάδο του, θά ὁδηγήσουν τέτοιες καταστάσεις τά παιδιά μας σέ καταστροφή.

Τέταρτο πρόβλημα συνδεόμενο μέ τήν ὑπόθεση «ἀξιολόγηση» εἶναι ἡ παροῦσα (ἐν ἔτει 2012) και ἐξελισσόμενη οἰκονομική κρίση. Ἀποτελεῖ μόνιμο φόβο πολλῶν ἐκπαιδευτικῶν, τό ἄν θά ἀποτελέσει ἡ δρομολογούμενη ἀξιολόγηση πρόφαση γιά περαιτέρω μείωση τοῦ εἰσοδήματός τους. Τό ἄν δηλαδή θά κρίνονται ἐκπαιδευτικοί στάσιμοι ἐπίτηδες, ὥστε νά μη προχωροῦν μισθολογικῶς καί να μειώνονται τά ἔξοδα τοῦ ἑλληνικοῦ δημοσίου λόγῳ οἰκονομικῆς κρίσεως. Ἤ μήπως, γιά τόν ἴδιο λόγο, θά καταλήξουν νά ἀπολυθοῦν ἐκπαιδευτικοί ἀδίκως; Ἐδῶ ἔχουμε ἕνα ἀπευκταῖο σενάριο, ἕνα σενάριο τό ὁποῖο πιστεύουμε ὅτι ποτέ δέν θά ὑλοποιηθεῖ στήν πατρίδα τῆς δημοκρατίας Ἑλλάδα.

Πέμπτο πρόβλημα θά ἀποτελέσει ἡ πιθανολογούμενη αὔξηση τοῦ ὡραρίου τῶν ἐκπαιδευτικῶν, ἡ ὁποία, νομίζουμε ὅτι, ἐάν ἰσχύσει θα συντελέσει ἄμεσα στή γενική πτώση τοῦ ἐπιπέδου τῶν σπουδῶν.Διότι σήμερα οἱ ἐκπαιδευτικοί ἀγωνίζονται, ὅπως μπορεῖ ὁ καθένας, να ἀναπληρώσουν τό μειωμένο τους εἰσόδημα. Ἡ αὔξηση τοῦ ὡραρίου, συνοδευόμενη ἀπό συνεχεῖς μειώσεις τῶν ἀποδοχῶν, δέν θά εἶναι ἐπαρκές κίνητρο γιά ἄνοδο τῆς ποιότητας τῶν σπουδῶν στά ἑλληνικά σχολεῖα. Συνέπεια τούτου θά εἶναι, ἡ ἀξιολόγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν νά μή ἀποφέρει ἱκανοποιητικά ἀποτελέσματα.

Ἕκτο πρόβλημα εἶναι ἡ συνήθεια τήν ὁποία ἔχουμε ἐδῶ στό

σύγχρονο ἑλληνικό κράτος, νά ἀντιγράφουμε συστήματα, τά ὁποῖα εἴδαμε νά ἐφαρμόζονται σέ ἄλλα κράτη, χωρίς νά κρίνουμε ἐάν ἁρμόζουν στήν ἰδιοσυγκρασία τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καί στήν κατάσταση τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Εἶναι δυνατό νά ἀποβεῖ ὠφέλιμο, τό νά μελετοῦμε ξένα συστήματα καί να λαμβάνουμε κατ΄ ἐπιλογήν ἰδέες ἀπό αὐτά. Ὅμως ἡ ἄκριτη ἀντιγραφή, πιστεύουμε ὅτι ἀποβαίνει πάντοτε ἐπιζήμια. Αὐτό λοιπόν πρέπει νά συμβεῖ καί στήν περίπτωση τῆς ἀξιολογήσεως τῶν ἐκπαιδευτικῶν: νά μή ἀντιγραφεῖ ἄκριτα κάποιο ξένο σύστημα ἀξιολογήσεως, ἀλλά νά μελετηθοῦν τά ξένα συστήματα, νά μελετηθεῖ καί ἡ κατάσταση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καί κατόπιν να ἀποφασισθεῖ ἐάν τά ξένα συστήματα εἶναι σέ θέση νά παράσχουν κάποια στοιχεῖα, ἤ ἐάν γιά νά ἐπιλυθοῦν συγκεκριμένα προβλήματα πρέπει νά θεσμοθετηθοῦν τελείως νέες λύσεις.

Ἕβδομο πρόβλημα τό ὁποῖο συν δέεται ἀμέσως μέ τήν ἀξιολόγηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν, εἶναι ὁ σκοπός της καί πῶς θά πραγματοποιεῖται αὐτός, ἀφοῦ ἡ ἀξιολόγηση ἀποδώσει ἀποτελέσματα. Θά ὁδηγεῖ σέ ἀπολύσεις ἀκατάλληλων; Και ποιά θά εἶναι τά ἀσφαλῆ κριτήρια καταλληλότητας; Θά ὁδηγεῖ σέ ἐπιμόρφωση ὅσων κριθοῦν ἀνεπαρκεῖς; Καί πῶς θά ἔχουμε ἐ παρκῆ ἐπιμόρφωση; Θά ὁδηγεῖ σέ βαθμολογικές προαγωγές καί μισθολογικές αὐξήσεις; Θά ὁδηγεῖ σέ ἀνώτερες διοικητικές καί λοιπές θέσεις; Καί τί νόημα θά ἔχει ἀξιολόγηση, ἡ ὁποία θά ὁδηγεῖ στίς θέσεις αὐτές, ἀφοῦ μέ τήν παροῦσα νομοθεσία κανένας δέν εἶναι μόνιμος σέ καμμία διοικητική ἤ συμβουλευτική θέση, ἀλλά ὑπηρετεῖ ἐπί θητείᾳ;

Πιστεύουμε ὅτι κύριος σκοπός τῆς ἀξιολογήσεως θά πρέπει να εἶναι ἡ βελτίωση τῆς παιδείας. Πρός τοῦτο ἀπαιτεῖται ἡ ἐπιβράβευση ὅλων τῶν ἱκανῶν καί φιλόπονων ἐκπαιδευτικῶν καί ἡ προσφορά βοηθείας σέ ὅσους παρουσιάζουν ἐλλείψεις.

Σημειώσεις:

1Οἱ ἐξετάσεις τοῦ Α.Σ.Ε.Π. γιά διορισμό ἐκπαιδευτικῶν ξεκίνησαν το 1998, ἄρα ὅσοι ἔχουν διορισθεῖ πρό τῆς ἐφαρμογῆς τῶν ἐξετάσεων, ἔχουν τοὐλάχιστον δεκαπέντε ἔτη ὑπηρεσίας. Πιστεύουμε ὅτι ἐάν ἕνας ἐκπαιδευτικός ἀσκεῖ τά καθήκοντά του, χωρίς να ὑπάρχουν σοβαρές καταγγελίες εἰς βάρος του γιά μή ἄσκηση τῶν καθηκόντων του ἤ γιά πλημμελῆ ἄσκησή τους, τότε καλῶς παραμένει στήν ὑπηρεσία καί ἀμείβεται.

ΠΗΓΗ: ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ,

9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012