Σχετικά με το άρθρο για τη νέα Γραμματική

Πάνε αρκετές μέρες τώρα που σε γκρουπ που διατηρώ στο face book εμφανίστηκε μια ανάρτηση σχετική με τη νέα γραμματική της Ε΄ και Στ΄Δημοτικού. Το περιεχόμενο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ:

http://blefarismata.blogspot.gr/2012/07/blog-post.html

Στην αρχή θεώρησα πως πρόκειται για μεμονωμένη άποψη από μια μητέρα ενός τρίχρονου παιδιού - όπως μας ενημέρωσε και η ίδια. Και στο πνεύμα αυτό της απάντησα ως διαχειρίστρια και του γκρουπ πως αυτά που γράφει δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Καθώς μάλιστα ο χώρος αφορά τον καθηγητή Δημήτρη Λιαντίνη, γνωστό για την αγάπη του στην ελληνική γλώσσα και δάσκαλό μου στη μετεκπαίδευση στη Διδακτική της Γλώσσας, κι έχουμε περισσότερα από 500 μέλη που τα περισσότερα έχουν εξειδικευμένο ενδιαφέρον για γλωσσικά ζητήματα, θεώρησα υποχρέωσή μου να κάνω και μια αναλυτική παρουσίαση του θέματος της σχολικής γραμματικής και να εξηγήσω πως ουδείς λόγος ανησυχίας υπάρχει από τη νέα γραμματική.
Σύντομα όμως διαπίστωσα πως πίσω από το δημοσίευμα του μέλους μας υπήρχε άρθρο συναδέλφισσας από σχολείο της Ραφήνας, δημοσιευμένο μάλιστα στο σάιτ του Συλλόγου Αλέξανδρος Δελμούζος:

http://www.syllogosdelmouzos.gr/index.php/2011-12-19-06-58-25/572-1

Άρθρο που στο μεταξύ είχε κατακλύσει εκατοντάδες ιστολόγια και άλλους χώρους του διαδικτύου. Έφτασε μάλιστα πριν λίγες μέρες να προκαλέσει και επερώτηση στη Βουλή:

http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=161027&catID=77

Υπογράφων ο κ. Βύρων Πολύδωρας και ερωτώμενος ο υπουργός Παιδείας. Αν είναι δυνατόν!
Ευτυχώς σήμερα υπήρξε επίσημη απάντηση για το γελοίο αυτό ζήτημα από ομάδα 140!!! γλωσσολόγων και που τις τελευταίες ώρες έχει δημοσιευτεί σε πολλές έγκυρες ιστοσελίδες του διαδικτύου, όπως για παράδειγμα στο Βήμα:

http://www.tovima.gr/education/article/?aid=467085

αλλά και στο in.gr:

http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231204861#.UACBH-7dgyU.facebook

Από το τελευταίο και ενημερωνόμαστε ότι για το θέμα υπήρξε απάντηση ακόμη και του κ. Μπαμπινιώτη. Μεγάλη η χάρη της δασκάλας του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ραφήνας!!!

Και μεταξύ άλλων ο κ. Μπαμπινιώτης γράφει και τα εξής:

«Προσοχή! Είναι κρίμα -αν όχι ντροπή- να ξαναγυρίσουμε σήμερα στον 21ο αιώνα στα λάθη, δηλαδή στη σύγχυση φθόγγων και γραμμάτων ή, αλλιώς, στη σύγχυση προφοράς και γραφής, που γίνονταν στις παλαιότερες γραμματικές. Έχουμε τόσα άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουμε» καταλήγει ο καθηγητής γλωσσολογίας.

Κρίμα, αν όχι ντροπή!!! Κόλαφος για όλους μας η φράση αυτή. Ενώ στο Βήμα αναφέρεται και το ακόλουθο:

Η συζήτηση που ξεκίνησε μάλιστα, αποκτάει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με το δεδομένο ότι το πρόβλημα της έλλειψης επιστημονικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στις τάξεις των σχολείων της χώρας μας, θα ανοίξει σύντομα και απαιτεί άμεσες λύσεις. Το σχετικό προεδρικό διάταγμα έχει ανασταλεί μέχρι το τέλος του Αυγούστου και αμέσως μετά, το υπουργείο Παιδείας θα κληθεί να αναζητήσει κριτήρια και διαδικασίες για την αξιολόγηση δασκάλων και καθηγητών.

Σιγά που δε θα το έγραφαν αυτό οι δημοσιογράφοι! Με τέτοια απίστευτη ευκαιρία που τους έδωσε αυτή η δασκάλα. Και πραγματικά βρίσκω τραγικό το άρθρο της. Ρεζίλι μας έκανε όλους με όσα γράφει. Τέτοια ασχετοσύνη σε θέματα γλώσσας! Έλεος!

Μεταφέρω μάλιστα και σχετικά σχόλια που δημοσιεύτηκαν στον αρχικό χώρο που εμφανίστηκε το άρθρο της, στο σάιτ του Συλλόγου Αλ. Δελμούζος:

Μου προκαλεί θλίψη το γεγονός ότι ένα προφανώς ανισσόροπο
και εντελώς αμόρφωτο άτομο σαν την κυρία Χρυσού, διδάσκει τα παιδιά μας. Δεν
μπαίνω καν στη διαδικασία να αναλύσω το ανεκδιήγητο παραλήρημα της. Απορώ γιατί
ασχολήθηκαν μαζί της σοβαροί επιστήμονες και γιατί αναγκάστηκαν να γράψουν ολόκληρο
κείμενο στο οποίο δικαιολογούν το αυτονόητο.

Αν υπήρχε στοιχειώδης ποιοτικός έλεγχός στα σχολεία μας, το άτομο αυτό (το όποιο βρίσκεται στα όρια της παράνοιας) θα έπρεπε να απομακρυνθεί άμεσα από τις αίθουσες διδασκαλίας.

Αλήθεια που είναι οι σχολικοί σύμβουλοι των δασκάλων να πάρουν θέση; Βρέθηκε μια άσχετη δασκάλα να γράψει κάτι και να δείξει με αυτό τον τρόπο την ασχετοσύνη της και την άφησαν εκτεθημένη να παίρνει τα μπράβο από τους άλλους άσχετους. Τι κάνει η κοινότητα των δασκάλων; Αν και οι υπόλοιποι δάσκαλοι έχουν την ίδια άγνοια που έχει η υπογράφουσα αυτό το άρθρο τότε αλλοίμονο στα παιδάκια που πάνε σχολείο να μάθουν τα Ελληνικά.

Άφησα επίτηδες την ορθογραφία των σχολίων ως είχε. Για να δούμε πως οι νεοέλληνες δεν μπορούν να γράψουν ούτε πέντε γραμμές χωρίς ορθογραφικά λάθη. Και όμως τα βάζουν με την ασχετοσύνη της δασκάλας και ωρύονται για τα καημένα τα παιδάκια που δε θα μάθουν καλά Ελληνικά από τέτοιους δασκάλους!

Ευτυχώς που παρακάτω υπάρχουν και σχόλια που ασκούν σωστή κριτική και με σωστά Ελληνικά:

Είμαι γλωσσολόγος και το σημαντικότερο που πρέπει να ειπωθεί σχετικά με το παραπάνω κείμενο είναι ότι η κυρία Χρυσού μπερδεύει τα φθογγόσημα (γράμματα) με τους φθόγγους (ήχους) της ελληνικης γλώσσας, κάνει δηλαδή ένα λάθος τόσο στοιχειώδες που οδηγεί τους πρωτοετείς φοιτητές μας σε κόψιμο. Και εφόσον η όλη κριτική ξεκινά από εκεί, είναι προφανώς αστήρικτη!

Κι αυτό είναι απόλυτα αληθές. Δε χρειάζεται να είναι κάποιος γλωσσολόγος για να το αντιληφθεί, αρκεί να έχει γνώσεις λυκείου. Έχει λοιπόν απόλυτο δίκιο ο καθηγητής Μπαμπινιώτης να μιλά για ντροπή. Τόση και τέτοια που και ο ίδιος ο Σύλλογος Αλ. Δελμούζος να δημοσιεύσει κείμενο κρατώντας αποστάσεις από τις απόψεις του μέλους του:

Παλλήνη : 13 -07 - 2012

Προς :Μ.Μ.Ε.

