Περί προλόγου στην έκθεση

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Τα είδη του προλόγου

Η  δημιουργία του προλόγου συνήθως αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια για τους εξεταζόμενους μαθητές. Αυτό είναι φυσιολογικό καθώς δεν έχουν από την αρχή μια λογική, βάσει της οποίας θα ξεκινήσουν τη συγγραφή του προλόγου και κατά συνέπεια της έκθεσής τους. Αντίθετα, ξεκινούν με την προοπτική να γράψουν γρήγορα κάτι απλό, με το οποίο πρέπει απαραίτητα να ξεκινήσει το κείμενο. 

 

Ο πρόλογος δεν είναι κάτι απλό για την έκθεση, μα ούτε είναι και κάτι δύσκολο και επίπονο. Το σπουδαιότερο από όλα είναι να κατανοήσει ο μαθητής ότι η εισαγωγή είναι το «κατώφλι» του κειμένου του, είναι η πρώτη εντύπωση που ο διορθωτής θα αποκομίσει από του γραπτό του. Με ένα καλό πρόλογο, και όταν λέμε καλό εννοούμε σύντομο, περιεκτικό, κατανοητό, εύστοχο ως προς τα ζητούμενα του θέματος και πάνω απ’ όλα πρωτότυπο, σίγουρα επικεντρώνουμε την προσοχή του διορθωτή στο γραπτό μας και διεγείρουμε την περιέργεια και τη θετική κατ’αρχή διάθεση του.

Στη συνέχεια δίνονται έξι διαφορετικές προτάσεις σύνταξης προλόγου βασισμένες η κάθε μία από αυτές και σε διαφορετική λογική. Δε διεκδικούν σε καμία περίπτωση εύσημα, είναι όμως απλές προτάσεις που στόχο έχουν να δώσουν στους υποψηφίους μια πρώτη ιδέα για το πώς πρέπει να σκέφτονται και να εργάζονται στην προσπάθειά τους να συντάξουν μια καλή εισαγωγή στο κείμενό τους.

ΘΕΜΑ : (Τα τελευταία χρόνια) Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των σύγχρονων αναπτυγμένων κοινωνιών είναι η αποστροφή των νέων ανθρώπων προς την πολιτική. Αφού παρουσιάσετε τις αιτίες του φαινομένου να προτείνετε συγκεκριμένες διεξόδους για τον περιορισμό του ή την οριστική αντιμετώπιση του.

Βασική αρχή : Εντοπίζω πάντα την Κεντρική και τις Περιφερειακές Έννοιες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, παράλληλα με τον εντοπισμό των διαφόρων εννοιών του θέματος, να προσέξουμε ώστε να προσδιορίσουμε με την απαραίτητη ακρίβεια τα ζητούμενα και δεδομένα. Ακόμη κι αν κάτι τέτοιο φαντάζει εύκολο, ωστόσο υπάρχουν θέματα τα οποία αν και δεν είναι δύσκολα ως προς την ανάλυσή τους, παρουσιάζουν δυσκολίες σχετικά με την πλήρη κατανόηση των ζητουμένων.

Κεντρική έννοια : Αποστροφή προς την Πολιτική.

Περιφερειακές έννοιες :  α) Νέοι

                                        β) Αποστροφή

 γ) Πολιτική                                                

 δ) Κοινωνία

Έξι προτάσεις προλόγου:

1.     Τονισμός :

 Επιλέγω μια από τις έννοιες του θέματος και την αναλύω ως προς τη σπουδαιότητα  ή τη σημαντικότητα της( θετική ή αρνητική), πάντα όμως σε σχέση με το θέμα .Δεν πρέπει ποτέ να μου διαφεύγει ότι οποιοδήποτε τύπο προλόγου και αν επιλέξω να συντάξω, στο τέλος του πάντα πρέπει με κάποιο τρόπο να παρουσιάζω το θέμα για το οποίο ακριβώς γράφω.

