ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2012 / ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΓΠ) – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Γ’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

                   

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ : Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

1. Η δεκαετία 1920-1930  σ. 97-100
2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930) σ. 101-103
3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της σ. 104-105
4. Η Ελλάδα κατά την κρίσιμη δεκαετία 1930-1940 σ. 106-108

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε : Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

σ. 111-138

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ: Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

σ.139-165

Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

Η περίοδος μεταξύ των δύο Παγκόσμιων Πολέμων είναι δυνατόν να διαχωριστεί στην πρώτη δεκαετία, στη διάρκεια της οποίας επικράτησε τελικά κλίμα αισιοδοξίας σχετικά με τη δυνατότητα να κυριαρχήσει η ειρήνη σε παγκόσμια κλίμακα, και στη δεύτερη δεκαετία, η οποία σφραγίζεται από την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση που οδηγεί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πορεία αυτή συνδέθηκε και με τα βήματα προόδου που φάνηκε αρχικά ότι θα ήταν δυνατόν να επιτευχθούν με στόχο την οργάνωση της διεθνούς ζωής μέσω της Κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ). Ο πρώτος, πράγματι, μεγάλος παγκόσμιος οργανισμός είχε συσταθεί το 1920 με κύριο σκοπό την παγίωση της ειρήνης με την εγγύηση όλων των κρατών-μελών της διεθνούς κοινωνίας. Η συχνή πρόταξη ωστόσο των ειδικότερων εθνικών συμφερόντων των κρατών-μελών -και ιδίως των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων- και, επιπλέον, η εκβιαστική πολιτική των αυταρχικών κρατών -της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας- θα συντελέσει, ώστε τελικά να αποτύχει η προσπάθεια αυτή.

Στη βαθμιαία επιδείνωση των όρων της διεθνούς ζωής συντέλεσε και η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, η οποία και ενέτεινε τα σοβαρά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα με επίκεντρο την Ευρώπη.

Η Ελλάδα, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, θα διανύσει και αυτή, περίοδο οξείας πολιτικής κρίσης: συχνές αλλαγές κυβερνήσεων, στρατιωτικά πραξικοπήματα, πολιτική αστάθεια. Η εγκαθίδρυση της αβασίλευτης δημοκρατίας δε θα αρκέσει για να επιτευχθεί η υπερνίκηση των δυσχερειών. Θετικά βήματα θα συντελεστούν κυρίως, όταν κατορθώσει ο Βενιζέλος να δημιουργήσει μεταξύ 1928-1932 συνθήκες εσωτερικής σταθερότητας και να χαράξει με επιτυχία τη νέα εξωτερική πολιτική της χώρας. Οι επιπτώσεις όμως της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης θα πλήξουν και την Ελλάδα, προκαλώντας εκ νέου ατμόσφαιρα πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής αναταραχής. Υπό αυτές τις συνθήκες, το 1935 θα γίνει παλινόρθωση της βασιλευόμενης δημοκρατίας, ενώ, το επόμενο έτος, θα καταλυθεί το κοινοβουλευτικό πολίτευμα και θα εγκαθιδρυθεί το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου.

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1920-1930

Η οργάνωση της ειρήνης. Η φροντίδα για τη διατήρηση της ειρήνης, όπως είχε θεσπιστεί κατά τη Διάσκεψη στο Παρίσι μεταξύ των ετών 1919-1920, φάνηκε να εμπνέει τους ηγέτες των περισσότερων κρατών-μελών της διεθνούς κοινωνίας κατά τη δεκαετία 1920-1930. Οπωσδήποτε, είχε νωρίς καταδειχτεί ότι η σύσταση της Κοινωνίας των Εθνών δε θα αναιρούσε τη λειτουργία, παράπλευρα, του καθεστώτος που είχε έως τότε προσδιορίσει τις σχέσεις μεταξύ των επιμέρους κρατών, τα οποία προέτασσαν το εθνικό έναντι του γενικού συμφέροντος της διεθνούς κοινωνίας. Το σύστημα, ειδικότερα, της «συλλογικής ασφάλειας»* διαφάνηκε, νωρίς μετά τη δημιουργία της ΚΤΕ, ότι δε θα ήταν σε θέση να αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου την παραδοσιακή πρακτική του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών.

Εντούτοις, αρχικά ήταν διάχυτη η προσδοκία ότι οι δύο αυτές αντιλήψεις θα μπορούσαν τουλάχιστον να συνυπάρξουν, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ειρήνης. Παρά τις μεταξύ τους διαφορές, οι δημοκρατικές κυβερνήσεις -υπό την επίδραση και της κοινής γνώμης η οποία, μετά τη λήξη του Ά Παγκόσμιου Πολέμου, αντιμετώπιζε με αποστροφή το ενδεχόμενο μιας νέας αιματοχυσίας- φαίνονταν αποφασισμένες να μην προσφύγουν και πάλι στην ένοπλη βία.

Παράλληλα ωστόσο εκδηλώνονταν και οι αρνητικοί κραδασμοί που προκαλούσαν αφενός η νομισματική ρευστότητα στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη και αφετέρου οι πιέσεις για την αποπληρωμή των πολεμικών χρεών και των πολεμικών αποζημιώσεων τις οποίες όφειλαν να καταβάλουν οι ηττημένοι στους νικητές. Επιπλέον, με την πάροδο των ετών αναφαίνονταν ολοένα και περισσότερο τα προβλήματα που συνάπτονταν με τις νέες οικονομικές εξελίξεις στην Ευρώπη: πρώτον, η δυσχέρεια στην εξεύρεση αγορών για τα βιομηχανικά αγαθά που παράγονταν με αυξημένους ρυθμούς και, δεύτερον, η δυσπραγία του αγροτικού κόσμου εξαιτίας της μείωσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων. Στο πλαίσιο εντούτοις της διασφάλισης των συνθηκών ειρήνης και σταθερότητας πιστευόταν ότι θα ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν και τα προβλήματα αυτά με μεθόδους δημοκρατικές.

