ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2012/ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΘΕΩΡ.Κ.) – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Γ’)

 επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-κλασσικού φιλολόγου-

ΤΙ ΑΠΑΙΤΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

1.ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση.

α) ´Εναρθρη = δεικτική αντωνυμία (ίδιο γένος, αριθμό και πτώση με τη μετοχή + αναφορική αντωνυμία (στην ονομαστική στο γένος και αριθμό της μετοχής)

β) ´Αναρθρη = αναφορική αντωνυμία (στην ονομαστική στο γένος και αριθμό της μετοχής)

ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
α) προῃρούμην γράφειν οὐ τοὺς ἐξηγουμένους.	προῃρούμην γράφειν οὐκ ἐκείνους οἳ ἐξηγοῦνται.
β) Ποτείδαιαν ἔχουσιν ἐπὶ τῷ ᾿Ισθμῷ οὖσαν.	Ποτείδαιαν ἔχουσιν ἥ ἐστι ἐπὶ τῷ ᾿Ισθμῷ.

Β. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση μόνο όταν εξαρτάται από ρήματα που σημαίνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση, μνήμη, δείξη, αγγελία, έλεγχο και μεταφράζεται με το ότι.

ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
ὁρῶ τὰ πράγματα δυσκολίαν ἔχοντα.	ὁρῶ ὅτι τὰ πράγματα δυσκολίαν ἔχουσιν.

Γ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

1) ΧΡΟΝΙΚΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση.

α) Χρονικός σύνδεσμος + οριστική (πραγματικό)

β) Χρονικός σύνδεσμος + ἂν αορ. (συνήθως) + υποτακτική (προσδοκώμενο ή αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρόν και μέλλον)

γ) Χρονικός σύνδεσμος + ευκτική (αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρελθόν ή απλή σκέψη)

    

ΣΗΜ. Η επιλογή του κατάλληλου συνδέσμου εξαρτάται από τη μορφή της χρονικής σχέσης μεταξύ της μετοχής και της κύριας πρότασης.

σύγχρονο: ὅτε, ὁπότε, ἐνῷ

προτερόχρονο: ἐπεί, ἐπειδή, ἀφ᾿ οὗ

υστερόχρονο: ἕως, μέχρι

ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
α) ταῦτα εἰπὼν ἐπαύσατο.	ταῦτα ἐπεὶ εἶπεν ἐπαύσατο.
β) τὰς τοῦ πατρὸς προαιρέσεις ἀναμνησθεὶς ἕξεις παράδειγμα.	τὰς τοῦ πατρὸς προαιρέσεις ὅταν ἀναμνησθῇς ἕξεις παράδειγμα.
γ) ἀδικεῖν ἐπιχειροῦσιν οὐκ ἐπέτρεπον.	ὁπότε ἀδικεῖν ἐπιχειροῖεν οὐκ ἐπέτρεπον.

2) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση.

ἐπεί, ἐπειδή, ὅτι, διότι, ὡς + οριστική ή ευκτική του πλαγίου λόγου.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
πεπεικὼς ἐμαυτὸν ἀνέστηκα.	ἐπεὶ πέπεικα ἐμαυτὸν ἀνέστηκα.

3) ΤΕΛΙΚΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα τελική πρόταση.

     ἵνα, ὅπως + υποτακτική ή ευκτική πλαγίου λόγου.

ΤΕΛΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
πέμπουσιν εἰς διδασκάλων μαθησομένους γράμματα.	πέμπουσιν εἰς διδασκάλων ἵνα μάθωσι γράμματα.

4) ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα υποθετική πρόταση.

Η υπόθεση καθορίζεται από τον υποθετικό λόγο που προκύπτει.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
εὖ φερομένης τῆς γεωργίας ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι.	εἰ εὖ  φέρεται ἡ γεωργία ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι.
Λαβόντες ἐπιστάτην πολὺ ἄν διήνεγκαν.	εἰ ἔλαβον ἐπιστάτην πολὺ ἄν διήνεγκαν.
Παραβὰς τις τοὺς νόμους δώσει δίκην.	ἐὰν παραβῇ τις τοὺς νόμους δώσει δίκην.
τοῖς πρώτοις ἀγῶσι σφαλέντες τὴν ἐλπίδα τοῦ φόβου ἔχουσι.	τοῖς πρώτοις ἀγῶσι ἐὰν σφαλῶσι τὴν  ἐλπίδα τοῦ φόβου ἔχουσι.
νικῶν μὲν οὐκ ἂν θαυμάζοιο.	εἰ νικῴης μὲν οὐκ ἂν θαυμάζοιο.
χρηστοὺς μὲν ὄντας ἐτίμων.	εἰ μὲν εἶεν χρηστοὶ ἐτίμων.

5) ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ

Αναλύεται σε δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση.

α) εἰ καὶ + οριστική ή ευκτική, ἂν καὶ + υποτακτική (πραγματικό)

β) καὶ εἰ + οριστική ή ευκτική, καὶ ἂν + υποτακτική για καταφατική κύρια πρόταση — οὐδ’ εἰ + οριστική ή ευκτική, οὐδ’ ἂν + υποτακτική για αποφατική κύρια πρόταση (πιθανό ή αδύνατο)

ΣΗΜ. Η έγκλιση της υπόθεσης εξαρτάται από την απόδοση.

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ	ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
α) δημοκρατίας οὔσης οὐκ ἔστι παρρησία.	εἰ καὶ ἔστι δημοκρατία οὐκ ἔστι παρρησία.
β) τῶν ἀθλητῶν δὶς τοσαύτην ρώμην λαβόντων οὐδὲν ἂν πλέον γένοιτο τοῖς ἄλλοις.	καὶ εἰ λάβοιεν οἱ ἀθληταὶ δὶς τοσαύτην ρώμην οὐδὲν ἂν πλέον γένοιτο τοῖς ἄλλοις.

6) ΤΡΟΠΙΚΗ

Δεν αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση.

***

2. ΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ

Αντικείμενο σε γενική

Ρήματα που δηλώνουν:

(α) Μνήμη ή λήθη (μέμνημαι, ἐπιλανθάνομαι, μνημονεύω ἀμνημονῶ)

(β) Φροντίδα, επιμέλεια, φειδώ και τα αντίθετά τους (φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, κήδομαι, προνοῶ,

ἀμελῶ, ὀλιγορῶ, φείδομαι, ἀφειδῶ)

(γ) Απόλαυση ή επιθυμία (ἀπολαύω, ἐπιθυμῶ, ὀρέγομαι, ἐρῶ, πεινῶ, διψῶ)

(δ) Συμμετοχή, πλησμονή (μετέχω, κοινωνῶ, μεταλαμβάνω, κληρονομῶ, γέμω, βρίθω, εὐπορῶ,

πίμπλαμαι, πλουτῶ)

(ε) Στέρηση, απαλλαγή, χωρισμό ή απομάκρυνση (στεροῦμαι, σπανίζω, δέομαι, ἀπαλλάττομαι,

χωρίζομαι, ἀπέχω)

(στ) Απόπειρα, επιτυχία ή αποτυχία (πειρῶμαι, ἐπιτυγχάνω, ἀξιοῦμαι, ἀποτυγχάνω, ἁμαρτάνω,

σφάλλομαο, ψεύδομαι)

(ζ) Αρχή ή εξουσία (ἄρχω, κρατῶ, δεσπόζω, ἡγοῦμαι, βασιλεύω, ἡγεμονεύω, στρατηγῶ, τυραννῶ,

προΐσταμαι, κυριεύω, σατραπεύω)

(η) Σύγκριση, διαφορά ή υπεροχή (διαφέρω, πλεονεκτῶ, μειονεκτῶ, ὑπερτερῶ, περιγίγνομαι,

προέχω, ὑστερῶ, ἡττῶμαι)

(θ) Αίσθηση ή αντίληψη (αἰσθάνομαι, ἀκούω, ἀκροῶμαι, ὀσφραίνομαι, γεύομαι, ἅπτομαι, ψαύω,

ἀντιλαμβάνομαι, δράττομαι)

(ι) Έναρξη ή λήξη (ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, λήγομαι, παύομαι)

(ια) Σύνθετα με ἀπὀ, ἐκ, κατά, πρό, ὑπέρ, διά.

