επιμελεία
του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-κλασσικού
φιλολόγου-
1.
Τούτων
τοίνυν οὕτως ἐχόντων οὐκ ὀλίγῳ μοι παρὰ γνώμην ηὑρέθη τὰ ἐνταῦθα
πράγματα ἔχοντα. Κατέπλευσα μὲν γὰρ ὡς ἐπαινεθησόμενος
ὑπό τῶν ἐνθάδε προθυμίας τε ἕνεκα καὶ ἐπιμελείας τῶν ὑμετέρων
πραγμάτων· πυθόμενοι δέ τινές με ἥκοντα τῶν τετρακοσίων
ἐζήτουν τε παραχρῆμα, καὶ λαβόντες ἤγαγον εἰς τὴν βουλήν. Εὐθὺς
δὲ παραστάς μοι Πείσανδρος «ἄνδρες» ἔφη «βουλευταί,
ἐγὼ τὸν ἄνδρα τοῦτον ἐνδεικνύω ὑμῖν σῖτόν τε εἰς τοὺς πολεμίους
εἰσαγαγόντα καὶ κωπέας». Καὶ τὸ πρᾶγμα ἤδη πᾶν διηγεῖτο ὡς
ἐπέπρακτο. ’Εν δὲ τῷ τότε τὰ ἐναντία φρονοῦντες δῆλοι ἦσαν ἤδη οἱ ἐπὶ
στρατιᾶς ὄντες τοῖς τετρακοσίοις. Κἀγώ θόρυβος γὰρ δὴ τοιοῦτος ἐγίγνετο
τῶν βουλευτῶν καὶ ἐπειδὴ ἐγίγνωσκον ἀπολούμενος, εὐθὺς προσπηδῶ
πρὸς τὴν ἑστίαν καὶ λαμβάνομαι τῶν ἱερῶν. Ὅπερ μοι
καὶ πλείστου ἄξιον ἐγένετο ἐν τῷ τότε· εἰς γὰρ τοὺς θεοὺς ἔχοντα ὀνείδη οὗτοί με
μᾶλλον τῶν ἀνθρώπων ἐοίκασι κατελεῆσαι, βουληθέντων τε αὐτῶν
ἀποκτεῖναί με οὗτοι ἦσαν οἱ διασώσαντες.
’Ανδοκίδου Περὶ τῆς ἑαυτοῦ καθόδου §§
13-15
Άσκηση:
«ἄνδρες» ἔφη «βουλευταί, ἐγώ
τόν ἄνδρα τοῦτον ἐνδεικνύω ὑμῖν σῖτόν τε εἰς τοὺς πολεμίους
εἰσαγαγόντα καὶ κωπέας»: Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από
το ρήμα «εἶπε».
2.
Πολὺ δέ μοι προσήκει ταῦτα μᾶλλον
ἐκείνων καὶ τῷ γένει συνηθέστερά ἐστι. Τάδε γὰρ οὐ ψευσαμένῳ μοι
λαθεῖν οἷόν τ’ ἐστι τούς γε πρεσβυτέρους ὑμῶν ὅτι ὁ τοῦ ἐμοῦ
πατρὸς πάππος Λεωγόρας στασιάσας πρὸς τοὺς τυράννους ὑπὲρ τοῦ δήμου, ἐξὸν
αὐτῷ διαλλαχθέντι τῆς ἔχθρας καὶ γενομένῳ κηδεστῇ ἄρξαι μετ’ ἐκείνων
τῶν ἀνδρῶν καὶ τῆς πόλεως, εἵλετο μᾶλλον ἐκπεσεῖν μετὰ τοῦ
δήμου καὶ φεύγων κακοπαθεῖν μᾶλλον ἢ προδότης αὐτοῦ καταστῆναι.
ὥστ’ ἔμοιγε καὶ διὰ τὰ τῶν προγόνων ἔργα εἰκότως ὑπάρχει δημοτικῷ
εἶναι, εἴπερ τι ἀλλὰ νῦν γε φρονῶν τυγχάνω. ὧν καὶ ἕνεκα εἰκὸς ὑμᾶς,
ἐὰν χρηστὸς ὢν ἀνὴρ εἰς ὑμᾶς φαίνωμαι, προθυμότερόν
μου ἀποδέχεσθαι τὰ πραττόμενα.
