Ἔστι δίκης ὀφθαλμός ὃς τά πανθ' ὁρᾶ

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-κλασσικού φιλολόγου

-μεταπτυχιακού της εφηρμοσμένης

Παιδαγωγικής του παν/μίου Αθηνών

Κατά την μυθολογία στα έγκατα της Αίτνας ευρίσκεται φυλακισμένος ο Τυφώνας, ένα μισαρό τέρας, προσωποποίησις των ηφαιστειακών εκρήξεων και των θυελλών. Ο Τυφώνας μέσα από τα έγκατα της Αίτνας, ξεφυσάει πυκνούς καπνούς και εξαπολύει πύρινα ποτάμια. Το κακό αν και καταχωνιασμένο, απομακρυσμένο από τους ανθρώπους, έχει την δύναμη να κάνη εμφανή την παρουσία του και κατά παραχώρηση Θεού να δοκιμάζη, ενίοτε κι έντονα τους ανθρώπους, οι οποίοι συνεχώς λοξοδρομούν από την οδό του αγαθού.

Ο Στράβωνας περιγράφει την Αίτνα και είναι μια περιγραφή ίδια της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, όταν το κακό ξεχύνεται σ’ αυτούς. Ιδού πως μοιάζει η ζωή όταν το κακό την βρίσκει. «Τα επάνω μέρη του βουνού είναι γυμνά από βλάστηση και καλυμμένα με τέφρα και τον χειμώνα με χιόνι. Το όρος λαμβάνει ποικίλες μορφές κι επίσης λόγω του αλλεπάλληλου εκσφενδονισμού φλογών καπνού και πυρακτωμένων μαζών μέσα από τα έγκατα του βουνού». Όταν το κακό βρίσκει τους ανθρώπους και το σκότος εξαπλώνεται παντού, η στάχτη, ο καπνός και η φωτιά καίει τα πάντα στην ζωή τους, μερικοί αντέχουν την δοκιμασία, ενώ άλλοι όχι. Είναι η περίοδος εκείνη που πολλές στ’ αλήθεια απόψεις, ιδέες και στάσεις ζωής διαμορφώνονται, ανάλογα με τις αξιακές δομές του καθενός.

Αυτές τις αξιακές δομές, την συγκρότησιν των ατόμων με αέναες, κλασσικές αξίες, έχουν αποστολή οι δάσκαλοι να εμφυτεύσουν στα νέα μέλη της κοινωνίας. Δια τούτο πασχίζουν δια πολλά έτη, όταν και η πολιτεία τους έχει αναθέσει τούτο το καθήκον. Αξίες που δύνανται να χαλυβδώσουν τον χαρακτήρα του ανθρώπου και να τον προσανατολίσουν προς την διαρκήν ενατένιση του αγαθού, πράγμα που τους επιτρέπει σε χαλεπούς καιρούς και κινδύνους και εις περιστάσεις όπου το κακό κυριαρχεί ανηλεώς, να αντέχουν την δοκιμασία και να μην μετατρέπωνται σε τέρατα, πλάσματα του σκότους και αυτοί, αλλά να διατηρούν την ανθρωπιά τους. Λένε οι δάσκαλοι φερ’ ειπείν στα παιδιά λόγια σαν αυτά: «να σέβεσαι τους γονείς σου», «ό,τι προσφέρεις σ’ αυτούς τα ίδια να περιμένεις και σύ από τα παιδιά σου» ή «είναι δυστυχισμένο παιδί όποιο δεν ανταποδίδει στους γονείς του την πιο καλή συμπεριφορά»

Κι όμως βλέπει το σύγχρονο παιδί γέροντες να πεινούν και να ελεεινολογούν εαυτούς από τηλεοράσεως, να μην έχουν να λάβουν τα φάρμακά των, να διαδηλώνουν για μια αξιοπρέπεια και να τους μεταχειρίζονται οι δυνάμεις του καθεστώτος σαν αλήτες. Άνθρωποι που για πολλά χρόνια δούλεψαν για ένα κομμάτι ψωμί και τους απομύζησαν την ψυχή των, τον κόπο και τον ιδρώτα των, που εστερέωσαν το σήμερα με την δούλεψή τους και την πνοή τους. Και την ίδια στιγμή βλέπει το παιδί νέους να διασκεδάζουν μέχρι πρωίας, να πίνουν, να μεθούν κι άλλους, συζύγους πολιτικών, να κάμνουν τις βόλτες τους σε σαλέ της Ελβετίας, να αγοράζουν έπιπλα εκατομμυρίων, να κυκλοφορούν με λαμπρά αυτοκίνητα και να ζούν σε υπερσύγχρονα παλάτια.