Αντικείμενο σε δοτική

Ρήματα που δηλώνουν:

(α) Φιλική ή εχθρική διάθεση ή ενέργεια (εὐνοῶ, ἀρέσκω, βοηθῶ, λυσιτελῶ, ἐπικουρῷ, ἀμύνω,

ὑπηρετῶ, σπένδομαι, τιμωρῶ, χαρίζομαι, ἁμιλλῶμαι, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, μάχομαι, πολεμῶ,

ἐπιβουλεύω, λυμαίνομαι, ἀπειλῶ, στασιάζω, ἐρίζω, διαφέρομαι, ἄχθομαι, χαλεπαίνω, ὀνειδίζω,

καταρῶμαι, μέμφομαι)

(β) Ευπείθεια ή υποταγή (πείθομαι, ὑπακούω, πιστεύω, ἀπειθῶ, ἀπιστῶ, δουλεύω, ἔχω)

(β) Ακολουθία, διαδοχή, προσέγγιση, επικοινωνία, μείξη (ἀκολουθῶ, ἕπομαι, ὁμιλῶ, χρῶμαι,

πλησιάζω, πελάζω, ἀπαντῶ, ἐντυγχάνω, μείγνυμαι, κεράννυμαι)

(δ) Πρέπει ή ταιριάζει, αρκεί (πρέπει, προσήκει, ἁρμόζω, ἁρμόττω, ἀρκεῖ)

(ε) Ταυτότητα, ομοιότητα, ισότητα, συμφωνία (ὁμοιάζω, ὁμοιοῦμαι, ἔοικα, ἰσοῦμαι, συμφωνῶ,

συνάδω, συναρμόττω)

(στ) Σύνθετα με σύν, ἐν, περί, παρά, πρός, ὑπό, ὁμοῦ

***

ΕΥΘΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ

α) Τρέπουμε:

 Τις κύριες προτάσεις κρίσης ανάλογα με τον ρηματικό τύπο της εξάρτησης σε ειδική πρόταση

(μετά από λεκτικά, γνωστικά και αισθητικά ρήματα) ή ειδικό απαρέμφατο (μετά από λεκτικά και

δοξαστικά ρήματα, αλλά και ρήματα που δηλώνουν υπόσχεση, όρκο, ελπίδα… και σπανιότερα

μετά από γνωστικά και αισθητικά) ή κατηγορηματική μετοχή (μετά από ρήματα που δηλώνουν

γνώση, αίσθηση, μάθηση, μνήμη, δείξη, δήλωση, αγγελία, έλεγχο).

 Τις κύριες προτάσεις επιθυμίας πάντοτε σε τελικό απαρέμφατο.

 Τις ευθείες ερωτήσεις σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις (αποβάλλεται το ερωτηματικό).

(Οι δευτερεύουσες προτάσεις του ευθέος λόγου παραμένουν δευτερεύουσες και στον πλάγιο).

β) Προσθέτουμε / συμπληρώνουμε:

 Το ρήμα εξάρτησης.

 Την εισαγωγική λέξη (σύνδεσμο, μόριο), όπου χρειάζεται.

γ) Αντικαθιστούμε συνήθως (ή διατηρούμε):

 Τις ερωτηματικές λέξεις (αντωνυμίες ή επιρρήματα) με αντίστοιχες αναφορικές

τίς  ὅστις, ὅς

πότερος  ὁπότερος

πόσος  ὁπόσος

ποῖος  ὁποῖος

ποῦ  ὅπου

πῶς  ὅπως, ὡς

 Τον σύνδεσμο / μόριο: ἐάν, ἤν με το εἰ + ευκτική ύστερα από παρελθοντικό χρόνο.

 Τους χρονικοϋποθετικούς συνδέσμους: ὅταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπειδάν, με τους συνδέσμους: ὅτε,

ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή + ευκτική ύστερα από παρελθοντικό χρόνο.

δ) Διατηρούμε ή μεταβάλλουμε τις εγκλίσεις:

 Διατηρούμε την οριστική και υποτακτική ύστερα από αρκτικό χρόνο.

 Τις μεταβάλλουμε σε ευκτική του πλαγίου λόγου ύστερα από παρελθοντικό χρόνο.

 Τις δυνητικές εγκλίσεις ή τις αφήνουμε αμετάβλητες ή τις τρέπουμε σε δυνητικό απαρέμφατο και

δυνητική κατηγορηματική μετοχή ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης.

ε) Αφήνουμε αμετάβλητα:

 Τον χρόνο και την άρνηση (συνήθως) του ευθέος λόγου.

στ) Διατηρούμε ή προσαρμόζουμε:

 Τα πρόσωπα και τις αντωνυμίες ανάλογα με τις νοηματικές ανάγκες του λόγου.

***

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ

α) Τρέπουμε:

 Την ειδική πρόταση, το ειδικό απαρέμφατο και την κατηγορηματική μετοχή σε κύρια πρόταση

κρίσης.

