Στα χέρια του
γράφοντος περιήλθε το άρτι εκδοθέν βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού προς
χρήσιν των μαθητών με τον ακριβή τίτλο «Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου
κόσμου».
Οι συγγραφείς του,
Ιωάννης Κολιόπουλος, Αθανάσιος Καλλιανιώτης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης και Χαράλαμπος
Μηνάογλου, ιστορικοί όλοι και διδάκτορες της νεότερης και σύγχρονης Ιστορίας,
επιμελήθηκαν επιπλέον τα συνοδευτικά «Τετράδιο Εργασιών» για το μαθητή και «Βιβλίο
Δασκάλου» για τους εκπαιδευτικούς (το τελευταίο δεν ευρέθη σε έντυπη μορφή).
Το διδακτικό αυτό
πακέτο κατόπιν πρόσκλησης του ευθαρσούς σχολικού συμβούλου Δημητρίου Πλωμαρίτη
θα παρουσιαστεί πρώτη φορά από το γράφοντα στην Πτολεμαΐδα σε
δασκάλους της 4ης περιφέρειας ΔΕ Κοζάνης την 7η Σεπτεμβρίου 2012.
Ακολούθως την 13η
του επομένου μηνός ο γράφων θα ασχοληθεί με το ίδιο διδακτικό πακέτο σε
εισήγησή του στο Α΄ εξάμηνο του Λαϊκού Πανεπιστημίου Κοζάνης με τίτλο «Τα
βιβλία Ιστορίας του Δημοτικού: 21ος αιώνας μ.Χ.»
Οι ενδιαφερόμενοι
δάσκαλοι, φιλίστορες ή διανοητές μπορούν να μελετήσουν σχετικώς κατεβάζοντας τα
εξής:
Βιβλίο Μαθητή: ΕΔΩ
Τετράδιο Εργασιών: ΕΔΩ
Βιβλίο Δασκάλου: ΕΔΩ
πηγή
Στόχοι
Οι μαθητές επιδιώκεται :
- Να κατανοήσουν βασικές ιστορικές έννοιες, που συνδέονται με την ιστορική περίοδο "Η Ευρώπη στα νεότερα χρόνια".
- Να εκτιμήσουν την προσφορά της Ευρώπης στον παγκόσμιο πολιτισμό και την αξία της διεθνούς ειρήνης και συνεργασίας.
- Να γνωρίσουν τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν στον ελληνικό χώρο από την Άλωση έως την Επανάσταση του ’21.
- Να εκτιμήσουν την αξία της ειρήνης, της ελευθερίας, της συνεργασίας των λαών, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ατόμων και να διαμορφώσουν θετική στάση γι’ αυτά.
- Να γνωρίσουν τα σημαντικότερα γεγονότα (κοινωνικά, στρατιωτικά, οικονομικά, πολιτικά, διπλωματικά, κ.ά.) από τις παραμονές της Επανάσταση του ’21, έως τη δολοφονία του Καποδίστρια.
- Να εκτιμήσουν τους αγώνες για ελευθερία και εθνική ανεξαρτησία.
- Να προσεγγίσουν την έννοια της εθνικής ολοκλήρωσης.
- Να εκτιμήσουν τις συνεχείς προσπάθειες για εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη.
- Να γνωρίσουν τις εξελίξεις και τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν στον ελληνικό και τον παγκόσμιο χώρο κατά τον 20ο αιώνα.
- Να αναπτύξουν θετική στάση για τη διεθνή ειρήνη, σε συνδυασμό με το σεβασμό στο δημοκρατικό πολίτευμα.
Αναλυτικό Πρόγραμμα
10 σχόλια:
To πρώτο κομμάτι της ανάρτησης είναι από ανάρτηση ενός από τους συγγραφείς (του Α.Κ.) στο ιστολόγιό του. Το ενδιαφέρον θα ήταν, επειδή, αν κατάλαβα από κάποια συμφραζόμενα, έχεις κάποια επικοινωνία/σχέση με το χώρο, να καταθέσεις την προσωπική σου άποψη για το εγχειρίδιο.
Να είσθε βέβαιος/α ότι δεν θα διστάσω να εκφράσω την άποψή μου δια το εγχειρίδιον, αφ' ού όμως την σχηματίσω. Μέχρι τώρα το έχω ξεφυλλίσει, διότι διαθέτω και την έντυπην μορφήν απο προχτές. Εσείς όμως όπως μιλάτε, είναι σαν να έχετε ήδη άποψη, και κακώς αν ισχύη κάτι τέτοιο, δεν την λέτε δημοσίως, ίνα κατευθύνετε το πνεύμα κι άλλων προς μίαν οπτική. Επίσης έχω μόνον υπόψιν μου μια δήλωση δια τον όλο χειρισμό της προωθήσεως του νέου εγχειριδίου, ήν και σας την παραθέτω...