Με αφορμή καθημερινά δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο που αφορούν το σύλλογό μας και για την αποκατάσταση της αλήθειας

Με αφορμή καθημερινά δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο που αφορούν το σύλλογο μας και για την αποκατάσταση της αλήθειας , για άλλη μια φορά, σας επισημαίνουμε ότι:

Δεν υπάρχει καμιά απόφαση και καμιά καταγγελία του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου εκπαιδευτικών ¨Αλέξανδρος Δελμούζος" για το θέμα με το οποίο ασχολούνται τα δημοσιεύματα . Το άρθρο "Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΑΝΕΠΑΦΗ! ", συναδέλφισσάς μας, που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα μας , εκφράζει τις προσωπικές της απόψεις , οι οποίες δεν υιοθετήθηκαν ποτέ από το Σύλλογο και ούτε τον εκφράζουν. Δεν έχει προκηρυχθεί καμιά ψηφοφορία ή συλλογή υπογραφών από το Σύλλογο. Δεν υπάρχει καμιά απόφαση του Δ.Σ. του Συλλόγου να γίνει αίτημα προς το Υπουργείο Παιδείας για να αποσυρθεί το βιβλίο Δεν έχει ξεσπάσει καμιά διαμάχη μεταξύ του Συλλόγου και του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας

Από όλα τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι τα δημοσιεύματα αυτά, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, σε ότι αφορά το Σύλλογό μας, και σας παρακαλούμε να αποκαταστήσετε την αλήθεια γιατί δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις στην εκπαιδευτική κοινότητα και γενικότερα στην κοινωνία για τις θέσεις μας. Σε κάθε περίπτωση και εμείς θεωρούμε πως η επιστημονική ορθότητα αποτελεί τη μόνη βάση για την προάσπιση της Ελληνικής Γλώσσας.

Σχετικά :

Σχετικά με το άρθρο " Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΑΝΕΠΑΦΗ! " που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του συλλόγου μας (Αριθμ Πρωτ. 96/4-7-2012)

Παραθέτω και κάποιες από τις αρχικές απαντήσεις που έγραψα για το ζήτημα στο γκρουπ του face book - μην ξέροντας ακόμη τότε πως όλα αυτά ξεκίνησαν από άρθρο δασκάλας και μη έχοντας βεβαίως διαβάσει και τις τοποθετήσεις των γλωσσολόγων και των φιλολόγων:

Δεν κινδυνεύει η γλώσσα από ένα βιβλίο Γραμματικής και σίγουρα όχι από το συγκεκριμένο. Για να κάνει κάποιος κριτική σε ένα επιστημονικό σύγγραμμα πρέπει να έχει αντίστοιχες επιστημονικές γνώσεις. Πχ να μπορεί να διακρίνει τι είναι φθόγγος και τι γράμμα.

Η νέα Γραμματική φυσικά και παρουσιάζει το ελληνικό αλφάβητο με τα 24 γράμματά του στη σελίδα 39 και στη σελίδα 40 κάνει αντιστοίχιση γραμμάτων με φθόγγους.

Επίσης η γραμματική αυτή δεν είναι έργο της Διαμαντοπούλου. Η πρώην υπουργός επίσημα έχει εκφραστεί για την είσοδο της Αγγλικής και ναι έκανε ό,τι μπορούσε για να διδάσκεται η Αγγλική από την πρώτη δημοτικού στα νέου τύπου σχολεία που δημιούργησε, κάτι που πράγματι απειλεί τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Η Γραμματική όμως δε γράφτηκε κατ' εντολή της Διαμαντοπούλου αλλά με τη μέριμνα επιτροπών που είχαν εργαστεί πάνω στο βιβλίο επί σειρά ετών και σίγουρα πολύ πριν γίνει υπουργός παιδείας η Διαμαντοπούλου.

Από κει και πέρα έχω διδάξει τη νέα Γραμματική και έχω θετική άποψη για το βιβλίο. Όπως έχω διδάξει επί σειρά ετών και το παλιότερο που δεν ήταν του Μανόλη Τριανταφυλλίδη αλλά του Χρίστου Τσολάκη.

Και για την αποκατάσταση της αλήθειας σημειώνω ότι το κλασικό βιβλίο Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη έχει αρχική έκδοση στα 1941 από τον ΟΕΣΒ, προσωπικά έχω την επίσημη ανατύπωσή του στα 1988 από το ΑΠΘ και το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών και το Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Εκεί και διαβάζω πως στα 1976 χρειάστηκε αναπροσαρμογή αυτής της Γραμματικής λόγω της γλωσσικής μεταρρύθμισης που έγινε τότε και που επέβαλε απλοποιήσεις στη γλώσσα αλλά και νέους κανόνες (εποχή δηλαδή που η Διαμαντοπούλου δεν είχε καν τελειώσει το λύκειο... )

Να προσθέσω επίσης πως όταν ολοκληρώθηκε η εκτύπωση της Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη, Ιούνιο του 1941, η Ελλάδα ήταν πλέον σκλαβωμένη κι έτσι δεν έγινε ποτέ επίσημο σχολικό βιβλίο. Στα 1949 ο ίδιος ο Τριανταφυλλίδης προχώρησε στη δημοσίευση της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του που και αυτή έμεινε εκτός σχολικής χρήσης για πολλά χρόνια και συγκεκριμένα μέχρι την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 που την καθιέρωσε η τότε κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου ( με πρωτεργάτη τον εξαίρετο Ευάγγελο Παπανούτσο) και για εκπαιδευτικούς και για μαθητές.

Το 1965 προχώρησαν σε έκδοση μιας ακόμη μικρότερης Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη και που ίσχυσε μέχρι την επιβολή της χούντας αλλά και κυκλοφόρησε πάλι φωτοτυπημένη με τη μεταπολίτευση, καλοκαίρι του 1974.

Το 1975 έχουμε νέα έκδοση και μάλιστα με βελτιώσεις (μη μας ξενίζει αυτό, η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός και άρα και η γραμματική της πρέπει διαρκώς να αλλάζει για να συντονίζεται με τη γλώσσα). Και στα 1976, όπως έγραψα και παραπάνω είχαμε αναπροσαρμογή της γραμματικής του Τριανταφυλλίδη εξαιτίας της γλωσσικής μεταρρύθμισης και την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος λίγο αργότερα (1982) από την κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου.

Έτσι σε αντίτυπο της μικρής νεοελληνικής γραμματικής του Τριανταφυλλίδη που έχω στη βιβλιοθήκη μου, με χρονολογία έκδοσης 1985, διαβάζω για τις νέες αναπροσαρμογές του βιβλίου αλλά και το εξής σημαντικό στο εξώφυλλο: Βοήθημα για το δάσκαλο. Κι εξηγώ πως την περίοδο αυτή το ΠΑΣΟΚ είχε απαγορεύσει τη γραμματική στο δημοτικό σχολείο! Την περίοδο αυτή που την πρόλαβα κι εγώ ως δασκάλα δε δίναμε βιβλίο γραμματικής στα παιδιά αλλά και έπρεπε να αποφεύγουμε να τους λέμε κανόνες γραμματικής. Πάλι καλά που έδιναν σε μας τους δασκάλους το Βοήθημα και που ήταν στην ουσία το βιβλίο που διδασκόταν στο Γυμνάσιο. Πέρασαν χρόνια για να υποχωρήσουν οι ακραίες απόψεις του ΠΑΣΟΚ για τη γραμματική και τη γλώσσα και με τους γονείς να κοιμούνται στην ευωχία του "Μαζί σου Αντρέα για μια Ελλάδα νέα" και του Τσοβόλα δώσ' τα όλα. Ποιος νοιάστηκε τότε για τη γλώσσα;

Αργότερα λοιπόν προέκυψε η ανάγκη να δώσουμε βιβλίο γραμματικής στα μεγάλα παιδιά του δημοτικού και κυκλοφόρησε η γραμματική του Τσολάκη, γραμμένη με βάση τη γραμματική του Τριανταφυλλίδη αλλά πλέον χωρίς το δικό του όνομα. http://books.vres.gr/book.php?book_id=105432 Αυτή τη γραμματική, του Τσολάκη, διδάσκαμε στα παιδιά του δημοτικού μέχρι που μας προέκυψε η καινούρια γραμματική. Κι απορώ πώς το άρθρο της Μαίρης ισχυρίζεται ότι διδασκόταν του Τριανταφυλλίδη για 30 χρόνια;

Ένα ενδιαφέρον βιβλίο για το γλωσσικό μας χάος στα χρόνια της μεταπολίτευσης γράφτηκε από το Θ. Καρζή με τίτλο ΤΑ ΣΩΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - εκδόσεις Φιλιππότη, 1986 κι εκεί ο συγγραφέας προσπαθεί να βάλει σε τάξη όλες τις διαφορές ανάμεσα στην ισχύουσα γραμματική και στη ζωντανή χρήση του λόγου. Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου υπάρχει και μια σύντομη αλλά κατατοπιστική ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος και τις περιπέτειες των διαφόρων γραμματικών ενώ στις τελευταίες γίνεται αναφορά στο μονοτονικό και στη δίκη των τόνων (Κακριδής).