π.χ. [νέοι] : Οι νέοι ανέκαθεν αποτελούσαν το πιο ζωντανό κομμάτι της κοινωνίας καθώς αυτοί επωμίζονται τη συνέχεια και την ανανέωση της. (εδώ τονίζεται η σπουδαιότητα των νέων ανθρώπων για μία κοινωνία) Σήμερα ωστόσο δείχνουν μια έντονη αποστροφή προς την πολιτική οργάνωση του τόπου τους, κάτι το οποίο αποτελεί έντονα ανησυχητικό φαινόμενο.(εδώ γίνεται η σύνδεση με το θέμα και τα ζητούμενά του)

2.     Επαναδιαπραγμάτευση :

Επαναλαμβάνω τα δεδομένα του θέματος αποφεύγοντας όσο μπορώ τις λεκτικές επαναλήψεις.

π.χ. : Στο μεταίχμιο των δύο αιώνων ένας απ’ τους σημαντικότερους κινδύνους των δημοκρατικών πολιτευμάτων είναι η στάση των νέων, μια στάση απέχθειας και αποχής, προς την πολιτική.(εδώ ήδη έχουμε παρουσιάσει τα δεδομένα) Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σοβαρό φαινόμενο για το οποίο μόνο αφού εντοπιστούν οι πραγματικές του αιτίες θα καταστεί δυνατή η εύρεση ουσιαστικής λύσης.

 

3.     Αντιθετικός :

 Αναλύω ως προς τη σπουδαιότητα – σημαντικότητά της (θετική ή αρνητική) την ακριβώς αντίθετη έννοια από την Κ.Ε. του θέματος. Στη συνέχεια συνδέω με το θέμα δίνοντας την αντίθεση μέσα στον πρόλογο.

      Κ.Ε. = αποστροφή προς την πολιτική #  Συμμετοχή – Ενδιαφέρον για πολιτική.

π.χ. : Το ενδιαφέρον για τα κοινά και η συμμετοχή σ’ αυτά ανέκαθεν αποτελούσαν τον ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας.(εδώ παρουσιάστηκε τονιζόμενη η αντίθετη έννοια από την κεντρική) Σήμερα, ωστόσο, το δημοκρατικό οικοδόμημα φαίνεται να κλονίζεται καθώς το σημαντικότερο κομμάτι των κοινωνιών, οι νέοι, αποστρέφεται την πολιτική και επιλέγει να παραμείνει αδρανές.(παρουσίαση της αντίθεσης με την Κ.Ε. του θέματος) Δυστυχώς αν δεν εντοπιστούν οι γενεσιουργές αιτίες του φαινομένου πολύ δύσκολα θα μπορέσει κανείς να προσδιορίσει με ακρίβεια τις λύσεις που θα το περιορίσουν.(σύνδεση με τα ζητούμενα του θέματος)

4.     Παραδειγματικός :

Επιλέγω ένα παράδειγμα, όσο γίνεται πιο σύγχρονο, ευρέως γνωστό και κοινώς αποδεκτό. Το παρουσιάζω στον πρόλογο σαν να είναι αυτό το παράδειγμα η αιτία που με οδήγησε να γράψω την έκθεση.

π.χ. Παραδείγματα σχετικά : 1) Οι τελευταίες Εθνικές Εκλογές

                                                      Αποχή   }       Κυρίως νέοι

Συμμετοχή   }         Κυρίως μεσήλικες

Υποψηφίων

2) Οι φοιτητικές εκλογές.

3) Η Βουλή των Εφήβων.

Ο σχετικά πρόσφατα καθιερωμένος θεσμός της Βουλής των Εφήβων, αποτελεί ένα χαρακτηριστικότατο παράδειγμα της σπουδαιότητας με την οποία η ελληνική πολιτεία αντιμετωπίζει το ζήτημα της ευαισθητοποίησης και συμμετοχής των νέων στα πολιτικά δρώμενα της χώρας.(παρουσίαση του παραδείγματος που θεωρητικά μας ώθησε στο να γράψουμε την έκθεση) Αυτό βέβαια καταδεικνύει και την ανησυχία με την οποία αντιμετωπίζει την αποστροφή της νέας γενιάς προς τα πολιτικά πράγματα.(έμμεση σύνδεση με το θέμα και τα ζητούμενά του)

          

5.     Αναφορά σε παραμέτρους του θέματος που δεν ζητούνται :

Επιλέγουμε παραμέτρους  που αφορούν το θέμα αλλά δεν μας τις ζητά, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στη σπουδαιότερη από αυτές την οποία και αναλύουμε σύντομα, και στη συνέχεια συνδέουμε με το θέμα.