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ→ http://files.filologoi02.webnode.gr/200000022-28b56292d3/NP_Istoria_neoFEB2012_%CE%91%CE%93%CE%93%CE%95%CE%9B%CE%91%CE%9A%CE%9F%CE%A3.pdf
Από την απάντηση διακρίνω ότι το σχόλιο εξελήφθη ως δηκτικό/προκλητικό. Ουδόλως! Απλώς, από παλαιότερο "ανεβοκατέβασμα" του κειμένου (και τη γενική εικόνα του ιστολογίου) θεώρησα ότι θα υπήρχε κάποιο σχόλιο.
"ίνα κατευθύνητε": ε, δεν έχει γούστο. Το θέμα είναι η γόνιμη αντιπαράθεση (αν υπάρχει) και η αυτόφωτη γνώμη.
"ην και σας παραθέτω": ενδιαφέρον -πράγματι (όχι επί της ουσίας, αλλά λέει πολλά...). Λυπάμαι για την αναστάτωση, δεν υπήρχε πρόθεση. Καλή συνέχεια.
Σωστά τα λέτε...ουδεμία αναστάτωσις...απλώς είχα το νού μου στην ανάρτηση των θεμάτων των ομογενών στα λατινικά και στα ονόματα των αναπληρωτών φιλολόγων...
Θα κάμωμε τα σχόλια μας εν καιρώ. Συν τοις άλλοις, τω όντι θα κάμω εργασία επι του εγχειριδίου δια το μεταπτυχιακό μου πρόγραμμα. Να είσθε καλά κι εσείς.( και το ίνα+υποτ... αλλά ποιός τα κοιτάει τώρα πια αυτά ε;)
H παραχάραξη της Ιστορίας μέσα από το βιβλίο της ΣΤ' Δημοτικού
Η περίπτωση της ιστορικής περιόδου 1936 - 1949
Στην ηλικία της έκτης Δημοτικού τα παιδιά τείνουν να εδραιώσουν με πιο ώριμο τρόπο ορισμένες πολιτικές στάσεις, συμπεριφορές, ιδέες και αντιλήψεις. Ενας από τους παράγοντες που επιδρά σε αυτήν τη διαδικασία είναι το σχολείο, το περιεχόμενο του μαθήματος και ιδιαίτερα αυτό της Ιστορίας καθώς εκ των πραγμάτων δίνει τη δυνατότητα για πολιτικά συμπεράσματα, διαμορφώνει αντίληψη για το τι είναι πολιτικά «καλό και κακό», δίκαιο και άδικο, δυνατό ή μάταιο στην Ιστορία. Με λίγα λόγια, το αν ένα παιδί, μετέπειτα έφηβος/έφηβη και αργότερα εργαζόμενος, θα αποκτήσει τελικά μια ορθολογική εικόνα της Ιστορίας, για το ποιος είναι ο κινητήριος μοχλός της, ποιος ο ρόλος των λαών, κρίνεται και από το περιεχόμενο αλλά και το πώς διδάσκεται η Ιστορία στο Δημοτικό. Κρίνεται, τελικά, από αυτά που γράφουν αλλά και από αυτά που αποφεύγουν να γράψουν τα σχολικά βιβλία.
Το νέο βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού1έρχεται να αποδείξει, για άλλη μια φορά, την προώθηση της κυρίαρχης ιδεολογίας μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια. Η όποια κοινωνικοταξική αναφορά απουσιάζει από τα κεφάλαια του βιβλίου που καλύπτουν μια περίοδο της νεότερης και σύγχρονης Ιστορίας, από τα μέσα του 15ου αιώνα έως και τον 20ό αιώνα. Η αλήθεια, βέβαια, είναι πως δεν περιμέναμε η ιστορική ύλη να αναδείξει ως κινητήριο μοχλό της Ιστορίας την πάλη των τάξεων, η οποία διεξάγεται στο πεδίο των μεταβολών της οικονομικής βάσης κάθε κοινωνίας. Αλλωστε, οι ιδεολογικοί εκφραστές του καπιταλιστικού συστήματος φροντίζουν να συσκοτίζουν κάθε γεγονός που αναδεικνύει εντονότερα τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα αυτού του συστήματος. Σκοπός είναι η καπιταλιστική πραγματικότητα να μην αμφισβητηθεί σε καμία περίπτωση από το μαθητή. Από τα πιο τρανταχτά παράδειγμα αποτελεί η δεκαετία του '40 στην Ελλάδα και η αποσιώπηση του ρόλου της ΕΣΣΔ στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και είναι απαραίτητη μια συνολική εκτίμηση του βιβλίου, το άρθρο θα εστιάσει στα κεφάλαια 6 - 9 της ενότητας Ε' που αφορά στην ιστορική περίοδο 1936 - 1949 για την Ελλάδα.