Κλείνοντας θα αναφέρω προς αποκατάσταση της αλήθειας ότι ακόμη και η Μεγάλη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη (1941) χαρακτηρίζει το ου ως φωνήεν και στα σύμφωνα συμπεριλαμβάνει το μπ, το ντ, το γκ, το τσ και τζ και με τον επιθετικό προσδιορισμό δίψηφα. Άρα δεν κατανοώ την απορία που στη νέα γραμματική λέει το ίδιο... (σχετική αναφορά στη σελίδα 40 της νέας γραμματικής). Η απορία εδώ θα μπορούσε ίσως να αφορά πού χάθηκαν στη νέα γραμματική τα δίψηφα σύμφωνα της παλιάς τσ και τζ. Στο σημείο αυτό πιθανόν απαντά η παρατήρηση στον πρόλογο του βιβλίου πως δε θα εξεταστούν λεπτομερώς οι φθόγγοι της γλώσσας για να μην προκληθεί σύγχυση... (λέω πιθανόν... δείτε πάντως και μια σχετική αναφορά εδώ

http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=46141.15)

Τέλος, μια ενδιαφέρουσα κριτική για τη νέα γραμματική του δημοτικού υπάρχει εδώ http://www.alfavita.gr/typos/t8_6_10_908.php - σάιτ εκπαιδευτικών και που αποδεικνύει το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών για το νέο βιβλίο πριν ακόμη αυτό φτάσει στα σχολεία. Άλλο που μερικοί θεωρούν ότι οι εκπαιδευτικοί είμαστε στον κόσμο μας και δε νοιαζόμαστε για τη δουλειά μας και τι θα μάθουν τα παιδιά τους...

Όσο για το κρυφό σχολειό στο σπίτι. Αυτό κι αν είναι ολέθριο για ένα παιδί. Να του διδάσκει το σπίτι του άλλα από εκείνα που διδάσκει το σχολείο. Εκεί να δείτε σύγχυση που δημιουργείται στο παιδί, και στη νοητική του ανάπτυξη και στη συναισθηματική. Το όποιο πρόβλημα εντοπίζουν οι γονείς σχετικά με την εκπαίδευση του παιδιού τους στο σχολείο καλό είναι να συζητείται με τους αρμόδιους φορείς της αγωγής του και να βρίσκεται κοινή λύση και κοινή γραμμή. Και ειδικά στο θέμα της γλώσσας. Που δυστυχώς οι περισσότεροι νεοέλληνες έχουμε μαύρα μεσάνυχτα και την κακοποιούμε διαρκώς από την αγραμματοσύνη μας. Δε λέω πως την ξέρουμε καλύτερα εμείς οι δάσκαλοι, δυστυχώς δεν την ξέρουμε όσο καλά θα έπρεπε ούτε εμείς. Γι' αυτό ας κρατάμε μικρό καλάθι όταν κάνουμε κριτική στους άλλους και είναι καλύτερο να βάζουμε σε συζήτηση τις απορίες ή και τις διαφωνίες μας. Κανείς δεν τα ξέρει όλα. Με καλή διάθεση όμως και γόνιμο διάλογο θα βγούμε όλοι ωφελημένοι και θα δώσουμε και ένα χρήσιμο μάθημα στα παιδιά, ειδικά στα Ελληνόπουλα, για την αξία της συνεργασίας και του διαλόγου. Αντίθετα, με τα "κρυφά σχολειά" θα του διαλύσουμε τη σχέση του με το σχολείο και θα το κάνουμε δύσπιστο σε ό,τι διδάσκεται εκεί. Ή, αν τύχει Δάσκαλος με οντότητα στην τάξη του παιδιού, κινδυνεύουν να πέσουν στα μάτια του παιδιού οι ίδιοι οι γονείς του. Και το ένα είναι επιζήμιο και το άλλο για ένα παιδί δημοτικού. Το βάζουμε πρόωρα σε διλήμματα που αντιστοιχούν σε εφήβους και σε εποχή που δεν έχει την ωριμότητα να τα επιλύσει.

Και ξέρετε ποιο είναι το μεγάλο πρόβλημα της σημερινής εκπαίδευσης; Τουλάχιστον αυτό που πριν λίγες μέρες σκεφτόμουν ότι θα μπορούσα να το αναπτύξω και σε βιβλίο ακόμη; Η ζημιά από τους γονείς που θεωρούν τους εαυτούς τους ειδικούς σε θέματα εκπαίδευσης και αγωγής χωρίς να είναι. Για την ημιμάθεια μιλώ των αποφοίτων λυκείων ή και κάποιων άσχετων σχολών με την εκπαίδευση και την αγωγή που κάνει πολλούς νεοέλληνες να κορδώνονται και να αναβιώνουν το αλάθητο του Πάπα. Την ημιμάθεια που την έχει καυτηριάσει και ο Δημήτρης Λιαντίνης στα χορικά του Νηφομανή. (κεφάλαιο ΕΔΩ - ΩΔΕ). Κι από κει παραθέτω: "Ο ημιμαθής είναι χειρότερος από τον τελείως αμαθή." Και θα επαναλάβω πως το κουσούρι της ημιμάθειας δεν αφορά μόνο τους γονείς αλλά και τους εκπαιδευτικούς... Και ειδικά σε θέματα της ρημάδας της ελληνικής γλώσσας που παράπονο το έχω να δω δάσκαλο να γράφει χωρίς λάθη - χωρίς να εξαιρώ και τον εαυτό μου. Τουλάχιστον λέω πως προσωπικά έχω επίγνωση του προβλήματος και δεν παριστάνω την πάνσοφη. Γι' αυτό και δε βιάστηκα να απορρίψω τη νέα γραμματική, που στο κάτω κάτω την έγραψαν πιο ειδικοί από μένα σε θέματα γλώσσας, γλωσσολόγοι και φιλόλογοι. Κι ας με παιδεύει λιγάκι η νέα ορολογία της στις εγκλίσεις των ρημάτων...

http://www.eleto.gr/download/BooksAndArticles/1999-02-23_SpeakGrk-Ed2.pdf εξαιρετικό υλικό για θέματα γλωσσολογίας θα βρείτε εδώ. Και εκεί υπάρχει και εξήγηση για το τζ και το τσ που "ξέχασε" η νέα γραμματική του δημοτικού. Πολύ απλά αυτά δε θεωρούνται μεμονωμένα φωνήματα στη διεθνή επιστημονική ορολογία και αποδίδονται από δύο διαφορετικά φωνήματα: dz / ts.

Δείτε τους ακόλουθους συνδέσμους με εξαιρετικό υλικό σχετικό με το θέμα:

http://filologiko.blogspot.gr/2012/07/blog-post.html

http://sarantakos.wordpress.com/2012/07/06/grammatik/

ΥΠΟ ΑΣΤΕΡΟΣ ΕΔΙΔΑΣΚΟΝΤΟ

(ποια γλώσσα τελικά μιλάμε; ποια γραμματική εφαρμόζουμε; )

Μικρά παιδιά όλοι οι νεοέλληνες (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) τραγούδησαν κάλαντα και άλλο τόσο συνόδευσαν έστω και ψιθυριστά τους αντίστοιχους ύμνους της εκκλησίας. Όπως για παράδειγμα το απολυτίκιο των Χριστουγέννων:

Η γέννησις Σου Χριστέ ο Θεός υμών
ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως.
Εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες
υπό αστέρος εδιδάσκοντο.
Σε προσκυνείν τον ήλιον της δικαιοσύνης
και σε γιγνώσκειν εξ ύψους ανατολήν.
Κύριε δόξα Σοι.

Έτσι λοιπόν δίπλα στη γλώσσα που διδαχτήκαμε από την οικογένειά μας και τους δασκάλους μας ήρθαν και θρονιάστηκαν αβίαστα και οι τύποι μιας άλλης μορφής της γλώσσας που υποτίθεται είχε αποσυρθεί σε ιδιαίτερα δωμάτια και δώματα για ειδικούς. Και απόδειξη λαμβάνω από το περιλάλητο άρθρο συναδέλφισσας (ή μήπως πρέπει να πω "συναδέλφου"; ) που τα έβαλε με τη νέα γραμματική της Ε΄και της Στ' Δημοτικού, της κ. Μαρίας Χρυσού, δασκάλας στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Ραφήνας. Εκεί λοιπόν και διαβάζω τον εξής πρόλογο:

http://www.syllogosdelmouzos.gr/012/elgl12.pdf

Με μεγάλη μας έκπληξη διαπιστώσαμε πως πρόσφατα (Νοέμβριος 2011) διανεμήθηκε προς διδασκαλία, στα δημοτικά σχολεία της χώρας μας ένα καινούργιο βιβλίο γραμματικής, για την Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη, αντικαθιστώντας την μέχρι τώρα ισχύουσα γραμματική του Μανώλη Τριανταφυλλίδη, η οποία εδιδάσκετο πλέον των 30 χρόνων.