’Ανδοκίδου Περὶ τῆς ἑαυτοῦ καθόδου § 26
Άσκηση:
Στην τελευταία
περίοδο που σας δόθηκε α) να χαρακτηρίσετε την πρόταση που εισάγεται με το «ὧν»,
β) να γράψετε τον υποθετικό λόγο, να τον χαρακτηρίσετε και να τον μετατρέψετε
ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη.
3.
Τούτων δ’
ἐχόντων οὕτως, καὶ τῶν καιρῶν ὄντων τῇ πόλει τοιούτων ὁποίους τινὰς
αὐτοὺς ὑμεῖς ὑπολαμβάνετε εἶναι, ἓν ὑπολείπεται μέρος
τῆς πολιτείας εἴ τι κἀγὼ τυγχάνω γινώσκων, αἱ τῶν παρανόμων
γραφαί. Εἰ δὲ καὶ ταύτας καταλύσετε ἢ τοῖς καταλύουσι ἐπιτρέψετε, προλέγω
ὑμῖν ὅτι λήσετε κατὰ μικρὸν τῆς πολιτείας τισὶ παραχωρήσαντες.
Εὖ γάρ ἴστε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι τρεῖς εἰσὶ πολιτεῖαι παρὰ
πᾶσιν ἀνθρώποις, τυραννὶς καὶ ὀλιγαρχία καὶ δημοκρατία, διοικοῦνται
δ’ αἱ μὲν τυραννίδες καὶ ὀλιγαρχίαι τοῖς τρόποις τῶν ἐφεστηκότων,
αἱ δὲ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις.
Αἰσχίνους Κατὰ
Κτησιφῶντος §§ 5-6
Άσκηση:
α) ἐχόντων, ὄντων, γινώσκων:
Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τις μετοχές και να αναλύσετε τις δύο πρώτες σε
ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις.
β) Να γράψετε
και να χαρακτηρίσετε τους υποθετικούς λόγους του κειμένου και να τους
μετατρέψετε, ώστε να δηλώνουν το αντίθετο του πραγματικού.
4.
Τοσοῦτον δ’
ἀπέχω τοῦ ποιῆσαί τι τῶν προσταττομένων, ὥστ’ εἰ μηδὲν
γίγνοιτο τούτων μηδὲ βοηθείας μηδαμόθεν τυγχάνοιμεν,
ἀλλὰ τῶν Ἑλλήνων οἱ μὲν ἀδικοῖεν ἡμᾶς, οἱ δὲ περιορῷεν,
οὐδ’ ἂν οὕτω μεταγνοίην, ἀλλὰ πάντας ἂν τοὺς ἐκ τοῦ
πολέμου κινδύνους ὑπομείναιμι πρὶν ποιήσασθαι τὰς ὁμολογίας
ταύτας. Αἰσχυνθείην γὰρ ἂν ὑπὲρ ἀμφοτέρων, εἴτε καταγνοίημεν
τῶν προγόνων, ὡς ἀδίκως Μεσσηνίους ἀφείλοντο τὴν χώραν, εἴτε
ἐκείνων ὀρθῶς κτησαμένων καὶ προσηκόντως ἡμεῖς παρὰ τὸ δίκαιον
συγχωρήσαιμέν τι περὶ αὐτῆς. Τούτων μὲν οὖν οὐδέτερον
ποιητέον, σκεπτέον δ’ ὅπως ἀξίως ἡμῶν αὐτῶν πολεμήσομεν
καὶ μὴ τοὺς εἰθισμένους ἐγκωμιάζειν τὴν πόλιν ἐλέγξομεν
ψευδεῖς ὄντας, ἀλλὰ τοιούτους ἡμᾶς αὐτοὺς παρασχήσομεν
ὥστε δοκεῖν ἐκείνους ἐλάττω τῶν ὑπαρχόντων εἰρηκέναι περὶ ἡμῶν.
