ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2012 / ΙΣΤΟΡΙΑ (ΘΕΩΡ.Κ.) – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Γ’)

 επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

 

 

Ανανέωση-Διχασμός (1909-1922)

Ερωτήσεις

·        Ποιοι ήταν οι φορείς νέων ιδεών στην εκλογική αναμέτρηση του 1910 (Αύγουστος) και ποια η εκλογική τους δύναμη ;

·        Ποιες ήταν οι προγραμματικές θέσεις του κόμματος του Βενιζέλου ;

·        Ποιο το αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου του 1910 ;

·        Ποια σημεία αφορούσαν οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του 1911 ;

·        Ποιο το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαρτίου του 1912 ;

·        Ποια ήταν η δομή του βενιζελικού κόμματος ;

·        Ποιους τομείς αφορούσαν οι νόμοι που ψηφίστηκαν από τη Β’ Αναθεωρητική Βουλή

·        Ποια τα κοινά ιδεολογικά στοιχεία των αντιβενιζελικών κομμάτων ;

·        Ποιες οι θέσεις του ραλλικού κόμματος ;

·        Τι γνωρίζετε για τα κόμματα των Κ. Μαυρομιχάλη και Γ. Θεοτόκη ;

·        Τι ήταν η Κοινωνιολογική Εταιρεία , ποιες οι πολιτικές θέσεις της και πώς τις προώθησε ;

·        Τι γνωρίζετε για το Λαϊκό κόμμα

·        Ποια ήταν τα αίτια του εθνικού διχασμού του 1916 και πώς εκδηλώθηκε ;

·        Ποιες οι σημαντικότερες πολιτικές εξελίξεις από τη συνθήκη των Σεβρών έως την ήττα στη Μικρασία ;

·        Ποιες ήταν οι συνθήκες ίδρυσης του Σοσιαλιστικού κόμματος και ποιες οι βασικές θέσεις του ;

Το κόμμα των Φιλελευθέρων

Εκλογές Αυγούστου του 1910 Φορείς νέων ιδεών: ανεξάρτητοι υποψήφιοι με σύνθημα «ανόρθωση» Αποτέλεσμα : παλαιά κόμματα 211, ανεξάρτητοι παλαιοκομματικοί 29, ανεξάρτητοι εκσυγχρονιστές 112 Συσπείρωση εκσυγχρονιστών γύρω από Ελ. Βενιζέλο

Στόχοι Εκσυγχρονισμός πολιτικού συστήματος Εξισορρόπηση συμφερόντων των κοινωνικών στρωμάτων

Βασικές θέσεις

• Κοινωνική γαλήνη

• Ελάφρυνση κατώτερων στρωμάτων

• Εκσυγχρονισμός κρατικού μηχανισμού

• Στρατιωτικοί εξοπλισμοί

• Αναθεώρηση (όχι ψήφιση νέου) του συντάγματος

• Δημιουργία κόμματος αρχών

Εκλογές Νοεμβρίου του 1910 Αποχή παλαιών κομμάτων Επικράτηση Βενιζέλου στη Β΄ Αναθεωρητική (307 βουλευτές σε σύνολο 362) Έργο Β΄ Αναθεωρητικής,

• Αναθεώρηση 53 άρθρων του συντάγματος (συντακτικό)

• Ψήφιση 337 νέων νόμων (νομοθετικό)

Αποτίμηση έργου από λαό: Εκλογές Μαρτίου 1912: 146 βουλευτές σε σύνολο 181 Φυσιογνωμία κόμματος Φιλελευθέρων

• Προσδοκία: δημιουργία κόμματος αρχών

• Πραγματικότητα: προσωποπαγές κόμμα με μικρή συμμετοχή της βάσης.

Τα αντιβενιζελικά κόμματα

Γενικά:

• Συντηρητικός προσανατολισμός • Αντίθετα στην ενίσχυση εκτελεστικής εξουσίας • Βραχυπρόθεσμη πολιτική • Υπεράσπιση συμφερόντων των πληττομένων από Βενιζέλο

Ραλλικό κόμμα: Αρχηγός: Δημήτριος Ράλλης Βασικές θέσεις: ενίσχυση Κοινοβουλίου Βασιλιάς: σύμβολο ενότητας ενίσχυση παραγωγής και αύξηση θέσεων εργασίας εξοπλισμοί καταπολέμηση διαφθοράς και πατρωνίας των κομμάτων

Εθνικό κόμμα: Αρχηγός: Κυριακούλης Μαυρομιχάλης Υποστήριξη του αιτήματος για «Ανόρθωση»

Νεωτεριστικό κόμμα: Αρχηγός: Γεώργιος Θεοτόκης Βασικές θέσεις μετριοπαθείς αύξηση εξοπλισμών φορολογικές ελαφρύνσεις για μικροεισοδηματίες

Τα αριστερά κόμματα

Ομάδες με σοσιαλιστικές ιδέες

Δυσχέρεια επικοινωνίας με λαϊκά στρώματα Δυσκολίες εσωτερικής συνεννόησης και συσπείρωσης

Κοινωνιολογική Εταιρεία Βασικές θέσεις: • Ίσες ευκαιρίες • Κοινωνικοποίηση μέσων παραγωγής • Διανομή αγαθών με βάση τις ανάγκες Λαϊκό κόμμα Αρχηγός : Αλέξανδρος Παπαναστασίου Βασικές θέσεις : • αναμόρφωση πολιτικού συστήματος • επιβολή αρχών κοινωνικής δικαιοσύνης