Η περίοδος του Μεσοπολέμου
Οσον αφορά τα αίτια της ήττας, από τη γερμανική επίθεση, του ελληνικού στρατού «που υπερασπιζόταν το Ρούπελ και άλλα οχυρά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, αντιστάθηκε αλλά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την ταυτόχρονη εισβολή από δύο διαφορετικές περιοχές. Στις 9 Απριλίου 1941 γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη και κατευθύνθηκαν προς τη Νότια Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση αποσύρθηκε στην Κρήτη και οι στρατηγοί του αλβανικού μετώπου υποχρεώθηκαν να συνθηκολογήσουν».3 Ομως, ο ελληνικός στρατός δεν «υπέκυψε» λόγω της υπεροπλίας του αντιπάλου, αλλά προδόθηκε και εγκαταλείφθηκε ύστερα από διαταγές του αρχιστράτηγου Παπάγου, που απηύθυνε στην ηγεσία των χιτλερικών στρατευμάτων παράδοση άνευ όρων, τη στιγμή που ο ελληνικός στρατός μάχονταν ακόμα στην Ηπειρο! Η παράδοση του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας άφησε τη Στρατιά Ηπείρου εγκλωβισμένη μεταξύ των ιταλικών και γερμανικών στρατευμάτων, δυσκολεύοντας την άμυνά της.4 Η αίσθηση της περικύκλωσης και της διάλυσης αποτυπώνεται σε όλες τις μαρτυρίες στελεχών και ανδρών του στρατεύματος της εποχής.5
Η δεκαετία του 1940
Το ένατο κεφάλαιο του βιβλίου έχει τον απαράδεκτο τίτλο «Μία δεκαετία αγώνων και θυσιών για την ελευθερία». Δηλαδή από το '45 και μετά ποιο ήταν το περιεχόμενο του αγώνα για την ελευθερία; Τι θέλουν να πουν οι συγγραφείς, μπερδεύοντας με αυτόν τον τίτλο τους μαθητές; Επειδή είναι προφανές ότι οι συγγραφείς δεν βλέπουν τον ένοπλο αγώνα του ΔΣΕ ως δίκαιο, τότε η διατύπωση αυτή φλερτάρει με τη μαύρη προπαγάνδα περί «συμμοριτισμού». Ας δούμε λοιπόν την ιστορική αλήθεια.
Με την έναρξη της Κατοχής, ένα κομμάτι της αστικής τάξης της Ελλάδος κατέφυγε στη Μέση Ανατολή και στην προστασία των Αγγλων και ένα άλλο συνεργάστηκε ανοιχτά με τους Γερμανούς καταχτητές. Τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ όμως, αφού δραπέτευσαν από τις εξορίες, ανασυγκρότησαν τις Οργανώσεις του Κόμματός τους και τις προσανατόλισαν στην οργάνωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Το βιβλίο όμως, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα, αναφέρει πως «με την ηθική και υλική υποστήριξη της Βρετανίας, δημιουργήθηκαν τρεις αντιστασιακές οργανώσεις, το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σε όλη σχεδόν τη χώρα, ο ΕΔΕΣ που έδρασε κυρίως στην Ηπειρο και η Ε.Κ.Κ.Α».6Εξισώνει και συκοφαντεί το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, που βασικός οργανωτής και αιμοδότης του ήταν το ΚΚΕ(κάτι τέτοιο βέβαια στο βιβλίο δεν αναφέρεται καν), με τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ, που έχει πλέον ομολογηθεί ότι χρησιμοποιήθηκαν από τους Βρετανούς ως αντίβαρο για να χτυπήσουν το ΕΑΜ. Σε έκθεση του υποστράτηγου Εριχ Σμιτ-Ρίχμπεργκ για παράδειγμα, το δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου 1944, αναφερόταν, μεταξύ άλλων, πως ο ΕΔΕΣ, που βρισκόταν πολιτικά στη γραμμή της εξόριστης κυβέρνησης Παπανδρέου, προσπαθούσε πάντα να διαβεβαιώνει τη δύναμη Κατοχής για τη νομιμοφροσύνη της, ώστε άθικτη να προετοιμαστεί για τον επερχόμενο στρατιωτικό και πολιτικό αγώνα για την εξουσία.7 Από το 1943 ακόμα, όπως αποδεικνύουν τα αρχεία του Foreign Office, o αστικός ελληνικός κόσμος και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός προετοιμάζονταν για την «επόμενη μέρα» και τη συντριβή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Με το σχέδιο «Μάνα», ο αγγλικός ιμπεριαλισμός προέβλεπε την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως ο Ναπολέων Ζέρβας, αρχηγός του ΕΔΕΣ, βγήκε στα βουνά της Ηπείρου με εντολή των Αγγλων τον Αύγουστο - Σεπτέμβρη του 1942, για να οργανώσει ένοπλες ομάδες, περισσότερο σαν αντίβαρο στο ΕΑΜ, παρά για τη διεξαγωγή του ένοπλου αγώνα εναντίον των Γερμανών κατακτητών.8