Οι προκλήσεις κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού. Μια πειστική, πράγματι, απάντηση από τα δημοκρατικά κράτη της Ευρώπης στα ανοιχτά κοινωνικά προβλήματα ήταν αναγκαία, κατά μείζονα λόγο σε μια εποχή που είχαν ήδη διατυπωθεί δύο διαφορετικές προτάσεις, εμπνευσμένες από τα αυταρχικά καθεστώτα που είχαν μόλις επικρατήσει στη Σοβιετική Ένωση και την Ιταλία, έστω και σε περιορισμένη αρχικά κλίμακα.

Στο όνομα της πειθαρχίας και της ενότητας του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Στάλιν θα επιχειρήσει, μετά τον θάνατο του Λένιν (1924), την οικοδόμηση του σοσιαλισμού «σε μία μόνο χώρα», την ΕΣΣΔ, υπό τη δική του συγκεντρωτική εξουσία. Προκειμένου μάλιστα να επισπεύσει την πορεία προς τον σοσιαλισμό, θα επιβάλει την κρατικοποίηση της καλλιεργήσιμης γης και την επιτάχυνση της εκβιομηχάνισης στο πλαίσιο μιας αυστηρά προγραμματισμένης οικονομίας υπό τον πλήρη έλεγχο του κράτους.

Η άλλη πρόταση, με αφετηρία διαφορετική, αλλά αντίθετη και αυτή στις θεμελιακές αρχές του φιλελευθερισμού, είχε διατυπωθεί από τον Μπενίτο Μουσολίνι, εμπνευστή της φασιστικής ιδεολογίας: έξαρση του εθνικισμού, διεκδίκηση στο όνομα του «δικαιώματος» των Ιταλών να δημιουργήσουν ισχυρό κράτος• έξαρση της δύναμης και της βίας ως παραγώγων της πολιτικής• επίκληση συνθημάτων υπέρ της κοινωνικής ισότητας - κατά παραφθορά του σοσιαλιστικού δόγματος. Η άνοδος των φασιστών στην εξουσία συνδέεται άμεσα με την ανησυχία που είχε προκαλέσει σε ισχυρή μερίδα της κοινής γνώμης η αίσθηση, αφενός, ότι η Ιταλία είχε αδικηθεί από τους νικητές συμμάχους μετά τη λήξη του Ά Παγκόσμιου Πολέμου και ο φόβος, αφετέρου, μήπως διαταραχτεί η κοινωνική τάξη από τις ταραχές και τις απεργίες που είχαν ξεσπάσει. Η βαθμιαία ταύτιση κόμματος και κράτους θα απολήξει στην ολοκληρωτική κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών και στη δημιουργία ενός προτύπου για τους οπαδούς του αυταρχισμού.

Ερωτήσεις

1. Από ποιους παράγοντες διευκολύνθηκε η κατάλυση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος στην Ευρώπη κατά την περίοδο αυτή;
2. Πού οφειλόταν η αισιοδοξία με την οποία αντιμετώπιζαν το μέλλον της Ευρώπης οι πολιτικοί ηγέτες της δεκαετίας 1920-1930; Ήταν δικαιολογημένη κατά τη γνώμη σας;

Παγκόσμια οικονομική ύφεση 1929

(ΠΗΓΉ: Βικιπαίδεια

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%B1_%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%8D%CF%86%CE%B5%CF%83%CE%B7_1929 )

Η παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929 (αγγλικά:The Great Depression) ήταν μια κατάσταση διεθνούς οικονομικής ύφεσης που διήρκεσε από ένα μέχρι δέκα χρόνια σε διάφορες χώρες του κόσμου. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη οικονομική ύφεση της σύγχρονης ιστορίας και χρησιμοποιείται τον 21ο αιώνα ως παράδειγμα για το πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι μια οικονομική καταστροφή. Η "Μεγάλη Ύφεση", όπως χαρακτηρίστηκε στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τους αναλυτές προκλήθηκε μετά από το χρηματιστηριακό κραχ, που ξεκίνησε στις 24 Οκτωβρίου του 1929, την λεγόμενη Μαύρη Πέμπτη. Το τέρμα της κρίσης στις ΗΠΑ ταυτίστηκε με το έναυσμα της πολεμικής οικονομίας του 2ου παγκοσμίου πολέμου, γύρω στο 1939.

Η κρίση είχε καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στον ανεπτυγμένο, όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Επηρεάστηκε το διεθνές εμπόριο, καθώς επίσης και τα προσωπικά εισοδήματα, τα έσοδα από φόρους, οι τιμές και τα κέρδη. Η οικονομία πόλεων ανά τον κόσμο επλήγη, ιδίως εκείνων που εξαρτώνταν άμεσα από τη βαριά βιομηχανία. Οι κατασκευές πάγωσαν, οι αγροτο-κτηνοτροφικές εργασίες υποχώρησαν λόγω πτώσης των τιμών στις σοδειές κατά 40% με 60%. Με τη ζήτηση σε διαρκή υποχώρηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη εναλλακτικών εργασιών, περιοχές που εξαρτώνταν από τον πρωτογενή τομέα όπως εκμετάλλευση γης, ορυχείων και ξύλου υπέφεραν ακόμη περισσότερο.

Η μεγάλη κρίση τερματίστηκε σε διαφορετικό χρόνο ανά χώρα. Οι περισσότερες χώρες εφήρμοσαν προγράμματα ανακούφισης και η πολιτική τους ζωή πέρασε αναταραχές, εξωθώντας την ιδεολογία στα άκρα. Σε ορισμένα κράτη, οι απελπισμένοι πολίτες στράφηκαν προς δημαγωγούς εθνικιστές, όπως τον Αδόλφο Χίτλερ, με αποτέλεσμα την έναρξη του 2ου παγκοσμίου πολέμου.