Εδιδάσκετο; Σε ποια ακριβώς γραμματική προβλέπεται αυτός ο ρηματικός τύπος; Τόσο ως προς την κατάληξη όσο και προς τη χρονική αύξηση. Σίγουρα όχι στη γραμματική του Τριανταφυλλίδη, και τη μεγάλη και τις διάφορες μικρές που κυκλοφόρησαν αργότερα. Βεβαίως στα ψιλά γράμματα διαβάζουμε κάποιες παρατηρήσεις για ποιητικούς τύπους στο σχηματισμό του παρατατικού αλλά και για διατήρηση της άτονης χρονικής αύξησης (σελ. 325 και 320 της Μεγάλης Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη, επανέκδοση 1988 ). Κι άλλο τόσο διαβάζουμε για διατήρηση παθητικών αορίστων με απαρχαιωμένους τύπους (σελ. 337 ό. π.) αλλά και για στερεότυπες φράσεις πχ "Χριστός ανέστη". Προφανώς και η διδάσκουσα στο 1ο Δημοτικό Ραφήνας κάπως έτσι παρασύρθηκε και έγραψε τον παρατατικό - του τόσο στενά δεμένου με την επαγγελματική της ιδιότητα ρήματος "διδάσκω - διδάσκομαι" - με τύπο που δεν περιλαμβάνεται σε καμιά γραμματική της δημοτικής γλώσσας.

Είναι λάθος αυτό; Θα μπορούσαμε να την κατηγορήσουμε πως κακοποιεί τη γλώσσα ή και τη βιάζει (αξιοποιώντας το δικό της λεξιλόγιο);

Αν έγραφε οποιοδήποτε άλλο κείμενο και όχι για το θέμα της Γραμματικής, θα κρατούσα επιφυλακτική στάση. Εξάλλου είμαι της άποψης ότι κανένας μα κανένας δε γνωρίζει απταίστως τη γλώσσα, ακόμη και οι κλασικοί φιλόλογοι. Πώς λοιπόν να κριτικάρεις τον άλλο για κάτι που και ο ίδιος κάνεις;

Όμως η κ. Χρυσού διάλεξε να μιλήσει και μάλιστα με βαρύγδουπο και προσβλητικό ύφος για την ορθή Γραμματική και τούτο από μόνο του δίνει το δικαίωμα να την πολεμήσουμε με τα δικά της όπλα. Και να της επισημάνουμε πως όταν ο ίδιος δε γνωρίζεις Γραμματική, δε δικαιούσαι και να χρησιμοποιείς τη γραφίδα σου κατά εκείνων που αντικειμενικά έχουν τον τίτλο του ειδικού σε τέτοια θέματα. Το δικαίωμα αυτό ενισχύεται και από το ρηματικό τύπο "εκδίδετο" που συναντάμε στο κείμενό της λίγο παρακάτω και που είναι λάθος όχι μόνο με τις γραμματικές της δημοτικής αλλά και με της καθαρεύουσας και της αρχαίας.

Η άγνοια της Γραμματικής - και αυτή τη φορά εννοούμε αποκλειστικά του Τριανταφυλλίδη, που η κ. Χρυσού υπερασπίζεται - αποδεικνύεται και από πολλά ακόμη σημεία του κειμένου της. Και αναφέρω επιλεκτικά τα ακόλουθα:

δίφθογγος «ου»: Από πότε το "ου" είναι δίφθογγος και σε ποια σελίδα του Τριανταφυλλίδη το διάβασε αυτό η δασκάλα κ. Χρυσού; Στη σελίδα 31 ό.π. διαβάζουμε ότι το "ου" είναι δίψηφο φωνήεν και όχι δίφθογγος. Όπως δίψηφα φωνήεντα είναι και τα εξής: αι, ει, οι και υι. Αξίζει μάλιστα να δούμε και τη σελίδα κζ΄ στα προλεγόμενα της Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη και να ενημερωθούμε για τις καινοτομίες στην ορολογία που με το βιβλίο του εισήγαγε ώστε να μη μας σκανδαλίζει ο παλιός όρος περί διφθόγγων - όπως σημειώνει ο ίδιος - αλλά και να ονομάσουμε τους πραγματικούς διφθόγγους της γλώσσας μας.

Και επί της ουσίας. Το "ου" ο Τριανταφυλλίδης το εντάσσει στα φωνήεντα! Δείτε σελίδα 13:

Φωνήεντα έχομε στη γλώσσα μας πέντε, τ' ακόλουθα (ο λόγος είναι πάντοτε για φθόγγους και όχι για γράμματα):

α, ε, ι, ο, ου

Προφανώς όμως η κ. Χρυσού ουδέποτε άνοιξε τη γραμματική του Τριανταφυλλίδη που δήθεν υπερασπίζεται. Αλλιώς θα είχε δει και πώς γράφει ο ίδιος το όνομά του το βαφτιστικό: Μανόλης και όχι "Μανώλης" που το αναφέρει η ίδια στο κείμενό της.

"της κλασσικής γραμματικής": Η γραμματική βεβαίως και γράφεται με δύο μ. Το επίθετο όμως που την προσδιορίζει γράφεται με ένα σ: κλασική. Δείτε σχετικά στη Μεγάλη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη τις σελίδες 419 και 422. Και μεταφέρω από το βιβλίο και το εξής διαφωτιστικό σχόλιο:

Γράφονται με ένα σύμφωνο:

[...] Οι λέξεις ξένης καταγωγής, εκτός από τα κύρια ονόματα που διατηρούν τα διπλά τους γράμματα [...]. Διατηρούν ωστόσο το διπλό τους σύμφωνο οι ξένες λέξεις που είχαν μπει στην αρχαία γλώσσα, καθώς και οι εβραϊκές: αλληλούια, Σάββατο κτλ.

σελ. 419 της Μεγάλης Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, επανέκδοση 1988 από το ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη

Το επίθετο όμως "κλασικός", όπως μας ενημερώνει και ο Μπαμπινιώτης στο λεξικό του (σελ. 898 της Β' έκδοσης), δε χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία γλώσσα και δε δικαιολογείται η γραφή του με δύο σίγμα, αφού είναι λέξη ξένη και συγκεκριμένα λατινική και αποτελεί νεότερο δάνειο της ελληνικής.

αυγό ή αβγό - αυτί ή αυτί: Από το λεξικό του Μπαμπινιώτη και πάλι μαθαίνουμε πως τη γραφή αβγό και αφτί εισηγήθηκε πρώτος ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης. (σελ. 43 του λεξικού, Β' έκδοση). Δέχτηκε όμως δριμεία κριτική και όπως σώζεται στα γραφτά του αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να γράψει τις δύο λέξεις με τις μορφές αυγό και αυτί αντίστοιχα. Κι αξίζει εδώ να ενημερώσουμε την κ. Χρυσού πως το αυγό παραμένει έτσι γραμμένο και στη νέα γραμματική (σελ. 42 και 18).

ξύδι ή ξίδι: Κι αν για το αβγό και το αφτί ο Τριανταφυλλίδης έκανε πίσω, δεν ισχύει το ίδιο για το ξύδι που το έγραψε και το καθιέρωσε με γιώτα: ξίδι. (σελ. 407 & 408 ) Μάλιστα στο σημείο αυτό η κ. Χρυσού πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσει τι γράφει στο λεξικό του ο Μπαμπινιώτης, σελ. 1226, αφού δηλώνει και την αγωνία της πως θα χαθεί η ετυμολογία των λέξεων! Το ξίδι, γράφει εκεί ο καταξιωμένος γλωσσολόγος, δεν ετυμολογείται από το οξύς άρα δε δικαιολογείται γραφή της με ύψιλον.

μονοτονικό: Και το μονοτονικό φαίνεται να ενοχλεί την κ. Χρυσού. Όμως και στο σημείο αυτό αξίζει να δει κανείς τι γράφει ο Τριανταφυλλίδης και μάλιστα πολλά χρόνια πριν η Πολιτεία θεσμοθετήσει τη μονοτονική γραφή της ελληνικής γλώσσας. (σελίδα ιθ' στα προλεγόμενα):

Οι μεγαλύτερες άλλωστε δυσκολίες και αντιφάσεις γεννιούνται με το αναχρονιστικό τονικό μας σύστημα με τους τρεις τόνους, που μπορεί και πρέπει ν' αντικατασταθούν με ένα τονικό σημάδι, πράμα που έχει γίνει από καιρό αξίωση του εκπαιδευτικού κόσμου. Αυτό ζήτησε και η Επιτροπή να εφαρμοστεί με την ευκαιρία της Γραμματικής της κοινής νεοελληνικής, δυστυχώς όμως δεν έγινε αποδεχτό.

Και όμοια τοποθετείται ο Τριανταφυλλίδης και στη σελίδα 71 της Γραμματικής του για το ζήτημα των τόνων, τονίζοντας μάλιστα ότι "η χρήση των τόνων δεν είναι καν αρχαία συνήθεια, αφού οι αρχαίοι Έλληνες δεν έγραφαν τόνους. Αυτοί γενικεύτηκαν στη γραφή μόλις στον 9ο αι. μ. Χ."