Με τη λογική των ίσων αποστάσεων και της εξίσωσης του θύτη και του θύματος, οι συγγραφείς του σχολικού εγχειριδίου, στην επόμενη παράγραφο, σχολιάζουν τη λήξη της Κατοχής και τον ελληνικό Εμφύλιο. Αναφέρουν λοιπόν χαρακτηριστικά: «Νέα δεινά περίμεναν τον ελληνικό λαό. Οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν διχασμένες. Από τη μία ο βασιλιάς και η αναγνωρισμένη από τους Συμμάχους ελληνική κυβέρνηση και από την άλλη το ΕΑΜ, που από το Μάρτιο του 1944 είχε σχηματίσει δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα. Λάθη και παραλείψεις των δύο πλευρών καθώς και παρεμβάσεις των ξένων δυνάμεων οδήγησαν τελικά σε εμφύλιο πόλεμο. Ο Εμφύλιος ξέσπασε το 1946 και "μάτωσε" την Ελλάδα για τρία ολόκληρα χρόνια. Ο αδελφοκτόνος πόλεμος τερματίστηκε στα τέλη του καλοκαιριού του 1949, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πολλές χιλιάδες θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές. Μπορεί οι ένοπλες συγκρούσεις να τελείωσαν, αλλά τα τραύματα στις ψυχές των Ελλήνων παρέμειναν ανοιχτά για πολλές ακόμη δεκαετίες».9Το λάθος βέβαια του ΕΑΜικού κινήματος ήταν ο απαράδεκτος συμβιβασμός της Συμφωνίας της Βάρκιζας, τη στιγμή που ο αστικός κόσμος δεν είχε κατορθώσει να κερδίσει την πλειοψηφία του λαού. Οι συντάκτες βέβαια του βιβλίου δεν εστιάζουν σε αυτό το λάθος. Χωρίς να αναφέρεται συγκεκριμένα τι είδους λάθη έγιναν, βγαίνει το συμπέρασμα πως για το «αιματοκύλισμα» της Ελλάδας έφταιγαν και οι δύο πλευρές. Δεν ήταν το ΕΑΜ αλλά οι αστικές δυνάμεις, που μαζί με τους δοσιλόγους και τους πρώην συνεργάτες των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων, για να ανατρέψουν το συσχετισμό δυνάμεων και να σταθεροποιήσουν την εξουσία τους, κατέφυγαν στη δολοφονική βία και στην πιο ωμή τρομοκρατία. Δεν οδήγησαν γενικά και αόριστα οι παρεμβάσεις ξένων δυνάμεων σε εμφύλιο πόλεμο. Ηταν ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός ο οποίος, συνεχίζοντας το έργο των Αγγλων ιμπεριαλιστών, στήριξε οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά τον αστικό πολιτικό κόσμο της χώρας και τον «Εθνικό» Στρατό του. Δεν είναι τυχαίο πως στα βουνά του Γράμμου και του Βίτσι πραγματοποιήθηκαν από τους Αμερικανούς υπό την ηγεσία του στρατηγού Βαν Φλιτ, οι πρώτες ρίψεις της βόμβας Ναπάλμ που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τους Αμερικανούς στον πόλεμο εναντίον του Βιετνάμ. Καμία σχέση με αγώνες και θυσίες για την ελευθερία, όπως αναφέρει κι ο τίτλος του κεφαλαίου, δεν είχε η δράση των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων της Ελλάδος που υπηρέτησαν την ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα.
Να πούμε με απλά λόγια την ιστορική αλήθεια στα παιδιά!
Φαίνεται πως και η στοιχειώδης ιστορική γνώση, για τις εκμεταλλευόμενες τάξεις, δεν μπορεί να χαριστεί κι είναι ζήτημα προς κατάκτηση. Χρέος όλων των ριζοσπαστών εκπαιδευτικών είναι να την αποκαλύψουν, προασπίζοντας την ιστορική αλήθεια μέσα και έξω από τις σχολικές αίθουσες, στις γιορτές, παντού! Αυτό εκ των πραγμάτων σημαίνει δράση κόντρα και ενάντια στο περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, δουλειά που θα γεννά ερωτήματα στα παιδιά αυτής της κρίσιμης ηλικίας, θα αποκαλύπτει την αλήθεια, θα συνδέει το στοιχείο της γνώσης με αυτό του συναισθήματος, αξιοποιώντας και άλλες μορφές όπως λογοτεχνικά βιβλία, ταινίες, φωτογραφίες, κ.τ.λ.