Η μεγάλη κρίση δεν ήταν αποτέλεσμα μιας απότομης πτώσης. Οι χρηματιστηριακές αγορές κινούνταν ανοδικά στις αρχές του 1930, επιστρέφοντας στα αρχικά επίπεδα των αρχών του 1929 τον Απρίλιο, αν και ακόμη περίπου 30% κάτω από τα μέγιστα του Σεπτεμβρίου του 1929. Η αμερικανική κυβέρνηση και η βιομηχανία ξόδεψαν περισσότερα στο πρώτο εξάμηνο του 1930 απ' ότι στην αντίστοιχη περίοδο του 1929. Όμως, οι καταναλωτές, πολλοί από τους οποίους είχαν υποστεί σημαντικές απώλειες στην αγορά τον προηγούμενο χρόνο, είχαν περικόψει τα έξοδά τους κατά 10%, ενώ μια μεγάλη περίοδος ξηρασίας κατέστρεψε τις αγροτικές περιοχές των ΗΠΑ, μια περίοδος που κράτησε μέχρι το καλοκαίρι του 1930.

Στις αρχές του 1930, η τραπεζική πίστη ήταν διάχυτη και διαθέσιμη σε χαμηλά επιτόκια, αλλά ο κόσμος ήταν συντηρητικός στη λήψη δανείων. Τον Μάιο οι πωλήσεις αυτοκινήτων σημείωναν πτώση κάτω από τα επίπεδα του 1928. Οι τιμές άρχισαν να πέφτουν, αλλά οι μισθοί διατηρούνταν σταθεροί μέχρι το 1930, οπότε και άρχισε να υποχωρεί η αγοραστική δύναμη. Η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη στις αγροτικές περιοχές, όπου οι τιμές των εμπορευμάτων έπεφταν απότομα, καθώς επίσης και σε ορυχεία και δάση, όπου η ανεργία ανέβαινε και υπήρχαν ελάχιστες δουλειές. Η υποχώρηση της αμερικανικής οικονομίας ήταν ο παράγοντας που συμπαρέσυρε και τις υπόλοιπες χώρες αρχικά, ενώ αργότερα η εσωτερική κατάσταση στις οικονομίες της κάθε χώρας καθόρισαν τις συνθήκες σε εθνικό επίπεδο. Απέλπιδες προσπάθειες για έξοδο από την κρίση μέσα από προστατευτικές πολιτικές, όπως η Πράξη Smooth-Hawley Tariff το 1930 στις ΗΠΑ και ανταποδοτικοί δασμοί σε άλλες χώρες, κατέστησαν τελικά πιο εύκολη την κατακρήμνιση του διεθνούς εμπορίου. Από τα τέλη του 1930 μέχρι και το Μάρτιο του 1933 η οικονομία ακολουθούσε σταθερή πτώση.

Ο Τζόν Ντέιβινσον Ροκφέλερ, μεγάλος βιομήχανος της εποχής, υποστήριξε πως:

    Αυτές είναι δύσκολες μέρες, που αποθαρρύνουν πολλούς. Στα 93 χρόνια της ζωής μου, υφέσεις ήλθαν και πέρασαν. Η ευημερία πάντα επέστρεφε και αυτό θα συμβεί και σε αυτή την περίπτωση.    

Τα Αίτια της Κρίσης

Το ετήσιο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των ΗΠΑ και οι μακροπρόθεσμες τάσεις μεταξύ 1920-1940, σε δισεκατομμύρια δολάρια τρεχουσών τιμών.

Υπήρξαν πολλοί παράγοντες που προκάλεσαν την κρίση, όπως δομικές αδυναμίες και συγκεκριμένα περιστατικά τα οποία τη μετέτρεψαν σε μια γενικευμένη κατάθλιψη, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρθηκε από χώρα σε χώρα. Σχετικά με την περίοδο αυτή, οι ιστορικοί αναφέρουν ως δομικούς παράγοντες μεγάλες καταστροφές τραπεζών και το χρηματιστηριακό κράχ, ενώ αναλυτές όπως ο Πίτερ Τέμιν και ο Μπάρρυ Άιχενγκριν δίνουν έμφαση στην απόφαση της Βρετανίας να επιστρέψει στις ισοτιμίες που υπήρχαν πριν το Gold Standard προτού ξεσπάσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Οι εναλλασόμενοι κύκλοι ύφεσης θεωρούνται ένα σύνηθες κομμάτι της ζωής σε ένα κόσμο με αβέβαιες ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Το ποιος παράγοντας μετατρέπει μια συνήθη ήπια και σύντομη ύφεση ή οικονομικό κύκλο σε μια γενικευμένη κατάπτωση αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Άνθρωποι της διανόησης δεν έχουν συμφωνήσει ως προς τα ακριβή αίτια και τη σχετική τους συμβολή στην κρίση. Η αναζήτηση των ευθυνών είναι στενά συνδεδεμένη με το ερώτημα του πώς να αποφευχθεί μια μελλοντική κρίση και ως εκ τούτου οι πολιτικές απόψεις τους αναμειγνύονται σε μια ανάλυση ιστορικών γεγονότων οκτώ παρελθουσών δεκαετιών. Το μεγαλύτερο ερώτημα εστιάζεται στο κατά πόσον επρόκειτο για μια αποτυχία της ελεύθερης αγοράς ή για μια αποτυχία εκ μέρους των τραπεζών να προλάβουν την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, τον επακόλουθο πανικό και περικοπές στα χρηματικά αποθέματα. Εκείνοι που υποστηρίζουν ένα σημαντικό ρόλο του κράτους στην οικονομία, πιστεύουν ότι επρόκειτο κυρίως για την αποτυχία των ελεύθερων αγορών, ενώ εκείνοι που πιστεύουν στην ελεύθερη αγορά υποστηρίζουν την άποψη πως η κρίση οφειλόταν στην αποτυχία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Διαδήλωση ανέργων στο Τορόντο του Οντάριο, στον Καναδά

Σύγχρονες θεωρίες μπορεί να κατηγοριοποιούνται σε τρεις σχολές. Πρώτον, υπάρχουν οι υποστηρικτές των κλασικών οικονομικών: μονεταριστές, η αυστριακή σχολή και η νεοκλασική οικονομική θεωρία, όλες εκ των οποίων επικεντρώνονται στις μακροοικονομικές επιπτώσεις στο χρηματικό απόθεμα και στην προσφορά χρυσού που στήριζε πολλά νομίσματα προτού γενικευθεί η κρίση, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής και της κατανάλωσης.