ποιόν λόγο: Δυο λάθη σε μια λέξη. Δεν ξέρω ποιο λόγο είχε η κ. Χρυσού και την έγραψε έτσι, όμως η γραμματική διαφωνεί μαζί της. Αφενός δε χρειάζεται τόνος σύμφωνα με τους κανόνες του μονοτονικού (και που το εφαρμόζει στο υπόλοιπο κείμενό της) και αφετέρου το τελικό ν χάνεται. (Γραμματική Τριανταφυλλίδη, σελ. 82 - πάθη φθόγγων - και σελ. 452 - επίμετρο για το μονοτονικό).

μη μπορώντας: Εδώ το τελικό ν έπρεπε να μείνει λέει ο Τριανταφυλλίδης και άρα να γραφτεί η φράση ως εξής: μην μπορώντας - αφού ακολουθεί λέξη που αρχίζει από στιγμιαίο σύμφωνο (μπ). Μα η κ. Χρυσού το μπ δεν το θεωρεί σύμφωνο κι έτσι αφαιρεί το τελικό ν προσέχοντας μόνο το μ και που ανήκει στα εξακολουθητικά σύμφωνα... Και μετά διαμαρτύρεται πως: "οι γενιές των Ελλήνων μαθαίνουν η κάθε μία και από
μια ελαφρώς διαφοροποιημένη ελληνική γραμματική, μη μπορώντας καν να παρακολουθήσουν ούτε οι γονείς τα παιδιά τους!!" Πράγματι κι εγώ δεν μπορώ να την παρακολουθήσω από πού αντλεί τους κανόνες γραμματικής που εφαρμόζει, όταν μάλιστα σε άλλο σημείο του κειμένου βλέπω να γράφει: "την γλώσσα μας".

την «εκλαΐκευση» της: Η σωστή γραφή επιβάλλει δεύτερο τόνο στην εκλαΐκευση: την "εκλαΐκευσή" της. Μπορεί το μονοτονικό να "έφαγε" πολλούς τόνους, όμως γλίτωσαν και κάποιες λέξεις που παίρνουν δεύτερο τόνο και τις ξέρουν ακόμη και μικροί μαθητές του δημοτικού αφού υπάρχει σχετικός κανόνας (νέα Γραμματική Δημοτικού, σελ. 50). Προφανώς η κ. Χρυσού έχει άλλη άποψη και για τούτο ισχυρίζεται πως το μονοτονικό αύξησε τα φαινόμενα δυσλεξίας "εξαιτίας της ελλείψεως βασικών κανόνων γραμματικής και τονισμού"! Προσθέτει μάλιστα εδώ και την αγωνία της: "Με τόσα πολλά παιδιά να δυσκολεύονται από την απουσία των κανόνων, σκέφτεστε τι θα συμβεί με την απουσία των φωνηέντων τα οποία ενυπάρχουν στο DNA μας από την αρχή της υπάρξεως μας στον πλανήτη;;;" Απορώ τι εννοεί αφού αν εφαρμοζόταν η φωνητική ορθογραφία (όπως είχε υποστηρίξει ο Τριανταφυλλίδης, και έπαυαν να αποδίδονται οι φθόγγοι με διαφορετικά κατά περίπτωση γράμματα (ειδικά τα φωνήεντα) θα ευνοούνταν τα μέγιστα οι μαθητές με δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου. (Δείτε και Γραμματική Τριανταφυλλίδη, σελ. 69, ποια θα ήταν η ιδανική ορθογραφία μιας γλώσσας... )

η κάθε μία: Η σωστή γραφή είναι η καθεμία (σελ. 302 της Γραμματικής του Τριανταφυλλίδη και ξεχωριστή αναφορά πως γράφεται ως μια λέξη στη σελίδα 37)

Υπ’ όψιν: το ίδιο πρόβλημα κι εδώ... Η σωστή γραφή είναι με μία λέξη και μάλιστα με ορθογραφία δημοτικής στην κατάληξη: υπόψη. (σελ. 37 του Τριανταφυλλίδη) (Σημείωση: Θα μπορούσαμε στην ίδια κατηγορία να εντάξουμε και το "Εφ’ όσον - αυτό όμως δεν το αναφέρει ρητά ο Τριανταφυλλίδης στη Μεγάλη του Γραμματική. Πάντως η σωστή γραφή σήμερα (σύμφωνα με το λεξικό το Μπαμπινιώτη αλλά και την παλιότερη γραμματική του δημοτικού, του Χρ. Τσολάκη (σελ. 274) είναι με μία λέξη: εφόσον.


Ιδιαίτερη προσοχή όμως χρειάζεται να δείξουμε στον επίλογο της κ. Χρυσού και συγκεκριμένα στα εξής:

την μουσικότητα της - την μουσικότητα του, και μάλιστα με τη συνοδεία της πρότασης: "Γιατί το κάθε γράμμα μας έχει την βαρύτητά του, ο κάθε φθόγγος έχει την μουσικότητα του, και ο κάθε τόνος είχε την αξία του." Αν κάθε φθόγγος έχει τη μουσικότητά του και κάθε τόνος την αξία του (πράγμα που με βρίσκει σύμφωνη κι εμένα, αν και θα προτιμούσα τη φράση με τη μορφή: "κάθε φθόγγος έχει την αξία του και κάθε τόνος τη μουσικότητά του") τότε ας προσέχουμε εκείνο το ρημάδι το τελικό ν και βεβαίως και την έγκλιση του τόνου όπου και όταν χρειάζεται... Όχι για τους Ευρωπαίους αλλά για τους μαθητές μας. Είναι, τονίζω και πάλι, από τους κανόνες που γνωρίζουν και τα μικρά του δημοτικού, ποιες λεξούλες παίρνουν δεύτερο τόνο.

Κλείνοντας όμως το δασκαλίστικο αυτό άρθρο, θεωρώ υποχρέωσή μου να δηλώσω και πάλι πως ουδείς - ούτε κι εγώ - γνωρίζει απταίστως την ελληνική γλώσσα. Δε θα έγραφα λοιπόν ένα τέτοιο άρθρο σε βάρος συναδέλφισσας αν δεν ήθελα να της αποδείξω όχι την αγραμματοσύνη της μα πως σε τέτοια θέματα δεν πρέπει κανείς μας να παριστάνει τον εξυπνάκια. Εις επίρρωσιν δε του ισχυρισμού μου - και πέραν λαθών που πιθανόν έκανα ήδη στο παρόν κείμενο, θα παραδεχτώ ότι έως πρόσφατα έγραφα τη λέξη "καινούριος" χωρίς γάμα. Σε αντίθεση με την κ. Χρυσού που γράφει τη λέξη σωστά στο δικό της άρθρο: "ένα καινούργιο βιβλίο γραμματικής, για την Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη, αντικαθιστώντας την μέχρι τώρα ισχύουσα γραμματική του Μανώλη Τριανταφυλλίδη". Όπως επίσης επιμένω να γράφω αυγό και αυτί. Ο λόγος κοινός. Η συνήθεια από την εφαρμογή των κανόνων της σχολικής γραμματικής!

Κι αξίζει εδώ να αναφέρω πως ο καινούριος απαντά χωρίς γάμα τόσο στη Μεγάλη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη όσο και στην καινούργια Γραμματική του Δημοτικού (σελ. 20, 18, 13). Ο Τριανταφυλλίδης μάλιστα κάνει και ειδική αναφορά για τη λέξη στη σελίδα 424:

Το σύμπλεγμα (ρια), (ριο) κτλ. γράφεται συνήθως χωρίς γ ύστερα από το ρ: ανάριος, καινούριος, σεριανίζω, στεριά, στεριανός.

Και όμως η λέξη γράφεται με γάμα: καινούργιος! όπως τη γράφει η κ. Χρυσού και για τους λόγους που εξηγεί στο λεξικό του ο Μπαμπινιώτης. Είναι λέξη σύνθετη και αν της αφαιρέσεις το γ της καταστρέφεις την ετυμολογία της. (καινός και εργώ < έργον) Η γραφή καινούριος δεν δικαιολογείται ετυμολογικώς, προσθέτει ο κ. Μπαμπινιώτης και μέχρι πρότινος υπουργός παιδείας. Στη σελίδα 807 του λεξικού του.

Όπως δε δικαιολογείται και το τελικό ν στη φράση "δεν δικαιολογείται".

Βλέπετε; Όλοι κάνουμε λάθη. Και ουδείς, ούτε ο Τριανταφυλλίδης καν και ούτε ο Μπαμπινιώτης τα αποφεύγουν.

Ας είμαστε λοιπόν ταπεινοί και με χαμηλούς τόνους σε τέτοια ζητήματα. Και εμείς οι δάσκαλοι που η Πολιτεία φρόντισε να μας αφήσει ημιμαθείς αλλά και οι καθηγητάδες του πανεπιστημίου που με αφορμή το άρθρο της κ. Χρυσού έκαναν λόγο για κρίμα και για ντροπή ακόμη.