Τελικά, η παιδαγωγική υπόσταση του δασκάλου, του εκπαιδευτικού θα κριθεί στο βαθμό που αναδεικνύεται σε λαϊκό αγωνιστή και δάσκαλο, φωτεινό παράδειγμα και πόλο έλξης για μαθητές και γονείς. Η φετινή χρονιά, οι σχολικές γιορτές για την 28η Οκτωβρίου, να σηματοδοτήσουν μια νέα στροφή.
Γρηγόρης ΔΕΛΗΜΑΡΗΣ
μέλος της Πανελλαδικής Γραμματείας Εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ
Νέο βιβλίο ιστορίας Στ’ Δημοτικού: Όπισθεν ολοταχώς!
Γράφουν οι Γ. Στόγιας, Α. Δημητρόπουλος, Ρ. Χόπλαρου
Το νέο εγχειρίδιο ιστορίας για την Στ’ Δημοτικού που διανεμήθηκε φέτος στα σχολεία Ελλάδας και Κύπρου σηματοδοτεί ένα γιγάντιο άλμα προς τα πίσω, τόσο από πλευράς παιδαγωγικής μεθόδου όσο και από αυτής του περιεχομένου. Το έργο της συγγραφικής ομάδας (με επικεφαλή τον ιστορικό Ι. Κολιόπουλο), σε διάσταση και από την Ιστορία ως επιστήμη, και από την επιστήμη της Διδασκαλία της Ιστορίας, αναπαράγει μια ιδέα της σχολικής ιστορίας ως μέσο εθνικού και ηθικού φρονηματισμού, με χειρότερο τρόπο από το προηγούμενο βιβλίο που ήρθε να αντικαταστήσει. Πληροί, δε, όλα τα κριτήρια κακής χρήσης της Ιστορίας, όπως αυτά έχουν διατυπωθεί και κυρωθεί στις σχετικές συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης Rec(2001)15 και Rec(2011)6 . Στο πλαίσιο της παρούσας παρέμβασης θα περιοριστούμε σε μια σειρά αρχικών σκέψεων και παρατηρήσεων.
•Ο τίτλος του βιβλίου στο εξώφυλλο είναι «Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου». Στο εσωτερικό του, αυτό μεταφράζεται σε δεκαπέντε (15) σελίδες ευρωπαϊκής ιστορίας και διακόσιες εννιά (209) σελίδες με επίκεντρο την ελληνική. Αντί τα παιδιά να γνωρίσουν πώς τα γεγονότα και οι μεγάλες αλλαγές συνδέονται μεταξύ τους σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, το ελληνικό έθνος ανάγεται σε μοναδικό, περιούσιο και ανάδελφο.
•Το εκτεταμένο αφηγηματικό κείμενο (σε λόγια γλώσσα, δυσλειτουργική σε σχέση με το πλαίσιο επικοινωνίας για το οποίο προορίζεται) και οι μονοπρισματικές πηγές περιορίζουν την κατανόηση των ιστορικών θεμάτων.
•Απουσιάζουν ερευνητικά ερωτήματα και δραστηριότητες των μαθητών που να προάγουν το κριτικό πνεύμα και τον ιστορικό εγγραματισμό τους. Η στείρα γεγονοτολογία, ο δογματισμός και η χρηστομάθεια δεν βοηθούν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στη συγκρότηση εννοιών (π.χ. ιστορικός χρόνος, αλλαγή και συνέχεια, τεκμήριο, αιτία και συνέπεια, ιστορική σημαντικότητα). Το βιβλίο μαθητή και το βιβλίο εργασιών που το συνοδεύουν περιορίζονται κυρίως σε ερωτήσεις απομνημόνευσης χρονολογιών, τοποθεσιών και ονομάτων. Γενικά, η ιστορία αντιμετωπίζεται παιδαγωγικά ως ένα γλωσσικό μάθημα με ασκήσεις του τύπου «συμπληρώστε τα κενά». Σε αυτό το πνεύμα, δεν λείπουν και οι προτροπές σε «εκθέσεις ιδεών» όπως αυτή: «Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η αξία της θυσίας του Μάρκου Μπότσαρη;» (σελ. 113).