Κατά δεύτερον, υπάρχουν πολλές δομικές θεωρίες, πιο γνωστή από τις οποίες η Κεϋνσιανή θεωρία, αλλά και η σχολή των θεσμικών οικονομικών, που τονίζουν την υποκατανάλωση και την υπερεπένδυση (οικονομική φούσκα), προκλητική συμπεριφορά των τραπεζικών παραγόντων και βιομηχάνων, ή ανεπαρκείς κρατικοί λειτουργοί. Όταν ο πανικός ξεκίνησε και ακολούθησε η ύφεση, πολλοί πίστεψαν ότι μπορούσαν να διασώσουν τα χρήματά τους παραμένοντας μακρυά από την αγορά, καθώς οι τιμές υποχωρούσαν έτσι ώστε ένα δεδομένο ποσοστό χρημάτων να μπορούσε να αγοράσει περισσότερα αγαθά.

Σε τρίτο επίπεδο, υπάρχει η μαρξιστική κριτική για την πολιτική οικονομία. Η κριτική αυτή εστιάζεται σε αντιφάσεις του ίδιου του καπιταλισμού, μια κοινωνική αντιπαλότητα ως προς την οικειοποίηση της υπεραξίας του κεφαλαίου, καθώς προαγόταν μια έμφυτη ανισορροπία στη συσσώρευσή του, με υπερβολική συσσώρευση που κλιμακωνόταν μέχρι τις περιοδικές κρίσεις που το απομείωναν. Η προέλευση της κρίσης, ως εκ τούτου, εντοπίζεται αμιγώς στη σφαίρα της παραγωγής, αν και η οικονομική κρίση δύναται να επιδεινωθεί από προβλήματα δυσαναλογίας στην υπερπαραγωγή στη βιομηχανία και συναφείς παραγωγικούς τομείς, καθώς και στην υποκατανάλωση του λαού.

Ερμηνεία της Αυστριακής Σχολής

Μια άλλη ερμηνεία της κρίσης προσπαθεί να δώσει η Αυστριακή Σχολή Οικονομικών. Θεωρητικοί της σχολής που έγραψαν για τη μεγάλη εξαθλίωση περιλαμβάνουν τον αυστριακό οικονομολόγο Φρίντριχ Χάιεκ και τον αμερικανό Μούρεϋ Ρόθμπαρντ, οι οποίοι έγραψαν την πραγματεία America's Great Depression το 1963. Κατά την άποψή τους, ο βασικός παράγοντας της κρίσης ήταν η εξάπλωση των χρηματικών αποθεμάτων το 1920 που οδήγησε σε μια τεράστια φούσκα, καθοδηγούμενη από την πιστωτική εξάπλωση. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η Fed, η οποία ιδρύθηκε το 1913, φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης.

Ο Χάιεκ, σε μια αναφορά στο Αυστριακό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών, το Φεβρουάριο του 1929 είχε προβλέψει την οικονομική πτώση, δηλώνοντας πως "η φούσκα θα σκάσει μέσα στους επόμενους μήνες".

Ο Λούντβιχ βον Μις περίμενε επίσης τη χρηματοοικονομική καταστροφή, δηλώνοντας πως "Έρχεται ένα μεγάλο κραχ και δεν επιθυμώ το όνομά μου να ταυτιστεί με αυτό καθ' οποιονδήποτε τρόπο, όταν απέρριψε μια σημαντική θέση στην Kreditanstalt Bank στις αρχές του 1929.

Ένας από τους λόγους του νομισματικού πληθωρισμού ήταν η απόπειρα βοήθειας της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία το 1920 προσπαθούσε μετά δυσκολίας να επιστρέψει στα προπολεμικά της επίπεδα χρυσού. Κατά την προσπάθεια επιστροφής στα παλαιά επίπεδα χρυσού, η Βρετανία αντιμετώπιζε πιέσεις υποτίμησης του νομίσματός της. Σύμφωνα με τον Ροθμπαρντ, η έλλειψη ευελιξίας των τιμών στη Βρετανία υποδήλωνε και άυξηση των ποσοστών της ανεργίας, ζητώντας τη βοήθεια της αμερικανικής κυβέρνησης. Οι ΗΠΑ ελάμβαναν μια καθαρή εισροή αποθεμάτων χρυσού, τα οποία διογκώθηκαν ώστε να βοηθήσουν τη Βρετανία να επιστρέψει στις παλιές της δόξες. Ο Μονταγκού Νόρμαν, πρόεδρος της Τράπεζας της Αγγλίας, είχε μια ιδιαιτέρως θερμή σχέση με τον Μπέντζαμιν Στρόνγκ, τον de facto πρόεδρο της Fed. O κ. Νόρμαν πίεζε τους προέδρους των κεντρικών τραπεζών της Γαλλίας και της Γερμανίας να αυξήσουν τα αποθέματά τους, σε αντίθεση όμως με τον Στρόνγκ, αρνήθηκαν. Ο Ρόθμπαρντ υποστηρίζει πως η αμερικανική διόγκωση είχε στόχο να επιτρέψει στη Βρετανία να αναπτυχθεί, καθώς δεν μπορούσε να αναπτυχθεί από μόνη της.

Ερωτήσεις

1. Ποιες συνέπειες είχε για την ευρωπαϊκή οικονομία και πολιτική η οικονομική κρίση του 1929-1932 στις ΗΠΑ;
2. Ποια ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά του ναζιστικού κόμματος και πώς εξηγείται η ευρεία αποδοχή του από τον γερμανικό λαό;

Περίληψη του  β’ παγκοσμίου πολέμου

(Πηγή:

http://www.ww2.gr/index.php?option=articles&id=724 )

Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια στρατιωτική σύρραξη στην οποία συμμετείχαν τα περισσότερα έθνη του κόσμου. Οι χώρες με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις, οργανώθηκαν σε δύο αντίθετες συμμαχίες : Σύμμαχοι και Άξονας. Για τον πόλεμο αυτό κινητοποιήθηκαν περισσότερο από 100 εκατομμύρια άνθρωποι, κάνοντάς τον, τον πιο εκτεταμένο πόλεμο στην ιστορία και οι περισσότερες χώρες που συμμετείχαν, διέθεσαν όλες τις οικονομικές, βιομηχανικές και επιστημονικές τους δυνάμεις στην υπηρεσία του πολέμου και χωρίς κανένα διαχωρισμό των πολιτικών και στρατιωτικών αποθεμάτων. Συνολικά, έχασαν τη ζωή τους πάνω από 70 εκατομμύρια άνθρωποι, οι περισσότεροι από αυτούς πολίτες, κάνοντας τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, την πιο αιματηρή σύρραξη στην ανθρώπινη ιστορία