 Το τελικό απαρέμφατο σε κύρια πρόταση επιθυμίας.

 Την πλάγια ερωτηματική πρόταση σε ευθεία ερώτηση (βάζουμε ερωτηματικό).

(Οι δευτερεύουσες προτάσεις -εκτός από τις πλάγιες ερωτηματικές και τις ειδικές- παραμένουν).

β) Αφαιρούμε / παραλείπουμε:

 Τον ρηματικό τύπο εξάρτησης, το υποκείμενο και τους προσδιορισμούς του.

 Την εισαγωγική λέξη (σύνδεσμο, μόριο): ειδ. σύνδ.: ὅτι, ὡς ερωτ. μόριο: εἰ, ἐάν.

γ) Αντικαθιστούμε:

 Τις αναφορικές λέξεις (αντωνυμίες ή επιρρήματα) με αντίστοιχες ερωτηματικές (βλ. παραπάνω).

(Διατηρούμε τις ερωτηματικές λέξεις).

 Τον υποθετικό σύνδεσμο: εἰ + ευκτική με το: ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική για το προσδοκώμενο και

την αόριστη επανάληψη στο παρόν-μέλλον. Στα άλλα είδη υποθετικών λόγων διατηρείται η μορφή

εισαγωγής και εκφοράς της υπόθεσης.

 Τους απλούς χρονικούς συνδέσμους και τις αναφορικές λέξεις με αντίστοιχες χρονικο-υποθετικές

και αναφορικο-υποθετικές συνεκφορές (με αοριστολογική υποτακτική).

ὅτε  ὁπόταν

ὅπότε  ὁπόταν

ἐπεί  ἐπάν

ἐπειδή  ἐπειδάν

ἕως  ἕως ἄν

πρίν  πρὶν ἄν

ὅς  ὃς ἄν

ὅστις  ὅστις ἄν

ὅπου  ὅπου ἄν

ὅπως  ὅπως ἄν

δ) Διατηρούμε:

 Την απλή οριστική.

 Την απορηματική υποτακτική (κύρια πρόταση).

 Την υποτακτική του προσδοκωμένου ή την αοριστολογική (δευτ. πρόταση).

 Τις δυνητικές εγκλίσεις (δυνητ. οριστ., δυνητ. ευκτ.).

ε) Μετατρέπουμε / μεταβάλλουμε:

 Την ευκτ. πλαγίου λόγου σε οριστική (πρόταση κρίσης) ή σε υποτακτική του προσδοκωμένου ή

απορηματική (πρόταση επιθυμίας).

 Το ειδικό απαρέμφατο σε οριστική ίδιου χρόνου συνήθως.

 Την κατηγορηματική μετοχή σε οριστική ίδιου χρόνου συνήθως.

 Το δυνητικό ειδικό απαρέμφατο και τη δυνητική κατηγορηματική μετοχή είτε σε δυνητική οριστική

είτε σε δυνητική ευκτική (συνήθως), ανάλογα με τις ανάγκες του λόγου.

 Το τελικό απαρέμφατο σε:

i. Προστακτική (κυρίως από κελευστικό ή απαγορευτικό ρήμα εξάρτησης).

ii. Υποτακτική βουλητική (από προτρεπτικό κυρίως ή συμβουλευτικό ρήμα εξάρτησης).

iii. Ευχετική ευκτική (από ρήμα εξάρτησης που δηλώνει ευχή ή κατάρα).

 Τον συνεχή πλάγιο λόγο σε ανεξάρτητο.

στ) Αφήνουμε αμετάβλητα:

 Τον χρόνο και την άρνηση (συνήθως).

ζ) Διατηρούμε ή προσαρμόζουμε:

 Τα πρόσωπα και τις αντωνυμίες ανάλογα με τις νοηματικές ανάγκες του λόγου.

***

ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ

Του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-κλασσικού φιλολόγου-

Α’ ελλιπείς υποθετικοί λόγοι

Ενίοτε παραλείπεται το ρήμα της υποθέσεως ή της αποδόσεως ή ολόκληρος η υπόθεσις ή η απόδοσις, άλλοτε μεν εννοουμένη εκ των συμφραζομένων, άλλοτε δε υπονοουμένη

• Π.χ  ουκ εσθίουσι πλείω ή δύνανται φέρειν. Διαρραγείεν αν. (ενν. εί εσθίοιεν πλείω)
•  Εάν μεν εκών πείθηται, ει δε μη, ώσπερ ξύλον διαστρεφόμενον ευθύνουσι (ενν. ει δε μη πείθεται)

Από τέτοιες ελλιπείς υποθετικές προτάσεις αποσπασθέν ΄το «ει δε μη» κατήντησεν επιρρηματική έκφρασις. (ειδάλλως)

Εις περίπτωσιν παραλείψεως της αποδόσεως έχομεν το λεγόμενον σχήμα «ανανταπόδοτον» ή «αποσιώπησις». Εις τοιαύτην περίπτωσιν ως απόδοσις εννοείται μια στερεότυπος έκφρασις «έχει καλώς» κ.τ.τ.