Ο εθνικός διχασμός

α. Από την παραίτηση Βενιζέλου έως τη Συνθήκη των Σεβρών

Εξελίξεις: 2πλή παραίτηση Βενιζέλου → Εκλογές Εκδηλώσεις βίας και φανατισμού 1916 → αδρανοποίηση Κοινοβουλίου, διορισμός βασιλικής κυβέρνησης Συμμετοχή στρατιωτικών στη διαμάχη Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης → εμφυλιοπολεμικό κλίμα Εκδίωξη του βασιλιά από τη χώρα Επάνοδος Βενιζέλου Κυβέρνηση Φιλελευθέρων, διώξεις αντιφρονούντων αξιωματικών. Συμμετοχή Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο. Διαφωνία αντιβενιζελικών. β. Από τη Συνθήκη των Σεβρών έως την ήττα στη Μικρά Ασία Διπλωματικός θρίαμβος Συνθήκης Σεβρών : υλοποίηση οράματος Μεγάλης Ιδέας Εκλογές Νοεμβρίου 1920:

25-1-21: Μετατροπή Αναθεωρητικής Βουλής σε Συντακτική Αύγουστος 1922 : Κατάρρευση μικρασιατικού μετώπου – Μικρασιατική καταστροφήκυρίαρχος της πολιτικής ζωής (από το 1912 ) Α’ Παγκόσμιος: συμμετοχή της Ελλάδας στο πλευρό της Αντάντ Διαδέχτηκε το Γεώργιο (1913) Ορίστηκε αρχιστράτηγος από Βενιζέλο Α’ Παγκόσμιος: τήρηση ουδετερότητας • ήττα Βενιζέλου , κυβέρνηση αντιβενιζελικών, επάνοδος Κων/νου • συνέχιση Μικρασιατικής εκστρατείας 59

Το Σοσιαλιστικό κόμμα  

Αίτια πολιτικοποίησης εργατών • Ανεργία • Άθλιες συνθήκες διαβίωσης Βασικές θέσεις • Δημοκρατία • Αναλογικό εκλογικό σύστημα • Ψήφος στις γυναίκες • Εθνικοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών • Εξωτερική πολιτική : Ειρήνη , δημοψηφίσματα για διεκδικούμενα εδάφη Ιδεολογική πορεία: έως το 1919: υποστήριξη κοινοβουλευτικής δημοκρατίας μετά το 1919 : υιοθέτηση της δικτατορίας του προλεταριάτου 1924: μετονομασία σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας

Το Κόμμα των Φιλελευθέρων ήταν το μόνο ελληνικό κόμμα, ιδίως κατά τη δεκαετία του 1910, που διέθετε κάποιες οργανώσεις βάσης (τις «Λέσχες των Φιλελευθέρων») των οποίων η δραστηριότητα εξακολουθούσε ακόμα και κατά τις μη προεκλογικές περιόδους. Η δύναμη, βέβαια, και η παρέμβαση αυτών των οργανώσεων στη λειτουργία του κόμματος υπήρξαν περιορισμένες και η δραστηριότητά τους εμβρυακή. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, εξάλλου, δεν κατόρθωσε ποτέ να γίνει κόμμα μαζών, ούτε να οργανώσει το συνέδριό του. Ο δε συγκεντρωτικός χαρακτήρας της διεύθυνσής του ήταν, πέρα από κάθε αμφιβολία, απόλυτος. Η μονοκρατορία του Βενιζέλου αδιαφιλονίκητη. Η αδυναμία του Κόμματος των Φιλελευθέρων να γίνει ένα δημοκρατικά οργανωμένο και με έντονη εσωτερική ζωή κόμμα μαζών μπορεί να αποδοθεί σε παράγοντες που έχουν σχέση τόσο με τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού κοινωνικού χώρου, όσο και στο χαρακτήρα αυτού του κόμματος που αντικατοπτρίζει επίσης τις ιδιαίτερες συνθήκες γέννησής του. Η αντίσταση, πρώτ’ απ’ όλα, των τοπικών κομμάτων συνέβαλε σε αυτό κατά πολύ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Η προσωπικότητα του Βενιζέλου καθώς και η θέση που καταλάμβανε στους κόλπους του κόμματος δεν άφηναν και πολλές ευκαιρίες σε ένα ενδεχόμενο κομματικό μηχανισμό, είτε για να φθάσει σε μια δημοκρατική λειτουργία, είτε για να πάρει σοβαρές πρωτοβουλίες. Με τον ίδιο τρόπο που η παρουσία του στο κέντρο του ελληνικού πολιτικού συστήματος, στο σύνολό του, προκαλούσε ένα είδος εξάρθρωσής του, [...] έτσι, και για ένα παραπάνω λόγο, ο οργανωτικός μηχανισμός του κόμματός του δύσκολα θα μπορούσε να αναπνεύσει αυτόνομα δίπλα στον Βενιζέλο. Περίπτωση επεξεργασίας συλλογικής κομματικής βούλησης γινόταν αδιανόητη. Ο Βενιζέλος γινόταν υποκατάστατο σκέψης και δράσης των βενιζελικών. Θανάσης Διαμαντόπουλος, Ο Βενιζελισμός της Ανόρθωσης, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 1985, σσ. 57-58, 71-72