Διάφορα γεγονότα ήταν αυτά που οδήγησαν στην εχθρότητα μεταξύ των Συμμάχων και του Άξονα:

• Μετά το τέλος του 1ου Παγκοσμίου πολέμου, η ηττημένη Γερμανία αναγκάστηκε να υπογράψει την Συνθήκη των Βερσαλλιών, χάνοντας έτσι το 13% του εδάφους της, αποκόβοντάς της από τις αποικίες της, απαγορεύοντας την προσάρτηση άλλων χωρών σε αυτή. Η Γερμανία ήταν απεγνωσμένη και καταδικασμένη καθώς ήταν υποχρεωμένη να πληρώνει τεράστια ποσά κάθε χρόνο επί δεκαετίες για τις ζημιές που προκάλεσε σε άλλες χώρες κατά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο
• Ο εμφύλιος πόλεμος στη Ρωσία οδήγησε στη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης υπό τον έλεγχο του Τζόζεφ Στάλιν
• Στην Ιταλία, ο Μπενίτο Μουσολίνι ως δικτάτορας κέρδιζε δύναμη, υποσχόμενος την δημιουργία μιας νέας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας
• Το 1931 το στρατιωτικό καθεστώς της Αυτοκρατορίας της Ιαπωνίας, επιτέθηκε στη Μαντζουρία και προσάρτησε σε αυτήν δύο επαρχίες της Κίνας. Τα δύο έθνη βρίσκονταν σε σύγκρουση τα δύο επόμενα χρόνια μέχρι την ανακωχή του Tanggu
• Ο Αδόλφος Χίτλερ, μετά από μια ανεπιτυχή απόπειρα ανατροπής της Γερμανικής κυβέρνησης το 1923, έγινε καγκελάριος της Γερμανίας το 1933. Κατάργησε τη δημοκρατία, οραματιζόμενος έναν άλλο κόσμο βασιζόμενο στο ρατσισμό και οργάνωσε τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας, αδιαφορώντας για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών και ξεκινώντας τη στρατολόγηση του έθνους. Το 1936 επίσης, παραβαίνοντας τις Συνθήκες της Βερσαλλίας και του Λοκάρνο, στρατιωτικοποίησε ξανά την περιοχή του Ρήνου

Η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και η Ιταλία, προσπαθώντας να καταστείλουν τη δράση της Γερμανίας, σχημάτισαν το Μέτωπο της Στρέσα. Η Σοβιετική Ένωση, ανησυχώντας για τις βλέψεις της Γερμανίας στην Ανατολική Ευρώπη, υπέγραψε συμφωνία αμοιβαίας βοήθειας με τη Γαλλία.
Τον Οκτώβριο του 1936, Γερμανία και Ιταλία σχηματίζουν τον Άξονα Ρώμης-Βερολίνου και ένα μήνα αργότερα Γερμανία και Ιαπωνία (και οι δύο πίστευαν οτι ο κομουνισμός και η Σοβιετική Ένωση είναι απειλή), υπογράφουν συμφωνία, στην οποία προστίθεται και η Ιταλία ένα χρόνο μετά. Τον Οκτώβριο του 1939, η Ιταλία εισέβαλε στην Αιθιοπία, με τη Γερμανία να είναι το μοναδικό μεγάλο έθνος που να την υποστηρίζει και η Ιταλία με τη σειρά της ανακάλεσε τις αντιρρήσεις της για την πρόθεση της Γερμανίας να προσαρτήσει την Αυστρία σε αυτήν
Στη συνέχεια Χίτλερ και Μουσολίνι υποστήριξαν στον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας, τις δυνάμεις του φασιστή στρατηγό Φρανσίσκο Φράνκο ενάντια στην Ισπανική δημοκρατία που υποστηρίζονταν από την Σοβιετική Ένωση. Τελικά οι πρώτοι κέρδισαν τον πόλεμο στις αρχές του 1939

Το 1939 φάνηκαν και οι επεκτατικές τάσεις του Χίτλερ, προοιωνίζοντας τον επερχόμενο πόλεμο. Η προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία το 1938, της Σουδητίας το 1938 και ολόκληρης της Τσεχοσλοβακίας το 1939, δημιούργησαν αναστάτωση και ανησυχία σε όλη την Ευρώπη. Πολιτικές και στρατιωτικές συμφωνίες υπογράφονταν μεταξύ των χωρών, οι οποίες προσπαθούσαν με διάφορες συμμαχίες να προστατευθούν. Σημαντικό ρόλο έπαιξε το Σύμφωνο Μολότωφ - Ρίμπεντροπ με το οποίο η Γερμανία άφησε έξω από τον πόλεμο την Σοβιετική Ένωση, αποτρέποντας έτσι την δημιουργία δύο μετώπων για τον Χίτλερ, τουλάχιστον τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου

Η αρχή του πολέμου θεωρείται η 1η Σεπτεμβρίου του 1939, με την εισβολή των Γερμανών στη Πολωνία και τις ακολουθούμενες κηρύξεις πολέμων στη Γερμανία από την Μεγάλη Βρετανία και την Γαλλία, δύο μέρες μετά. Πολλές χώρες βρίσκονταν αυτή την εποχή ήδη σε πόλεμο, όπως η Αιθιοπία με την Ιταλία και η Κίνα με την Ιαπωνία. Αρκετές χώρες που δεν συμμετείχαν αρχικά, το έκαναν αργότερα ανησυχώντας για την ροή του πολέμου και με αφορμή διαφόρων σημαντικών γεγονότων όπως η εισβολή των Γερμανών στη Σοβιετική Ένωση, τις επιθέσεις στο Περλ Χάρμπορ και την κήρυξη πολέμου στην Ιαπωνία από την Αμερική