Μου ζητά = Αιτίες – Λύσεις

Δε ζητά = Συνέπειες. (Άρα επιλέγω μια σημαντική συνέπεια).

π.χ. : Ο σημαντικότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η σύγχρονη δημοκρατία είναι αυτός του εκφυλισμού και της αυτοδιάλυσης, καθώς βασικά συστατικά της στοιχεία, όπως είναι οι νέοι σε ηλικία πολίτες, αρνούνται τη συμμετοχή τους στα κοινά και αποστρέφονται στο σύνολο της την πολιτική.(έγινε αναφορά σε μία από τις σπουδαιότερες επιπτώσεις του φαινομένου κατά την κρίση μας) Κρίνεται λοιπόν αναγκαίο η όσο το δυνατόν γρηγορότερα εξέταση των παραμέτρων που οδηγούν στη γιγάντωση του φαινομένου έτσι ώστε οι λύσεις να προκύψουν ευκολότερα.(Κλείνει ο πρόλογος με την απαραίτητη άμεση ή έμμεση αναφορά στα ζητούμενα του θέματος)

6.     Παραγωγικός :

Την Κεντρική  Έννοια του θέματος τη θεωρούμε πάντα ως κάτι ειδικό. Έτσι αναζητούμε έννοιες γενικότερου περιεχομένου μέσα στις οποίες κατά γενική ομολογία εντάσσεται και η Κ.Ε.  προκειμένου να προηγηθούν ώστε να φανεί η Έννοια  που μας ενδιαφέρει ως φυσική τους κατάληξη. Επειδή αυτός ο τύπος προλόγου φαντάζει ως ο πλέον δύσκολος για τους υποψηφίους, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι για να εντοπίζουν τις κάθε φορά γενικότερες έννοιες της Κεντρικής, αρκεί να διατυπώνουν τα ερωτήματα: Πού εντάσσεται; Που οφείλεται; Ποιου ζητήματος ή παραμέτρου αποτελεί μέρος;

π.χ. :                                  Γενικό  ®  Ειδικό

    Κοινωνία ή                  Κοινωνική              Προβληματική                 Αποστροφή προς     →                                 →

Κοινωνικότητα                Οργάνωση                 Λειτουργία                       την πολιτική

 π.χ. : Η έμφυτη κοινωνικότητα του ανθρώπου τον έχει οδηγήσει στη σύσταση των κοινωνιών μέσα στις οποίες για να υπάρξει δημιούργησε διάφορα οργανωτικά συστήματα με κυρίαρχα τα πολιτεύματα. Επειδή όμως οι πολιτικές λειτουργίες δεν είναι πάντα άψογες αλλά αντίθετα παρουσιάζουν ενίοτε προβλήματα, ειδικά τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει τους νέους ανθρώπους σε μια απέχθεια και αποστροφή προς την πολιτική.                

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά στις δυνατότητες που υπάρχουν προκειμένου να συντάξουμε πρόλογο, είναι αναγκαίο να θυμόμαστε ότι πρέπει να είναι απλός και κατανοητός πάνω απ’όλα, και όσο το δυνατόν περισσότερο πρωτότυπος. Εάν θέλουμε να είμαστε έτοιμοι στις εξετάσεις, είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε συνεχείς δοκιμές και προσπάθειες προκειμένου να εξοικειωθούμε με όλους τους τρόπους. Μόνον έτσι θα έχουμε τη δυνατότητα να συντάξουμε την καλύτερη εισαγωγή για το κείμενό μας.                      

Πηγή: theogori.files.wordpress.com