Η διδασκαλία του Μαθήματος των Θρησκευτικών στο ελληνικό σχολείο

Της

Μαρίας Αλεξιάδου*

Η Ελλάδα έχει πληθυσμό 10.668.354 κατοίκους, οι οποίοι κατά τη συντριπτική πλειοψηφία τους (πλην κατά κύριο λόγο ορισμένων Μουσουλμάνων) είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (98%).

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η συμμετοχή στο μάθημα των θρησκευτικών είναι υποχρεωτική, με δικαίωμα όμως απαλλαγής. Επίσης, από το 1985 υπάρχει η δυνατότητα στους μουσουλμάνους της Θράκης και τους καθολικούς της Σύρου να οργανώσουν Μ.τ.Θ. με μίνιμουμ 5 μαθητές.

Το Μ.τ.Θ. διδάσκεται στις τέσσερις τελευταίες τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και σε όλη τη δευτεροβάθμια. Σε όλες τις τάξεις διδάσκεται δύο (2) ώρες την εβδομάδα, εκτός από την τελευταία τάξη της προαιρετικής δευτεροβάθμιας, δηλαδή στην Γ΄ Λυκείου, όπου διδάσκεται μία (1). Την ευθύνη για τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών και τα βιβλία του Μ.τ.Θ., την έχει το Υπουργείο Παιδείας και η μουσουλμανική κοινότητα αντίστοιχα.

Η θρησκευτική εκπαίδευση των μαθητών, όπως αναγνωρίζεται και διεθνώς, συνιστά όρο της ηθικής και πνευματικής τους ανάπτυξης και έχει ύψιστη κοινωνική σημασία. Χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός πως η θρησκευτική εκπαίδευση των παιδιών πραγματοποιείται και στο πλαίσιο άλλων θεσμών (οικογένεια, Εκκλησία), η παροχή της στο σχολικό περιβάλλον λειτουργεί συμπληρωματικά και συντελεί στην ολοκληρωμένη μόρφωσή τους.

Στην εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση μελετάται ο Χριστιανισμός ως βιβλική ιστορία και βιβλικός λόγος, ως ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, ως πολιτιστική έκφραση, ως πορεία μέσα στην ιστορία, ως αναζήτηση της αλήθειας και ως σύγχρονη παρουσία μέσα στον κόσμο. Υπάρχουν επίσης κάποιες πληροφορίες για τις άλλες Ομολογίες, καθώς και για τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ, με την προοπτική να ασχοληθούν με αυτά οι μαθητές εκτενέστερα στο Λύκειο.

Στο Νηπιαγωγείο και στις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού (Α΄ και Β΄), όπου απουσιάζει από το Ωρολόγιο Πρόγραμμα το Μάθημα των Θρησκευτικών, στο πλαίσιο της ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης του παιδιού, μπορεί να λαμβάνονται θέματα και αφορμές από το μάθημα της «Μελέτης του Περιβάλλοντος». Το μάθημα αυτό μπορεί να συνδεθεί με τη θρησκευτική αγωγή, αφού οι σκοποί του αναφέρονται στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, στην καλλιέργεια οικουμενικών και πανανθρώπινων αξιών και στην ανάπτυξη της ελληνικής μας ταυτότητας και συνείδησης με βάση την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Όσον αφορά το σκοπό της διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών, αυτός εντάσσεται στο γενικό σκοπό της εκπαίδευσης, δηλαδή στη διαμόρφωση ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών. Ειδικότερα η διδασκαλία του Μ.τ.Θ. συμβάλλει:

·       «Στην απόκτηση γνώσεων γύρω από τη χριστιανική πίστη και την Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση».

·       «Στην ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης».

·       «Στην προβολή της ορθόδοξης πνευματικότητας ως ατομικού και συλλογικού βιώματος».

·       «Στην κατανόηση της χριστιανικής πίστης ως μέσου νοηματοδότησης του κόσμου και της ζωής».

·       «Στην παροχή ευκαιριών στους μαθητές για θρησκευτικό προβληματισμό και στοχασμό».

·       «Στην κριτική επεξεργασία των θρησκευτικών παραδοχών, αξιών, στάσεων».

·       «Στη διερεύνηση του ρόλου που έπαιξε και παίζει ο Χριστιανισμός στον πολιτισμό και την ιστορία της Ελλάδας και της Ευρώπης».

·       «Στην κατανόηση της θρησκείας ως παράγοντα που συντελεί στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της πνευματικής ζωής».

·       «Στην επίγνωση της ύπαρξης διαφορετικών εκφράσεων της θρησκευτικότητας».

·       «Στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και των μεγάλων σύγχρονων διλημμάτων».

·       «Στην ανάπτυξη ανεξάρτητης σκέψης και ελεύθερης έκφρασης».

·       «Στην αξιολόγηση του Χριστιανισμού ως παράγοντα βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων».

απόσπασμα

εκ της μεταπτυχιακής εργασίας αυτής με τίτλον

«Το πρόβλημα της ουδετερότητας στη σχολική θρησκευτική αγωγή: ψυχολογική – παιδαγωγική διερεύνηση» GRI-2012-8654

Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Αριστοτελείου παν/μίου Θεσσαλονίκης