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1939, σοβιετικές δυνάμεις εισβάλουν στη Πολωνία από ανατολικά και στις 28, η Βαρσοβία παραδίνεται. Η Πολωνία χωρίζεται στα δύο από τις δύο δυνάμεις, ενώ οι Σοβιετικοί τον Νοέμβριο του ίδιου έτους εισβάλουν στη Φιλανδία και τον Μάρτιο του 1940 οι Φινλανδοί συνθηκολογούν, παραχωρόντας τμήματα της χώρας στους Σοβιετικούς. Τον Απρίλιο του 1940 οι Γερμανοί εισβάλουν και καταλαμβάνουν χωρίς αντίσταση, Δανία και Νορβηγία. Τον Μάιο, οι Γερμανοί βομβαρδίζουν και ξεκινούν επιχειρήσεις σε Ολλανδία, Βέλγιο και Γαλλία. Η Ολλανδία παραδίνεται μόλις σε 4 ημέρες, ενώ μέχρι το τέλους του ίδιου μήνα, οι Γερμανοί καταλαμβάνουν Βέλγιο και Λουξεμβούργο. Ταυτόχρονα, ξεκινά η Μάχη της Γαλλίας. Οι Γερμανοί καταφέρνουν ταχύτητα να εισβάλουν στη χώρα και στις 14 Ιουνίου καταλαμβάνουν το Παρίσι. Η Γαλλία παραδίνεται και παράλληλα ο Μουσολίνι, βλέποντας την επικράτηση της Γερμανίας στην Ευρώπη, κηρύσει τον πόλεμο στους Συμμάχους. Η Μεγάλη Βρετανία μένει μόνη της στην Ευρώπη και ο Χίτλερ ξεκινά τον Αύγουστο, τον βομβαρδισμό της χώρας, ο οποίος κράτησε πάνω από δύο μήνες. Η Βρετανική αεροπορία ωστόσο αποδείχθηκε αποτελεσματική και στο τέλος του Σεπτεμβρίου, η Γερμανία, έχοντας μεγάλες απώλειες στον αέρα, εγκαταλείπει τις αεροπορικές επιθέσεις

Σοβιετική Ένωση και Γερμανιά διασπάνε τη Ρουμανία και η Ιαπωνία εισχωρεί στον Άξονα τον Σεπτέμβριο του 1940. Τον Φεβρουάριο του 1941, ο Χίτλερ στέλνει στη Βόρειο Αφρική τον Ρόμελ, ο οποίος γνωρίζει μεγάλες νίκες έναντια στους Βρετανούς. Τον Μάρτιο του 1941, ο Ρούζβελτ καταφέρνει να περάσει στο αμερικανικό κοινοβούλιο ψήφισμα για οικονομική βοήθεια προς τους Συμμάχους, ενώ οι Γερμανοί κάνουν συνεχώς επιχειρήσεις ενάντια στον εμπορικό συμμαχικό στόλο στον Ατλαντικό (Μάχη του Ατλαντικού), κυρίως με επιθέσεις των υποβρυχίων τους σε νηοπομπές που μετέφεραν εφόδια στην Ευρώπη. Τον Απρίλιο του 1941, η Γερμανία εισβάλει και καταλαμβάνει Γιουγκοσλαβία, Αλβανία και Ελλάδα

Τον Ιούνιο του 1941, η Γερμανία ξεκινά την Εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, μια κίνηση που καθόρισε την έκβαση του πολέμου. Μέχρι τον Δεκέμβριο, οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν τις περισσότερες μεγάλες πόλης της Σοβιετικής Ένωσης στο δυτικό τμήμα της χώρας, αλλά σταμάτησαν στη Μόσχα, λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών. Τον ίδιο μήνα, οι Ιάπωνες κάνουν μια ξαφνική επίθεση εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων στο Περλ Χάρμπορ, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσχωρούν στους Συμμάχους και μπαίνουν στον πόλεμο. Οι Ιάπωνες συνεχίζουν να εξαπλώνονται στα νησιά του Ειρηνικού και στην ανατολική Ασία, μέχρι τον Ιούνιο του 1942, μετά την μεγάλη τους ήττα στη Μάχη του Μίντγουει. Στην Ευρώπη, τον Ιανουάριο του 1942, οι Σοβιετικοί ξεκινάν την αντεπίθεση, κάνοντας τους Γερμανούς μέχρι το τέλος του έτους να υποχωρήσουν. Έτσι δημιουργείται μια μεγάλη καμπή στη μέχρι τώρα επιτυχή προέλαση των Γερμανών

Στο τέλος του 1942, οι Βρετανοί αναγκάζουν τον Άξονα να υποχωρήσει σημαντικά από τις θέσεις που είχε στη Βόρεια Αφρική, με τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, ενώ με τη βοήθεια των Αμερικανών, το μέτωπο στη Βόρεια Αφρική κλείνει τον Μάιο του 1943, με παράδοση των δυνάμεων του Άξονα. Παράλληλα, ο Χίτλερ οργανώνει μια δεύτερη μεγάλη επίθεση στο Ανατολικό Μέτωπο, την οποία όμως σταματούν οι Σοβιετικοί. Το καλοκαίρι του 1943, οι Σύμμαχοι αποβιβάζονται στη Σικελία, επιτίθενται στην Ιταλία και τον Σεπτέμβριο ο Μουσολίνι παραιτείται από την ηγεσία της χώρας και η Ιταλία συνθηκολογεί με τους Συμμάχους. Ωστόσο, οι Γερμανοί είχαν ήδη οχυρώσει τη Ρώμη και οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι και τον Ιούνιο του 1944, οπότε και οι Σύμμαχοι κατέλαβαν οριστικά τη Ρώμη. Τον Ιούλιο, οι Σύμμαχοι επιχειρούν την Απόβαση στη Νορμανδία, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του πολέμου, με μεγάλες απώλειες και για τις δύο πλευρές, αλλά με νίκη των Συμμάχων. Στις 25 Αυγούστου ελευθερώνουν το Παρίσι. Οι Σοβιετικοί προελαύνουν συνεχώς στο Ανατολικό Μέτωπο και τον Μάρτιο του 1945 μπαίνουν στην Αυστρία, ενώ οι συμμαχικές δυνάμεις εισβάλουν στη δυτική Γερμανία και συναντώνται με τους Σοβιετικούς στις 25 Απριλίου. Ο Χίτλερ αυτοκτονεί, στο Βερολίνο οι γερμανικές δυνάμεις δεν μπορούν να αντισταθούν και η Γερμανία παραδίνεται. Ο πόλεμος στην Ευρώπη έχει τελειώσει