Ο ρήτορας Λυκούργος παρεμβάλλει σε κάποιον λόγο του μια μυθική παράδοση προκειμένου να υπογραμμίση τον σεβασμό και την στοργή που πρέπει να τρέφουν τα παιδιά προς τους γονείς τους ιδίως μάλιστα όταν αυτοί είναι ανήμποροι και υπερήλικες.

«Λένε λοιπόν ότι στην Σικελία», λέγει στον λόγο του κατά Λεωκράτους, (Κατά Λεωκράτους, 95-96) «δημιουργήθηκε από την Αίτνα χείμαρρος φωτιάς και λένε ότι αυτός κατευθυνόταν προς κάποια πόλη απ’ όσες εκεί κατοικούνταν. Και λένε ότι όλοι οι άλλοι ώρμησαν να φύγουν να σωθούν, αναζητώντας την σωτηρία τους, ένας όμως από τους νεώτερους επειδή έβλεπε ότι ο πατέρας του ήταν πολύ ηλικιωμένος και δεν μπορούσε να φύγη, αλλά ότι κινδύνευει να αποκλειστή, πως αφού τον σήκωσε στους ώμους του τον μετέφερε. Επειδή όμως προστέθηκε φορτίο πάνω του κι αυτός αποκλείστηκε»

Και παρόλο που όλα ήταν δυσοίωνα για τον πάγκαλο αυτόν νέο, θέλετε να μάθετε την κατάληξιν; Μάθετε λοιπόν ότι η λάβα δεν τον άγγιξε, γιατί παρενέβη το θείο και τον έσωσε. Όλοι οι άλλοι που εγκατέλειψαν όμως τους γονείς τους αφανίστηκαν από τον πύρινο κλοιό. Τα λόγια του Λυκούργου έχουν αξία…. « στο σημείο αυτό, αξίζει να προσέξωμε την θεία δύναμη, ότι δηλαδή δείχνει ευνοϊκή διάθεσιν προς τους ενάρετους ανθρώπους. Λένε δηλαδή ότι η ροή της φωτιάς έγινε κυκλική σ’ εκείνο το μέρος κι ότι σώθηκαν μόνον αυτοί, δηλαδή γιός και πατέρας, από τους οποίους και το μέρος αυτό ακόμη και τώρα, ονομάζεται τόπος των ευσεβών. Και λένε ότι όσοι έφυγαν γρήγορα και εγκατέλειψαν τους γονείς τους, όλοι ανεξαιρέτως πέθαναν».

Η τραγική μοίρα όσων τρέχουν να γλυτώσουν την ζωή τους, να την διασκεδάσουν, αδιαφορώντας για τους ηλικιωμένους γεννήτορές τους, δείχνει ότι το θείο παρακολουθεί άγρυπνα τις πράξεις των ανθρώπων κι ενώ επιβραβεύει τις ενάρετες και δίκαιες, αντίθετα τιμωρεί σκληρά όσες δεν είναι σύμφωνες με τους κανόνες της αρετής.

Πιστεύει κανείς αλήθεια ότι ως κοινωνία έχομεν ευοίωνο μέλλον, αφήνοντας την αδικία να πλήττη τους γεννήτορές μας και εμείς αδιάφορα και παγερά να την παρατηρούμε και να κοιτάμε τις ζωές μας; Ποιος αλήθεια πιστεύει ότι οι κυβερνώντες δεν καταστρατηγούν με τις πράξεις τους αυτές ό,τι από τα πιο όμορφα διδάγματα, ύψιστη αξία και αρετή, αυτήν την τιμή προς τους ηλικιωμένους, προσπαθούμε εμείς να διδάξωμε στα παιδιά μας; Ή ποιος αλήθεια πιστεύει ότι η τιμωρία του θείου η σκληρή, είναι μακρυά από εμάς, αφού είναι διαπιστωμένο από τους πάντες ότι τα μάτια της δικαιοσύνης παρακολουθούν τα πάντα; Ποιοι είναι αυτοί που αποφασίζουν, στο όνομα του ελληνικού λαού, με τις πράξεις τους να κατακρημνίσουν βαθμιαίως όλες τις αξίες που έχουν ριζωθεί στην πεμπτουσία της ψυχής του ελληνικού έθνους από την γέννησίν του κιόλας;

Θα αφεθώμε στ’ αλήθεια να μας τιμωρήση η θεία δίκη, επειδή αφήσαμε την αδικία να κατακυριεύση το πάν δίπλα μας;