Κι αν εγώ ντράπηκα επίσης διαβάζοντας το άρθρο της, δεν είναι για τα ορθογραφικά της λάθη. Αλλά για τα όσα άδικα γράφει σε βάρος της νέας Γραμματικής. Η οίηση και ο κομπασμός με ενόχλησαν και μάλιστα με αίολα επιχειρήματα. Που έσπειραν και τον πανικό στο διαδίκτυο και έβγαλαν στα φόρα πόσο αγράμματοι είμαστε οι νεοέλληνες. Ακόμη και οι βολευτάδες μας όπως τους λέει ο λαός, διορθώνοντας με το δικό του αλάνθαστο κριτήριο όλες τις γραμματικές και όλα τα λεξικά που έχουν αντίθετη άποψη. Απόδειξη το βίντεο που ακολουθεί, με την πολλά βαριά και ασήκωτη κ. Κανέλλη που είχε κάποτε και εκπομπή στη μικρή οθόνη για την ελληνική γλώσσα:

Ακούστε την τι λέει για τα φωνήεντα! Και μετά ρωτήστε την ίδια σε ποια γραμματική τα έμαθε!

Και από το βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη, Γκέμμα (σελ. 106) παραθέτω το εξής:

Τέτοιοι οι βουλευτές μας, ακόμη και της Αριστεράς.

"Αυτοί οι πολιτικοί, αυτοί οι βουλεπταί (sic) εκατάστρεψαν το έθνος." Έτσι γράφει ο Παπαδιαμάντης.

Το εκατάστρεψαν κυρ Αλέξανδρε και συνεχίζουν δυστυχώς να το καταστρέφουν. Και χωρίς ίχνος ντροπής.

Αν λοιπόν κάποιος πρέπει πρώτος πρώτος να ντρέπεται είναι ακριβώς οι ταγοί του έθνους. Κύριε Μπαμπινιώτη. Και μέσα στο Κοινοβούλιο και μέσα στο πανεπιστήμιο. Που έσπειραν με τα έργα τους την αμάθεια. Και άφησαν τους δασκάλους να παλεύουν μόνοι τους και στα τυφλά να βγάλουν άκρη με όσα πρέπει να διδάξουν στα Ελληνόπουλα.

Η κ. Χρυσού, με όσα και αν της επιδικάζουμε, για ένα τουλάχιστον πρέπει να είναι περήφανη. Πως από τον πόθο της για την ελληνική γλώσσα έγραψε το συγκεκριμένο άρθρο. Και από αγωνία για το μέλλον της Ελλάδας. Άλλο που την παρέσυρε η ορμή της και δεν τη βοήθησαν οι γνώσεις της να στηρίξει έμπεδα και γεωμετρημένα (που θα έλεγε ο Λιαντίνης) τις σκέψεις και τους καημούς της από όσα βλέπει και παρατηρεί στο χώρο της εκπαίδευσης. Ξέρει πολύ καλά τι κάνει το σύστημα αφήνοντας ημιμαθείς τους δασκάλους. Ακόμη και να διαμαρτυρηθούν, χάνουν το δίκιο τους και γελοιοποιούνται. Δίνοντας αφορμή στον κάθε δημοσιογραφίσκο να επισείει τη δαμόκλειο σπάθη της αξιολόγησης.

Προσωπικά θα παραδεχτώ και κάτι ακόμη. Πως η δημόσια εκπαίδευση με έβγαλε στον επαγγελματικό μου στίβο σχεδόν αγράμματη. Η γλωσσική μεταρρύθμιση με πέτυχε την ώρα που τελείωνα το λύκειο και έχοντας αποκομίσει ένα άχρηστο φορτίο κανόνων της απλής καθαρεύουσας. Το μονοτονικό; Ήρθε αφού αποφοίτησα. Και κανείς στα χρόνια που σπούδασα στην Ακαδημία δε νοιάστηκε να μας διδάξει τη νέα γραμματική και τη δημοτική. Έτσι με έστειλε η πατρίδα να διδάξω σε σχολείο. Μια γλώσσα που δεν ήξερα, μια γλώσσα που μόνη μου στρώθηκα να μάθω. Πρέπει να ντρέπομαι γι' αυτό;

Στην ουσία το άρθρο αυτό είναι καταδικασμένο να τελειώσει με τα ίδια λόγια που ξεκίνησε. Υπό αστέρος εδιδάσκοντο... όποιον και αν συναντήσαμε ο καθένας στο δρόμο μας. Ο δικός μου είχα την τύχη να είναι ο Λιαντίνης. Και κάτι λίγο κάποια Ζωή Γκενάκου. Αυτοί μας άνοιξαν λίγο τα στραβάδια. Στη Μετεκπαίδευση. Κι αφού είχαμε προλάβει να στραβώσουμε ο καθένας μας μερικές φουρνιές παιδιών. Αυτή τη Μετεκπαίδευση που η Πολιτεία πλέον βρήκε άχρηστη και την κατάργησε.

Εκεί λοιπόν και τότε έμαθα τι είναι η γλώσσα. Ακούγοντας Λιαντίνη και διαβάζοντας Τα Ελληνικά του. Αυτό το βιβλίο να διαβάσει και όποιος άλλος θέλει να μάθει και να καταλάβει γιατί η γραμματική δεν μπορεί από μόνη της να καταστρέψει την Ελλάδα. Όποια γραμματική...

Μπορούν όμως να την καταστρέψουν οι δάσκαλοι. Οι δάσκαλοι - ποντίκια που τους είπε ο Λιαντίνης.( ΕΔΩ ολόκληρο το κεφάλαιο δημοσιευμένο). Και από το κεφάλαιο αυτό παραθέτω:

Γραμματική, λοιπόν, συντακτικό, ετυμολογία, τυπικό, φθογγολογικό, σχήματα λόγου, προσωδία και μέτρα, κανόνες, εξαιρέσεις κανόνων, σημείωση, υποσημείωση, παράγραφος, υπνολαλία, υπνοπαιδεία. Και το ροχαλητό αστραπόβροντο στις σπηλιές.

Εδώ είναι η έρημος και ο άνυδρος τόπος που μας καλεί να λογαριάζουμε, ότι θα μένουν θρυλικά τα λόγια του Μαβίλη: «Με γενικές απόλυτες και ισόκωλα αντί να πάμε ομπρός πάμε πισόκωλα».

Και συνεχίζει παρακάτω ο Λιαντίνης:

Την επιθετική μετοχή και τα τελικά απαρέμφατα είναι εύκολο να τα μάθεις. Και σαν τα μάθεις, είναι ευκολότερο να κάνεις επίδειξη με δαύτα σε κείνους που δεν τα ξέρουν. Φοράς, σαν να λέμε, τη στολάρα με τη φούντα και το λοφίο, γίνεσαι δηλαδή ο κύριος καθηγητής, η αυθεντία, τα ράσα του παπά, και ύστερα από το πόστο ενός γελοίου κορδακιζόμενου μπορείς πια να κοκορεύεσαι και να λεονταρίζεις. Κι ο κοσμάκης από κάτου, οι ξύπνιοι σε κάνουνε χάζι. Και τα χαϊβάνια θαυμάζουν: Βρε τι Σολομώντας είν’ ετούτος!

Μαθαίνεται λοιπόν η επιθετική μετοχή και το τελικό απαρέμφατο. Τη φράση όμως του Πλάτωνα, «η φιλοσοφία είναι μελέτη θανάτου»· τον στίχο του Ομήρου, «πεθαίνουμε και χανόμαστε μια για πάντα σαν τα φύλλα των δέντρων»· ή το φοβερό δίλεκτο του Αισχύλου, «θα μάθεις σαν πάθεις», είναι δύσκολο να τα κατανοήσει κανείς. Και πάρα πέρα, είναι πολύ δυσκολότερο να τα υιοθετήσει κανείς, να τα καταλύσει σαν άρτο, και να τα κάνει τρόπο ζωής. «Modus vivendi», που λένε. Γιατί, οι φράσεις αυτές είναι το νερό το μαύρο, και το κόκκινο, και το φαρμακερό της κυπριακής παραλογής. Είναι σαν να ξύνεις με τα νύχια σου το μάρμαρο και ν’ αγωνίζεσαι να χαράξεις πάνω του, αρχαϊκή τη μορφή σου.

Γιατί, ο Πλάτων και ο Όμηρος και ο Αισχύλος σ’ αυτή τους τη θεώρηση, και δεν υπάρχει άλλη να τους κοιτάξεις αν δεν γελάς κι αν δεν γελιέσαι, σου ζητούν πράγματα αληθινά και πολύ τίμια. Σου ζητούν να κηρύξεις τη ζωή σου σε συναγερμό επ’ άπειρον. Αξιώνουν να κοντοπερπατείς ολοζωής στις πλαγιές του Βεζούβιου. Και θέλουν μέρα νύχτα να σφυρίζει στ’ αυτιά σου, εκείνο το ξιφήρες «φύλακες γρηγορείτε!», καθώς στέκεις φρουρός στη μεγάλη πύλη της πόλης. Ή στη μικρή.