Ήδη από το 1944, οι Αμερικανοί ξεκίνησαν την αντεπίθεση στη Μάχη του Ειρηνικού. Τον Οκτώβρη του 1944 ο Ιαπωνικός στόλος καταστρέφεται, τον Μάρτιο του 1945, οι Αμερικανοί καταλαμβάνουν το Ίβο Τζίμα και τον Ιούνιο την Οκινάβα και ξεκινούν τον βομβαρδισμό του Τόκιο και άλλων μεγάλων πόλεων της Ιαπωνίας. Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε στις 2 Σεπτεμβρίου 1945 με νίκη των Συμμάχων και με την παράδοση της Ιαπωνίας στην Αμερική, μετά τις πρώτες και μοναδικές στην ιστορία ρίψεις ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι
Ο απολογισμός του πολέμου ήταν τρομακτικός, με 70 εκατομμύρια νεκρούς (πάνω από το 1/3 όλων των θυμάτων ήταν Σοβιετικοί). Η Σοβιετική Ένωση και οι Ενωμένες Πολιτείες αναδείχθηκαν στις δύο υπερδυνάμεις του πλανήτη και ξεκίνησε ο Ψυχρός Πόλεμος, ο οποίος κράτησε για τα επόμενα 46 χρόνια. Τα επόμενα χρόνια, ιδρύθηκαν τα Ενωμένα Έθνη για να αποφευχθούν μελλοντικοί παγκόσμιοι πόλεμοι και υπέγραψαν τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για όλα τα κράτη-μέλη τους

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Μέσα από το βιβλίο: εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου

(πηγή:

http://www.typosthes.gr/books/10552-2011-07-01-18-39-22 )

Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια συνοπτική, αλλά ολοκληρωμένη, εικόνα των διεθνών εξελίξεων από τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945 έως τη διάλυση του ανατολικού συνασπισμού και της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, μέσα από τρεις κύριους άξονες: Ψυχρός πόλεμος, αποαποικιοποίηση, και άνοδος του τρίτου κόσμου καθώς και ευρωπαϊκή ενοποίηση. Παράλληλα, παρουσιάζονται συνοπτικά οι σχολές της διεθνούς βιβλιογραφίας για ορισμένα κρίσιμα ζητήματα του ψυχρού πολέμου και της αποαποικιοποίησης, ενώ παρεμβάλλονται και απόπειρες για την αποτίμηση της επιρροής ηγετικών προσωπικοτήτων: Στάλιν, Κέννεντυ, Κίσσινγκερ, Ντε Γκωλ, Γκορμπατσώφ.

«Η κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ευρώπη το 1989-1991 ήταν αποτέλεσμα οικονομικών όσο και πολιτικών αιτιών -αν και δεν πρέπει να λησμονείται (κάτι που γίνεται συχνά) ότι το κομμουνιστικό σύστημα, έστω σε μια διαφορετική πλέον εκδοχή του, παρέμεινε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, με πληθυσμό 1,2 δισεκατομμύρια άτομα.

Μάλιστα, ο δυτικός-καπιταλιστικός και ο ανατολικός-σοσιαλιστικός κόσμος παρουσίαζαν, λίγο ή πολύ, στοιχεία οικονομικής ομοιογένειας και παραπληρωματικότητας στις οικονομίες των μελών τους…

Η δεύτερη διάκριση του μεταπολεμικού κόσμου

Ωστόσο, η διάκριση του καπιταλιστικού και του κομμουνιστικού, του δυτικού και του ανατολικού κόσμου, δεν ήταν η μόνη στη μεταπολεμική εποχή. Η δεύτερη διάκριση εμφανίζεται μεταξύ των ανεπτυγμένων κρατών (καπιταλιστικών ή κομμουνιστικών) και των υποαανάπτυκτων του τρίτου κόσμου, τα μέλη του οποίου, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, έβγαιναν από μία περίοδο αποικιακής κυριαρχίας. Μια περίοδο που συνοδεύθηκε από την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους από τους αποικιακούς κυρίαρχους και πάντως όχι από συστηματική ανάπτυξη της οικονομίας τους…

Η απόσταση που χωρίζει… μεγαλώνει ραγδαία

Στον τρίτο κόσμο, όμως, η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής είχε εντοπιστεί σε ορισμένα μόνο κράτη, αφήνοντας τα υπόλοιπα δραματικά πίσω… Βασικά, η (αυξανόμενη) διαφορά μεταξύ των ανεπτυγμένων δυτικών ή ανατολικών οικονομιών και των αντίστοιχων του τρίτου κόσμου, οδήγησε και στη διατύπωση της άποψης στη δεκαετία του 1970, ότι το διεθνές σύστημα θα μπορούσε να οδηγηθεί σε μια νέα διαμάχη, μεταξύ του (αναπτυγμένου Βορρά και του (υποανάπτυκτου) νότου. Γιατί η υπανάπτυξή του εξακολουθεί και σήμερα, ενώ η απόσταση που χωρίζει το επίπεδο διαβίωσής του από τις αναπτυγμένες χώρες μεγαλώνει ραγδαία. Αλλά, οι οικονομικές εξελίξεις, η άνοδος και η πτώση των οικονομικών δυνάμεων, η εξακολουθητική (εντεινόμενη) εξαθλίωση ενός μεγάλου μέρους της υφηλίου είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσουν και το μέλλον της διεθνούς ζωής, αν και παραμένει άδηλο προς ποια ακριβώς κατεύθυνση θα κατευθυνθεί ο επηρεασμός».