Ενίοτε η απόδοσις συγχωνεύεται μετ’ ακολουθούσης άλλης κυρίας προτάσεως (συμφυρμός)

• Π.χ ει δε υμείς αυτοκράτορες ήδη έσεσθε οι αφελόντες τας τιμωρίας των θεών, αλλ’ ουχ ούτοι αίτιοι έσονται (=υμείς αίτιοι έσεσθε, αλλ’ ουχ ούτοι αίτιοι έσονται)

Β’ λανθάνουσα υπόθεσις εις μετοχάς

Συνήθης μορφή αφανών υποθετικών λόγων είναι η της λανθανούσης υποθέσεως εις υποθετικάς μετοχάς, οπότε με δείκτην την απόδοσιν και το δια του υποθετικού λόγου εκφραζόμενον νόημα αι υποθετικαί μετοχαί αναλύονται εις υποθετικάς προτάσεις κατ’ έγκλισιν και χρόνον, τον οποίον απαιτεί το είδος και η σημασία του υπάρχοντος υποθετικού λόγου

• Π.χ Κλέαρχος λύων τας σπονδάς δίκην έχει (ει λύει…έχει)(ά είδος)
• Υμών έρημος ών ουκ αν ικανός ήν φίλον ωφελήσαι (ει ήν έρημο…ουκ αν ήν)(β’ είδος)
• Νικώντες μεν ουδένα αν κατακάνοιεν (ει νικώεν…ουδένα αν κατακάνοιεν)(γ’ είδος)
• Επιμελούμενός τις της αρετής αγαθός γενήσεται (εάν επιμελήται…γενήσεται)(δ’ είδος)
• Ομολογών μεν τις αδικείν αποθνήσκει, εάν δ’ αμφισβητή, ελέγχεται (εάν τις ομολογή…αποθνήσκει)

Γ’ εξηρτημένοι υποθετικοί λόγοι

Συνηθέστατη μορφή ανωμαλίας υποθετικών λόγων είναι η εξηρτημένη απόδοσις, ήτοι η εξάρτησις της αποδόσεως εκ τινός προηγουμένου ρηματικού τύπου (πλάγιος λόγος). Εις την περίπτωσιν ταύτην η απόδοσις εκφέρεται ως απαιτεί η σύνταξις του ρήματος, εκ του οποίου εξαρτάται (σνθ η απόδοσις λαμβάνει την μορφήν απρμφ, κατηγορηματικής μτχ, και ειδικής προτάσεως),

Η αποκατάστασις γίνεται δι’ αφαιρέσεως του ρήματος εξαρτήσεως και δια τροπής του πλαγίου λόγου εις ευθύν. Εις την περίπτωσιν αυτήν μεταβάλλεται όμως ο χρόνος

• Π.χ ει φανερόν γένοιτο το μέλλον συνοίσειν τη πόλει, νομίζω υμάς αντί πολλών άν χρημάτων ελέσθαι (= ει φανερόν γένοιτο- έλοισθε αν)
• Ορώ γάρ, εάν μεν τινες εκθέοντας τους σφήκας πειρώνται θηράν, υπο πολλών τυπτομένους, εάν δ’ έτι ένδον όντων το πύρ προσφέρωσιν, πάσχοντες μεν ουδέν, χειρουμένους δε τους σφήκας (=εάν μεν πειρώνται, τύπτονται, εάν δε προσφέρωσιν…ουδέν πάσχουσιν…χειρούνται)

Όταν η εξάρτησις γίνεται από ρήμα χρόνου ιστορικού, τότε δύναται η μέν υπόθεσις να εκφέρεταιδια του «ει» και ευκτικής, η δε απόδοσις να λαμβάνη την μορφήν, την οποίαν απαιτεί η σύνταξις. Και εις την περίπτωσιν αυτήν η μέν έγκλισις μεταβάλλεται, δεν μεταβάλλεται όμως ο χρόνος (λίαν τεταραγμένη μορφή υποθετικού λόγου)