•Η πολεμική ιστορία, τα ηρωικά κατορθώματα «παλικαριών» (σελ. 83) που αψηφούν το θάνατο, συνθέτουν το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης, αφήνοντας την πολιτική, οικονομική, κοινωνική, ιδεολογική και πολιτιστική ζωή να διαδραματίζουν συμπληρωματικό ρόλο. Η (αντρική) εθνική ιστορία γράφεται με το σπαθί. Και, φυσικά, οι απαραίτητες κοινοτοπίες της μισαλλόδοξης ρητορικής: Οι Έλληνες έχουν πάντα δίκαια, ενώ οι εχθρικοί λαοί (Βούλγαροι και Τούρκοι) έχουν πάντα άνομα συμφέροντα. Οι Έλληνες -ακόμη κι όταν επιτίθενται!- είναι αμυνόμενοι, απαντούν σε μία προηγούμενη πρόκληση. Όταν οι Έλληνες είναι ενωμένοι μεγαλουργούν. Όταν όμως επιτρέπουν στους ξένους να τους διχάσουν, έρχεται η καταστροφή.
•Σε κανένα σημείο δεν αφήνεται κάποια «σκιά» για τους ελληνικούς φορείς εξουσίας, είτε αυτοί αφορούν σε πρόσωπα είτε σε θεσμούς. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ένθερμη υποστηρίκτρια της Επανάστασης του ’21. Τόσο κατά την προεπαναστατική περίοδο, όσο και κατά τον αγώνα της Ανεξαρτησίας, οι πρόκριτοι και οι κλέφτες κινούνται με μόνη έγνοια τους το καλό της πατρίδας. Ακόμη και στο εγχειρίδιο του 1989 (που επαναφέρθηκε ύστερα από την απόσυρση εκείνου της ομάδας Ρεπούση) είχαμε, επί του θέματος, δύο αντιτιθέμενες πηγές με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Οι Προεστοί προστάτευαν/καταπίεζαν τους ραγιάδες» (σελ 38-39).
Στη συνέχεια, μερικά αντιπροσωπευτικά «μαργαριτάρια» που αλιεύσαμε κατά την ανάγνωση του βιβλίου:
•Ο Κοσμάς ο Αιτωλός εγγράφεται, τουλάχιστον εν μέρει, στο πνεύμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (σελ. 53).
•Το «Κρυφό Σχολειό» αποτελεί «αποτύπωση στην εθνική συλλογική μνήμη» των δύσκολων συνθηκών για την παιδεία τα πρώτα μετά την Άλωση χρόνια. Μια σκοτεινή διατύπωση απέναντι στην εύγλωττη εικόνα του Γκύζη και το ποίημα του Πολέμη (σελ. 54-55). Όλα αυτά αντί να γραφτεί πως το «Κρυφό Σχολειό» είναι μύθος (ή έστω θρύλος, όπως το αποκαλούσε το εγχειρίδιο του 1989), και να συζητηθούν οι συνθήκες που οδήγησαν στην κατασκευή του και ο ρόλος τον οποίο επιτέλεσε.
•Για την άλωση της Τριπολιτσάς, εν μέσω περιγραφών στρατηγικών σχεδίων και ηρωισμών, μαθαίνουμε ότι «Ακολούθησαν σφαγές και λεηλασίες» (σελ. 99). Έτσι, απρόσωπα, χωρίς τους αριθμούς, τα επίθετα και τα επιρρήματα που κοσμούν συνήθως τις τουρκικές βιαιοπραγίες.
•Όλες οι αναφορές στους Οθωμανούς και τους Τούρκους είναι αρνητικές, με αποκορύφωμα αυτή της πηγής στη σελ. 31 όπου ο μαθητής διαβάζει: «[…]Και αν θελήσει ο Πανάγαθος και φιλεύσπλαχνος Θεός και βοηθήσει να ελευθερωθεί το δυστυχισμένο γένος μας από τον τρομερό, απάνθρωπο, αντίχριστο και άσπλαχνο Τούρκο […]».
•Η παρουσία των γυναικών στην ιστορία εξαντλείται σε τέσσερις σειρές για την Μπουμπουλίνα και τη Μαυρογένους (σελ. 92) και σε άλλες έντεκα για τα δικαιώματα των γυναικών (σελ. 188), και τα δύο εκτός του κύριου κειμένου της αφήγησης.
•Σύμφωνα με τους συγγραφείς, «η Ναυμαχία του Ναυαρίνου» επιτάχυνε τις εξελίξεις! Άρα, σε πείσμα κάθε ιστορικής αποτίμησης της πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής κατάστασης των ελληνικών δυνάμεων κατά το 1827, το αναγνωρισμένο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος ήταν μοιραίο ότι θα σχηματιζόταν. Φαίνεται θα ήταν γραμμένο στους ουρανούς!
•Σε αντιδιαστολή με τη μεγάλη έκταση του κειμένου που αφιερώνεται στην περιγραφή πολεμικών κατορθωμάτων και ηρωικών θανάτων, άλλα θέματα αντιμετωπίζονται ως ελάσσονος σημασίας. Π.χ. το γλωσσικό ζήτημα (σελ. 163), η βιομηχανική επανάσταση (σελ.156) και η Οκτωβριανή επανάσταση (σελ.192) καταλαμβάνουν από τρεις, εννιά και εννιά σειρές αντίστοιχα. Μόνο το κείμενο για τον Κανάρη, με μεγάλη γραμματοσειρά, είναι είκοσι τρεις σειρές.