Η κατανόηση των κλασικών κειμένων αξιώνει μια ολόκληρη ζωή με άκρα ευαισθησία, και βούληση, και ανθρωπιά. Και πάλι ναι, και πάλι όχι, και πάλι να μη φτάνει.

Αυτός είναι ο λόγος, που ο Εξαρχόπουλος και το συνάφι του εισηγήθηκαν τη φορμαλιστική και όχι τη ρεαλιστική τακτική στη μέθοδο διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών. Από ανηθικότητα, και από ανανδρία. Αυτό τούς ήταν το εύκολο και το προσβατό. Το βολικό στη φαυλότητα, και το ομόλογο στην υποκρισία τους. Και αυτός είναι ο λόγος, που η αντίθετη σχολή, ο Αλέξανδρος Δελμούζος και τα παλικάρια του, όπως λέμε ο Ρήγας και οι πνιγμένοι του σύντροφοι, δεν βρήκαν οπαδούς και ακόλουθους στη δουλειά τους.

Και από το επίλογο του άρθρου:

Το πρόβλημα λοιπόν διατυπώνεται έτσι: Δεν έχει νόημα να διδάσκεις τη διδακτική των αρχαίων ελληνικών, έστω κι αν η δεξιοτεχνία σου ξεπερνά τις «ηλεκτρικές τριπλές» του Μαραντόνα, όταν δεν έχεις ιδέα για το τι είναι ο κλασικός κόσμος. Όταν δεν άκουσες ποτέ σου τον λόγο: Οι Έλληνες δεν γράψανε· οι Έλληνες ζήσανε. Το ξέρουμε αυτό;

«Όσο για μέριμνα του τόπου, για διοίκηση -ούτ’ ήξερε τι γένονταν τριγύρω του»·. Αχ! Ο Καβάφης… Πάντα μπροστά μας βγαίνει ο πονηρός ο γέρος.

Σήμερα μία μυλόπετρα πλακώνει την παιδεία των παιδιών μας. Ένας βραχνάς γράφει το παρόν μίζερο, και διαγράφει απαίσιο το μέλλον της χώρας. Γιατί, η αγωγή των νέων είναι κακή. Και η αγωγή των νέων είναι το θεμέλιο της πολιτείας. Και κρίνει τη σωτηρία και την ικμάδα της από το Α ως το Ω. Αφήνω σκόπιμα έξω τα «Έκτορος λύτρα», γιατί εκεί ο χαλασμός και ο θρήνος είναι μέγας. Η παιδεία των νέων είναι το δυνατό αίμα και ο αέρας ιωδίου για το μέλλον των λαών. Επένδυση πιο ασφαλή για προοπτική μακρόπνοη δεν πρόκειται να βρεις. Την αλήθεια αυτή τη λαλούν και την κράζουν, από τους νόμους του Λυκούργου μέχρι τους χάρτες του ΟΗΕ. Όμως, της δικής μας παιδείας το αίμα, έχει αιματοκρίτη λευχαιμίας.

Χρειάζεται να στηθούν οδοφράγματα στους δρόμους. Να στηθούν δικαστήρια στις αίθουσες, και ίσως ίσως γκιλοτίνες στις πλατέες. Για να σταυρωθεί το κακό, και να πάψει η βασκανία. Από τον καιρό του Σχινά και του Μαυροκορδάτου, μας βαραίνει ο σοφολογιότατος και ο Φαναριώτης. Το δίκαιο του μέλλοντος όμως, χρειάζεται πολλούς δικαστές, σαν τον Τερτσέτη, τίμιους. Και σαν τον Πολυζωίδη. Για να εξαλειφθούν κάποτε οι αιτίες της δίκης του Κολοκοτρώνη.

Τονίζοντας το δράμα στους ιδικούς μου τόνους, έχω να το κλείσω σε μία πρόταση που δεν δυσωπείται. Είναι πικρή, όσο το παλαιό εκείνο «εάλω η Πόλις», που ακούστηκε κάποτε σε όλη τη Ρωμανία, και κανείς δεν ήθελε να το πιστέψει. Η πρόταση λέει: Εμείς, οι Νεοέλληνες, αγνοούμε παντάπασι την κλασική Ελλάδα. Λέγοντας «παντάπασι», φωνάζω μία πράξη. Εννοώ δηλαδή, τις λέξεις με την ακρίβεια του δύο και δύο ίσον τέσσερα.

Είναι χρεία να επισημάνω, κάτι που είναι ομόλογο σε μιζέρια με την πλάνη μέσα στην οποία οι δάσκαλοι μας μάθανε να ζούμε για τους Έλληνες. Το στοιχείο αυτό είναι, πως δεν αγνοούμε μόνο την αλήθεια για την κλασική Ελλάδα, αλλά η εικόνα που αποχτήσαμε γι’ αυτήν, είναι παράμορφη και αντίστροφη. Η παράσταση που έχουμε για τους Έλληνες, έχει μεταξιώσει το σύνταγμα των αξιών, τη φυσικότητα, και την τάξη. Αναποδογύρισε τα πράγματα, και το άσπρο τό ‘καμε μαύρο.

Μπορεί το κεφάλαιο να εστιάζει στη διδασκαλία των αρχαίων μα οι ίδιες αλήθειες ισχύουν και για τα νέα ελληνικά. Τα ίδια λάθη γίνουνται και εκεί. Με έμφαση στη γραμματική και στους τύπους. Μαθαίνουμε στο παιδί να κλείνει το πουλί, μπορεί ακόμη και να θυμηθούμε να του πούμε πως το λένε και πτηνό και αφήνουμε έξω από το παραθύρι μονάχο του να κελαηδά το αηδόνι και τον Καζαντζάκη να σκούζει άδικα να σωπάσουμε επιτέλους...

Η καινούργια λοιπόν Γραμματική κατάργησε τα φωνήεντα! Τι μου λες!

Ακόμη και αν το είχε κάνει, που δεν το έκανε, αυτό θα έφερνε την καταστροφή και της γλώσσας μας και της χώρας μας; Αυτό είναι η γλώσσα; Η γραμματική της;

Τη χρονιά που πέρασε είχαμε στην Ηγουμενίτσα έναν φωτισμένο σχολικό σύμβουλο, τον κ. Κωνσταντίνο Μιχαλά. Ίδρωσε ο άνθρωπος να μας προετοιμάσει για τη νέα Γραμματική και να μας βάλει στη διαδικασία να δούμε τη γλώσσα μέσα από ένα άλλο πρίσμα. Κάποτε λοιπόν σε ένα σεμινάριο μας έδειξε και τον ακόλουθο πίνακα του Μαγκρίτ: (ακολουθεί φωτογραφία)

Όπως λοιπόν αυτό δεν είναι μία πίπα, είναι η φωτογραφία μιας πίπας, έτσι και η γραμματική δεν είναι η γλώσσα. Είναι η αποτύπωσή της. Η γραμματική καταγράφει τη ζωντανή πραγματικότητα της γλώσσας και όσο φταίει μια ακτινογραφία που αποκαλύπτει ένα σπασμένο κόκαλο άλλο τόσο φταίει και η γραμματική για τα όποια χάλια της γλώσσας μας.

Κι αυτό ακριβώς προσπαθούν να μας εξηγήσουν οι γλωσσολόγοι λέγοντας και ξαναλέγοντας πως η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός. Πως αλλάζει διαρκώς και εξελίσσεται. Και το πρόβλημα με τη γραμματική είναι πως τρέχει διαρκώς να καταγράψει τις αλλαγές και πάντα πίσω μένει. Η γραμματική, και να θέλει, δεν μπορεί να βάλει τη γλώσσα σε καλούπια. Αρκεί για παράδειγμα να βγει στη μικρή οθόνη ο Λαζόπουλος, οι Αμάν ή έστω μία διαφήμιση και ο νεοέλληνας σπεύδει να υιοθετήσει νέους γλωσσικούς τύπους και νέο συντακτικό. Το "πάμε πλατεία" δεν το έγραψε καμιά γραμματική και κανένα συντακτικό. Και το "θα πηδηχτώ από το παράθυρο" και τόσα άλλα. Τυχαίο; Δε νομίζω...