Μια σημαντική σπουδή για τον νέο αβέβαιο κόσμο μας

Το παραπάνω απόσπασμα αποτελεί μέρος του πολυσέλιδου (σελ. 29-55) προλόγου στο βιβλίο του ιστορικού και συγγραφέα κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου (εκδόσεις Πατάκη σελ. 503). Τίτλος του βιβλίου είναι «Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου». Συγγραφέας του είναι ο δρ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου (γεν. 1966 στο Δοξάτο Δράμας). Είναι ο επίτιμος καθηγητής της σύγχρονης Ιστορίας στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει κάμει πολλές δημοσιεύσεις και έχει εκδώσει πολλά βιβλία ανάμεσα σε αυτά (έχει γράψει ελληνικά και αγγλικά) σημειώνουμε:

-        Britain and the International Status of Cyprus 1955-1959

-        To Κυπριακό Ζήτημα (1878-1960)

-        Η συνταγματική πτυχή (1998)

-        Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η ελληνοτουρκική προσέγγιση και το πρόβλημα της ασφάλειας στα Βαλκάνια, 1928-1931 (1999).

-        Η άνοδος του Κων/νου Καραμανλή στην εξουσία 1954-1956 (2001).

Το βιβλίο «Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου» αυτό περιλαμβάνει πλούσια θέματα που συγκροτούνται σε τρία μεγάλα μέρη, με πολλά και ενδιαφέροντα υποκεφάλαια, ως κάτωθι:

Ο ψυχρός πόλεμος

Αποτελεί το πρώτο μέρος του βιβλίου και αναλύει έννοιες και φάσεις του ψυχρού πολέμου, τις απαρχές του ψυχρού πολέμου 1944-45 -τη διεθνή αντιπαλότητα στην Ευρώπη… Όπου αναπτύσσονται οι απαρχές του ψυχρού πολέμου, όλες οι φάσεις του, οι εκφραστές του στην Ανατολική Ευρώπη και η έναρξή του στην Άπω Ανατολή.

Ως τον Πόλεμο των Άστρων

Όμως, ο συγγραφέας κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου αναλύει τον ψυχρό πόλεμο χαρακωμάτων 1953-1979 για να φθάσει ως το σημείο των ορίων των υπερδυνάμεων και την πορεία προς την ύφεση 1962-1972. Για να οδηγήσει την ενδιαφέρουσα γραφή του ως το δεύτερο ψυχρό πόλεμο και στο τέλος του διπολικού κόσμου 1980-1985, με τους πυραύλους Pershing και Cruise, ως τον Πόλεμο των Άστρων. Για να κατευθυνθεί πέρα από τον ψυχρό πόλεμο, στην άνοδο-πτώση Γκορμπατσώφ, το δεύτερο πόλεμο στον κόλπο και τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. το 1991.

Αποαποικιοποίηση-τρίτος κόσμος

Στο δεύτερο μέρος αυτού του βιβλίου περιλαμβάνονται τα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος θέματα της αποαποικιοποίησης και η ανάδυση του τρίτου κόσμου. Σε συνδυασμό με την εμφάνιση του τρίτου κόσμου (την άνοδό του και την πτώση του) εξετάζονται οι ιδιομορφίες της αποαποικιοποίησης και του τρίτου κόσμου ως φαινομένων της διεθνούς πολιτικής. Σε συνδυασμό με την ανάλυση της ανόδου της κορύφωσης και της έναρξης της παρακμής της αποικιοκρατίας 1880-1939, με  τις απαρχές των προβλημάτων της αποαποικιοποίησης, της δημιουργίας των νέων κρατών, καθώς και με τα προβλήματα και τα διλήμματά τους, σε σχέση με τις υπερδυνάμεις του διπολικού κόσμου και ιδιαίτερα με την Αμερική.

Ευρωπαϊκή ενοποίηση

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου εξετάζονται τα θέματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, οι απαρχές της Ε.Ο.Κ. και η Ε.Ε. Μια πορεία ενοποιητικής διαδικασίας που άρχισε (αμέσως μετά τον δραματικό πρώτο παγκόσμιο πόλεμο) από το 1920. Για να μπουν τα πρώτα θεμέλια για την Ευρωπαϊκή Ένωση το 1949. Τέσσερα χρόνια μετά τον εφιαλτικό δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που έληξε με την τρομακτική έκρηξη της ατομικής βόμβας το 1945 που άνοιξε για την ανθρωπότητα την ανά πάσα στιγμή δυνατότητα πυρηνικής κατάρρευσης. Τέλος αναφέρουμε την ενδιαφέρουσα εισαγωγή στην οποία αναλύονται όλα τα μεγάλα θέματα του μεταπολεμικού κόσμου μας, με το υπόβαθρο της διεθνούς ζωής και οικονομίας, τους ανταγωνισμούς, τα αδιέξοδά του. Αλλά και τις επιτεύξεις του.

Θηριωδία χθες, υπερθηριωδία σήμερα. Με αγωνία για έναν καλύτερο κόσμο

Σήμερα, που η διεθνής κατάσταση βρίσκεται κάτω από τη «Λέιζερ Μπότα» της υπερκυρίαρχης αμερικανικής υπερεξουσιαστικότητας.

Όλοι βρισκόμαστε μέσα στο τέλμα και το αδιέξοδο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και των υψηλών τεχνολογιών, που αναπαράγουν την επιβολή της. Οι αναζητήσεις αυτού του βιβλίου δίνουν, κυρίως στους νεώτερους, τη δυνατότητα να συγκρίνουν το πρόσφατο παρελθόν μιας πολεμικής θηριωδίας με το παρόν μιας κρίσιμης «Δημοκρατικής» υπερθηριωδίας. Αλλά, και μιας μελλοντικής, ελπιδοφόρας (ίσως) στάθμισης και κατανόησης των ζυμώσεων που συντελούνται για αύριο, για μια μετα-θηριωδία η οποία πρέπει να αποτελέσει ένα πανανθρώπινο ιδεώδες για την ανάδειξη (όχι για το γκρέμισμά της) νέων ανθρωπιστικών-πραγματικών όμως… αξιών για έναν καλύτερο κόσμο!