•Στο πνεύμα των σχολικών εορτών, με μια ομφαλοσκοπική αντιστροφή, ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος αναφέρεται ως ένα παράρτημα του Αλβανικού έπους. Στην «ατυχέστερη» πρόταση όλου του βιβλίου, «ο πόλεμος ήταν το ολέθριο επακόλουθο της αποτυχίας στην εφαρμογή των όρων ειρήνης, που είχαν τερματίσει τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Καμία αναφορά στον φυλετικό ρατσισμό, στη ναζιστική ιδεολογία, στο επεκτατικό όραμα του αριανισμού, στην προπαγάνδα. Η Χρυσή Αυγή θα είναι ευτυχής και ευγνώμων.
Για λόγους οικονομίας του παρόντος κειμένου, θα περιοριστούμε στα παραπάνω. Αναμένουμε ότι ερευνητές ιστορικοί και παιδαγωγοί, θα εκπονήσουν συνολικότερες κριτικές στο εν λόγω εγχειρίδιο.
Επιγραμματικά, το δικό μας συμπέρασμα είναι ότι παρά τη διακηρυγμένη αποδοχή της ανάγκης για ουσιαστικές αλλαγές στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης στα σχολεία ώστε να αναπτύσσονται οι κριτικές ικανότητες των αυριανών πολιτών, ο στόχος αυτός δεν θα προαχθεί με το συγκεκριμένο βιβλίο ιστορίας.
Τέλος, μια ορθογραφική παρατήρηση: στη σελ. 231 διαβάζουμε ότι μεταπολιτευτικά «το βιωτικό επίπεδο των Ελλήνων βελτιώθηκε εντυπωσιακά». Ναι, με «ω». Ίσως να πρόκειται περί μαύρου χιούμορ σε σχέση με την κρίση που βιώνουμε σήμερα. Ή πως, με τέτοιο αναχρονιστικό βιβλίο, ο βίος των παιδιών στην τάξη θα είναι αβίωτος!
Τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Πρακτορεῖον Εἰδήσεων ἡ «Ρομφαία» ἐδημοσίευσε τὴν 12ην Σεπτεμβρίου κείμενον τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κισάμου καὶ Σελίνου κ. Ἀμφιλοχίου, συμφώνως πρὸς τὸ ὁποῖον ἡ ἱστορία εἰς τὰς ἡμέρας μας δὲν ξαναγράφεται
ἁπλῶς, ἀλλὰ ἠμπορεῖ καὶ νὰ διαγράφεται. Τὸ πλῆρες κείμενον τοῦ ἄρθρου ἔχει ὡς ἀκολούθως:
«Διάβαζα πρόσφατα κάπου πώς, ἐὰν ἡ μνήμη τοῦ ἀνθρώπου εἶναι κριτήριο τῆς ταυτότητάς του, τότε ἡ ἀπώλεια τῆς ἱστορικῆς του μνήμης θὰ πρέπει νὰ σημαίνει ἀπώλεια καὶ τῆς ἱστορικῆς του ταυτότητας. Θὰ συμφωνήσω πὼς ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα. Ἡ διατήρηση τῆς ἱστορικῆς συνείδησης δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι πράξη ἀντίστασης στὴν ἰσοπεδωτικὴ λαίλαπα τῆς παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας, ἡ ὁποία φαίνεται νὰ διαμορφώνει μία καταναλωτικὴ συνείδηση, ἀμβλύνοντας μεθοδικὰ τὴν ἱστορικὴ μνήμη καὶ ὁδηγώντας σὲ ἐθνικὸ ἀποχρωματισμὸ δηλ. σὲ γενικότερη πολιτιστικὴ σύγχυση.
Εἶναι φανερὸ ὅτι στὸ πλαίσιο τῆς λεγόμενης μετανεωτερικότητας προβάλλεται ἡ καταναλωτικὴ καὶ ὄχι ἡ ἱστορικὴ συνείδηση. Ὁ ἄνθρωπος ζεῖ κατὰ κανόνα μόνο γιὰ τὸ παρόν, ἀφοῦ τὸ μέλλον εἶναι ἀβέβαιο καὶ τὸ παρελθὸν ἀνύπαρκτο. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ προφανῶς καὶ ὁ Νομοθέτης ἐπιτάσσει ὅτι ἡ “παιδεία ἀποτελεῖ βασικὴ ἀποστολὴ τοῦ Κράτους καὶ σκοπὸ ἔχει τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς συνείδησης
τῶν Ἑλλήνων” (Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, ἄρθρο 16 παρ. 2).