Γιατί η γλώσσα δεν είναι στα κιτάπια. Η γλώσσα είναι πρώτα και κύρια λόγος προφορικός. Πρώτα οι άνθρωποι μίλησαν τις γλώσσες τους και έπειτα τις έγραψαν. Και το παιδί πρώτα μιλάει τη μητρική του γλώσσα και μετά πηγαίνει στο σχολειό και αρχίζει να μαθαίνει να τη γράφει. Και είναι λάθος ανεπίτρεπτο να πιστεύουμε το ανάποδο εμείς οι δάσκαλοι και να θέλουμε να βάλουμε το ποτάμι να γυρίσει ανάποδα. Πολύ περισσότερα είναι λάθος να νομίζουμε πως η γραμματική διαμορφώνει τη γλώσσα. Και ασυγχώρητο λάθος αυτό που κάνουν πολλοί συνάδελφοι με τις φωτοτυπίες και την εμμονή τους παρά τις οδηγίες του υπουργείου παιδείας να βάζουν τα παιδιά να κλίνουν επίθετα και ρήματα και να παπαγαλίζουν κανόνες γραμματικής. Άσε πια τους γονείς που θεωρούν καλό δάσκαλο και δουλευταρά όποιον φορτώνει τον κανακάρη τους με φωτοτυπίες. Ή ακόμη χειρότερα εκείνους τους γονείς που αντί να μιλάνε με το παιδάκι τους το αφήνουν με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή και στον υπολογιστή τώρα πια, ή το τρέχουν να μάθει ξένες γλώσσες με τη σέσουλα. Δε φταίει, επιμένω, καμιά γραμματική που ο μικρός Κωνσταντίνος, μαθητής της πρώτης Δημοτικού, μου έγραφε το γιώτα με μια τελίτσα από πάνω και το ταυ σαν σταυρό... Όπως βεβαίως δε φταίει η γραμματική που οι νέοι μας προτιμούν τα γκρικλις. Τι να σου κάνουν και τα παιδιά όταν ακούνε κοτζάμ βουλευτή να προτείνει για επίσημη γλώσσα της χώρας την αγγλική και άλλους πολιτικούς μας να εκπροσωπούν στο εξωτερικό τη χώρα αφήνοντας στην άκρη τα ελληνικά; Ή, όταν μιλάνε στο Κοινοβούλιο, να πετάνε κάτι ελληνικούρες που δε χρειάζεται ο Λαζόπουλος για να σπείρουν το γέλιο; Από τα τελευταία "φρούτα" της πολιτικής μας ζωής το αμίμητο "εγέρθητο"... Και μετά έχουμε τη Γιουροβίζιον, έχουμε τον κατακλυσμό από τούρκικες τηλεοπτικές σειρές, τον κόσμο του ίντερνετ, τα προϊόντα της τεχνολογίας (πχ τα κινητά τηλέφωνα) που το καθένα με τον τρόπο του ροκανίζει την ανάπτυξη της μητρικής γλώσσας στους νέους μας αλλά και τη γλωσσική ικανότητα των ενηλίκων.

Τι να σου κάνει η Γραμματική μέσα σ' αυτόν τον κυκεώνα; Εδώ ο Μπαμπινιώτης πριν λίγα χρόνια τόλμησε να καταγράψει στο λεξικό του τη νέα σημασία του Βούλγαρου και πέσαμε να τον φάμε. Λες και δεν το λέγαμε πρώτοι εμείς και το ανακάλυψε από μόνος του ο γλωσσολόγος.

Είναι γιατί οι πολλοί σημασία μία δε δίνουν για την ελληνική γλώσσα. Και μόνο για χαβαλέ ξεσηκώνονται - όπως τώρα με τη νέα γραμματική του δημοτικού - λέγοντας το μακρύ τους και το κοντό τους. Η σοβαρότητα μάς λείπει. Και μας περισσεύει η σοβαροφάνεια. Γι' αυτό και ο χαμός για τη Γραμματική. Νιώθουμε να απειλείται το πρεστίζ μας. Οι τύποι και τι θα πει ο κόσμος. Για την ουσία όμως, για την ίδια τη γλώσσα, πέρα βρέχει. Όπως και η υπόλοιπη ζωή μας. Γιατί τι νομίζετε πως είναι η γλώσσα; Τι νομίζετε πως εννοούσε ο Λιαντίνης λέγοντας πως οι Έλληνες δε γράψανε, οι Έλληνες ζήσανε;

Η ζωή μάς λείπει. Η αληθινή ζωή. Αυτή που αρχίζει από την ώρα που ο άνθρωπος αποκτά συνείδηση. Που ανακαλύπτει ότι είναι θνητός και περαστικός. Κι αφήνει στην άκρη τις σαχλαμάρες και αρχίζει να ασχολείται με τα σημαντικά. Με τη φιλοσοφία που ο Πλάτων την όρισε ως μελέτη θανάτου. Και με το θάνατο που ο Λιαντίνης τον ονόμασε δίδυμο αδερφό του έρωτα. Και με όλους τους ποιητές που η ζωή τους στάθηκε ανάμεσα στον έρωτα και στο θάνατο. Το Σολωμό για παράδειγμα. Τον Καβάφη. Τον Παπαδιαμάντη. Το Σεφέρη. Και βεβαίως με τον Όμηρο και το δημοτικό μας τραγούδι κυρίως. Τους φέρνουμε όλους αυτούς μέσα στις τάξεις μας; Κοινωνούμε στους μαθητές μας τα ποιήματά τους;

Κι ανοίγουμε την πόρτα της αίθουσάς μας στη ζωή; Παίρνουμε τα μαθητούδια μας να ξεχυθούμε στους μπαξέδες όπως ο Δελμούζος τις μαθήτριες του Παρθεναγωγείου του Βόλου; Να περπατήσουμε "παρά θιν' αλός" και να σκύψουμε στα νερά μιας λίμνης; Τους ζητάμε να μιλήσουν με τα δέντρα; Και να κοιτάξουνε τα μάτια των αστεριών;

Ή μένουμε πιθηκίζοντας κανόνες γραμματικής και μηρυκάζοντας στην τύχη τα υπό αστέρος εδιδάσκοντο, προσπερνώντας και ξεχνώντας πως ο προηγούμενος στίχος μιλάει για τους λάτρεις των αστεριών;

Ένας μάγος ο δάσκαλος. Όταν το θέλει... Και από τη δική του μαγεία και ακτινοβολία το όποιο αποτέλεσμα. Τι να σου κάνει η όποια γραμματική όταν υπάρχει αληθινός δάσκαλος στην τάξη; Από το δικό του μαγικό ραβδάκι όλα κρίνονται.

Γι' αυτό, κυρία Χρυσού. Όπως λέγει και ο ποιητής: Το ραβδί απ' τα χέρια σου, μην αφήνεις μη!

Άσε ήσυχη τη γραμματική. Αυτή είναι δουλειά των γλωσσολόγων. Έκαστος εφ' ω ετάχθη.

Πέρνα στα Ελληνόπουλα τη θέρμη της καρδιάς σου. Την αγάπη σου για τα ελληνικά, τη λαχτάρα σου για την πατρίδα. Και θα μάθουν και γλώσσα. Όσα και αν είναι τα φωνήεντα. Γιατί θα έχουν μάθει να σκέφτονται, να νιώθουν, να επικοινωνούν. Η γλώσσα είναι απλά ο κώδικας. Που μεταφέρει το μήνυμα. Μεταφέρει τη σκέψη μας. Αυτή που γεννιέται όταν τηρούμε τους λόγους του εθνικού μας βάρδου:

"Πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου"...

Κι αν σου δοθεί ο χρόνος κάτσε διάβασε κι εκείνο το αθάνατο έργο του Σολωμού για τη γλώσσα μας, το Διάλογο. Πουθενά δε λέει εκεί να ανοίξουμε γραμματικές. Και αντίθετα στολίζει το σοφολογιότατο με την ειρωνεία του στο δικό του ερώτημα αν γνωρίζει τα ελληνικά με το ερώτημα αν γνωρίζει τους Έλληνες:

"άμε να βρης τους πολεμάρχους, ψηλάφησέ τους τες λαβωματιές και πες τους ότι πρέπει να τες λεν τραύματα. άμε να βρης τον ασπρομάλλη, ο οποίος θυμάται πόσον αίμα μας ερούφηξεν ο Αλής, και πες του με τι λόγια πρέπει να παρασταίνη βρέφη, παρθένες, γέροντες αδικοσκοτωμένους εξήντα χιλιάδες. άμε να βρης..."

Τότε ο Αλής, τώρα η Μέρκελ και το ΔΝΤ. Και γέροντες πάλι ασπρομάλληδες να βάζουν ο ένας μετά τον άλλο τέρμα στη ζωή τους. Και βρέφη που έρχονται σε έναν κόσμο χωρίς μέλλον. Και παρθένες που παίρνουν τις στράτες της ξενιτιάς. Κι άλλες που κατακλύζουν τα πεζοδρόμια...

Κι εμείς, με εθνικό ποιητή έναν Σολωμό, μείναμε να μετράμε τα φωνήεντα. Αν είναι πέντε ή εφτά...

Καληνύχτα σας. Και άμποτε καλό ξημέρωμα!

 ΜΑΡΙΟΡΗ

Από το ΧΑΡΙΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΦΟΡΟΥΜ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ

paideia.forumotion.com/