• Π.χ ηγησάμενοι δε, ει τήνδε την πόλιν ή εκούσαν φίλην ποιήσαιντο ή άκουσαν καταστρέψαιντο, ραδίως των άλλων Ελλήνων άρξειν, απέβησαν εις Μαραθώνα (ευθ. Λογ.: εάν τήνδε την πόλιν φίλην ποιήσωνται ή άκουσαν καταστρέψωνται, ραδίως των άλλων άρξουσι)

Δ’ λανθάνουσα υπόθεσις και εξηρτημένη απόδοσις

Ενίοτε συμβαίνει η μεν υπόθεσις να λανθάνη εις μετοχήν, η δε απόδοσις να είναι εξηρτημένη, οπότε με δείκτην τον χρόνον της υποθέσεως και αποδοσεως και το εκφραζόμενον νόημα, αποκαθιστώμεν τον υποθετικόν λόγον, αφαιρούντες κατά πρώτον το ρήμα εξαρτήσεως και τρέποντες τον πλάγιον λόγον εις ευθύν, αναλύοντες δε εν συνεχεία την υποθετικήν μτχ εις υποθετικήν πρότασιν βάσει του ρήματος αποδόσεως

• Π.χ θαυμάζω δε, ει τις οίεται την πόλιν τοιούτοις συμβούλοις χρωμένην επι το βέλτιον επιδώσειν ( ευθ. Λογ. : εάν χρήται… επιδώσει)
• Θαυμαστόν εστιν, εί τις ηγείται τους πολεμίους την πόλιν αν παραδούναι των ημετέρων μη
  
  ***
  
  Έλξις του αναφορικού
  
  
  
  
  επιμελεία του
  ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
  -κλασσικού φιλολόγου-
  
  
  
  
  Έλξις του αναφορικού καλείται το φαινόμενον, κατά το οποίον η αναφορική αντωνυμία αντί να τεθή κατά πτώσιν αιτιατικήν, όπως απαιτεί η σύνταξις, ελκομένη από γενικήν ή δοτικήν της λέξεως, εις την οποίαν αναφέρεται, τίθεται κατά γενικήν ή δοτικήν πτώσιν
  Π.χ
• Ών έλαβεν γ πόλις άπασι μετέδωκεν (= εκείνων, ά έλαβεν)
• Εμμενείτε τοις όρκοις, οίς ομωμόκατα (= εμμενείτε τοις όρκοις, ούς ομωμόκατε)

Όταν όμως το όνομα, εις το οποίον αναφέρεται η αναφορική αντωνυμία, έλκεται προς την αντωνυμίαν και τίθεται κατά την πτώσιν αυτής, το φαινόμενον λέγεται «αντίστροφος έλξις»

Π.χ

• Άς δε συ λέγεις τας σκέψεις (= αι σκέψεις, ας συ λέγεις) 

• Μετατροπή υποθετικών λόγων στα άλλα είδη
  
  
  
  
  Προκειμένου να μετατρέψουμε έναν υποθετικό λόγο κάποιου είδους σε άλλο ή
  άλλα είδη, λαμβάνουμε υπόψη μας τα εξής:
   Το χρόνο των ρημάτων τόσο της υπόθεσης όσο και της απόδοσης δεν τον
  αλλάζουμε, εφόσον το επιτρέπει η εκφορά του κάθε είδους.
  Αν όμως πρέπει να αλλάξει ο χρόνος υφίσταται τις εξής αλλαγές:
  Ενεστώτας ⇨ Παρατατικός
  Μέλλοντας ⇨ Αόριστος
  Παρακείμενος ⇨ Υπερσυντέλικος
  
  
  Στο πραγματικό, καλό θα είναι να χρησιμοποιούμε ως απόδοση την
  οριστική ενεστώτα, γιατί είναι ο πιο εύχρηστος τρόπος εκφοράς της
  απόδοσης του πραγματικού.
   Η δυνητική ευκτική δεν μπαίνει ποτέ σε χρόνο μέλλοντα, αντί αυτού
  χρησιμοποιούμε αόριστο.
   Η δυνητική οριστική μπαίνει πάντα σε ιστορικό χρόνο.
  ελόντων τον ηγεμόνα αυτών (ευθ. Λογ.: ουκ αν παρέδοσαν την πόλιν…ει μη είλον τον ηγεμόνα)