Ὅπως δὲ σημειώνει καὶ ὁ φιλόσοφος Ρίτσαρντ Ρόρτι “ἕνας λαὸς
γράφει τὴν Ἱστορία του, ὄχι γιὰ νὰ ἀφηγηθεῖ ὅσα τοῦ συνέβησαν στὸ παρελθόν, ἀλλὰ πρωτίστως γιὰ νὰ σφυρηλατήσει τὴν αὐτογνωσία καὶ τὴν ἠθικὴ ταυτότητα, ποὺ τοῦ χρειάζονται γιὰ νὰ χτίσει τὸ μέλλον του”.
Καὶ ἐδῶ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα: Ποιὰ αὐτογνωσία, ποιὰ ἠθικὴ ταυτότητα καὶ τί ἱστορικὴ συνείδηση ἐπιδιώκει νὰ σφυρηλατήσει τὸ πολυσυζητημένο βιβλίο τῆς Ἱστορίας τῆς Στ΄ Δημοτικοῦ ὅταν: διδάσκει στὰ μικρὰ παιδιὰ ὅτι κατὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Σμύρνης, τὴν σφαγὴ καὶ τὴν ἀπελπισμένη φυγὴ τῶν Ἑλλήνων “οἱ Ἕλληνες συνωστίζονταν” ἁπλῶς στὴν προκυμαία;
Ὅταν οἱ μαζικοὶ ἐκτοπισμοὶ τῶν Ἑλληνικῶν πληθυσμῶν ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Θράκη καὶ τὰ Μικρασιατικὰ παράλια, καθὼς καὶ ἡ ἐξόντωσή τους στὰ “Τάγματα Ἐργασίας”, ποὺ ἐπέβαλαν οἱ Τοῦρκοι κατὰ τὴν ἔναρξη τοῦ Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ἀποσιωποῦνται ἐντελῶς; Ὅταν γιὰ τοὺς διωγμοὺς τῶν Ἑλλήνων τῆς Κων/πολης καὶ τοῦ Πατριαρχείου δὲν ἀναφέρεται τίποτα;
Ὅταν ὀνόματα Ἐθνομαρτύρων, ὅπως τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄, τοῦ Μητροπολίτου Χρυσοστόμου Σμύρνης ὡς καὶ ἄλλων δὲν ἀναφέρονται; Ὅταν πουθενὰ δὲν ἀναφέρονται οἱ σφαγὲς τῶν ἀμάχων, Ἀρχιερέων, ἱερέων καὶ μοναχῶν; Ὅταν ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφὴ ὁρίζεται ὡς “ἡ Ἑλληνικὴ ἧττα στὴ Μικρασία”; Ὅταν λέξεις ὅπως “ξερριζωμός”, “χαμένες πατρίδες” κ.ἄ. ἀπουσιάζουν παντελῶς; Ὅταν παρασιωπᾶ καὶ παραγνω ρίζει τὴν ἀποφασιστικὴ συμβολὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τόσο στὴν ἐπιβίωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὰ χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας ὅσο καὶ στὴν Ἐθνεγερσία; Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ἡ λέξη “Ἐκκλησία” δὲν ὑπάρχει στὸ βιβλίο. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς θεσμὸς εἶναι ἀνύπαρκτη γιὰ τοὺς συντάκτες τοῦ βιβλίου. Ἀντὶ αὐτῆς χρησιμοποιεῖται ὁ ὅρος “θρησκεία”.
Καὶ ἂν ἀκόμα εὐσταθῆ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι τὸ βιβλίο ἀποβλέπει στὴν δημιουργία ἱστορικῆς κρίσης καὶ συνείδησης (σαφῶς μονόπλευρης) παραμένει ἀναπάντητο τὸ ἐρώτημα: Συμβάλλει ὅμως στὴν δημιουργία Ἐθνικῆς συνείδησης καὶ ταυτότητας;
Μπορεῖ νὰ γίνει ἴσως ἀποδεκτὸ ὅτι στὴν σφαῖρα τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου καὶ στὴν ἐλεύθερη ἀγορὰ ἰδεῶν καὶ προϊόντων ὁ καθένας εἶναι ἐλεύθερος νὰ γράφει ἢ καὶ νὰ διαγράφει τὴν Ἱστορία, σύμφωνα μὲ τὶς ἀντιλήψεις του καὶ τὶς ἐπιθυμίες του ἢ τὶς ἐντολές του καὶ τὶς ἰδιορρυθμίες του. Στὴν Δημόσια Διοίκηση ὅμως ἔχει τὸ δικαίωμα ὁ καθένας νὰ τὶς εἰσαγάγει στὴν Παιδεία
τῶν Ἑλληνοπαίδων καὶ μάλιστα ἐν ὀνόματι τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους;».
Δημοσίευση σχολίου