’Iσοκράτους Ἀρχίδαμος §§ 70-71
Άσκηση:
Να γράψετε τους
υποθετικούς λόγους του κειμένου (υπόθεση - απόδοση), να τους χαρακτηρίσετε και
να τους μετατρέψετε, ώστε να δηλώνουν το πραγματικό
5 σχόλια:
Τα μυστικά του αδίδακτου κειμένου στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών
Πηγή: http://blogs.sch.gr/2lykpiatt/2012/04/19/adidakto_keimeno/
Γράφει: ο Νίκος Κουτρούμπας, φιλόλογος.
Δεν είναι υπερβολή να θεωρηθεί ότι η σωστή προσέγγιση και η επεξεργασία του αδίδακτου κειμένου αποτελούν ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο για τους υποψήφιους της θεωρητικής κατεύθυνσης. Με την ελπίδα της ουσιαστικής βοήθειας των υποψηφίων, λίγες μέρες πριν τις εξετάσεις, παρουσιάζω κάποιες συμβουλές και στοιχεία, σχετικά με το αδίδακτο κείμενο, που μπορεί να αποδειχτούν χρήσιμα.
Γιατί η μετάφραση θεωρείται το κλειδί της επιτυχίας;
Η μετάφραση του αδίδακτου κειμένου είναι το πιο σημαντικό μέρος του διαγωνίσματος των Αρχαίων Ελληνικών Θεωρητικής Κατεύθυνσης, με την έννοια ότι καθορίζει σε μεγάλο ποσοστό το αν θα κατορθώσει ο μαθητής να φτάσει στην επίτευξη ενός υψηλού βαθμού. Δύο λόγοι συνηγορούν σ’ αυτήν την άποψη: ο μεγάλος βαθμός δυσκολίας σε σχέση με τα υπόλοιπα ζητούμενα και το υψηλό ποσοστό συμμετοχής στον τελικό βαθμό.
Ποιες πρακτικές συμβουλές και τεχνικές προσέγγισης πρέπει να έχουν υπόψη τους οι μαθητές;
Ο κάθε μαθητής έχει συνήθως αναπτύξει έναν δικό του τρόπο προσέγγισης του αδίδακτου κειμένου. Θα μπορούσε όμως να ενσωματώσει σ’ αυτήν κάποιες τεχνικές που προτείνονται παρακάτω:
Να ολοκληρώνει τη μετάφραση του διδαγμένου κειμένου και τις παρατηρήσεις, ώστε να αφιερώνει τον υπολειπόμενο χρόνο στη μετάφραση του αδίδακτου, που απαιτεί περισσότερο χρόνο και άνεση.
Απαραίτητη είναι η ανάγνωση του πρωτότυπου κειμένου δύο και τρεις φορές, προκειμένου να κατανοηθεί το κεντρικό θέμα του και ενδεχομένως οι πρωταγωνιστές του.
Βοηθός στην παραπάνω διαδικασία μπορεί να είναι ο συγγραφέας και ο τίτλος του ευρύτερου έργου απ’ όπου προέρχεται το απόσπασμα, ώστε να προσδιοριστούν ο χρόνος και το είδος του λόγου (δικανικό, φιλοσοφικό, ιστορικό κ.α.).
Απαραίτητος είναι ο χωρισμός των προτάσεων, ώστε να αποκαλύπτεται η δομή του κειμένου και να προσδιορίζονται οι επί μέρους νοηματικές ενότητες.
Μετάφραση και συντακτικός προσδιορισμός των λέξεων πρέπει να ακολουθούν παράλληλη πορεία.
Να μη γίνεται αυτοσκοπός η συντακτική ανάλυση, αλλά να χρησιμοποιείται ως μέσο που θα υποβοηθήσει τη νοηματική αναπαράσταση.
Να αποφεύγεται η πιστή μετάφραση στη βάση του συντακτικού ρόλου των λέξεων ή φράσεων, ώστε να μην προκύπτει «ξύλινος» λόγος, που δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του νεοελληνικού λόγου.
Η προφορική ανάγνωση της μετάφρασης θα φέρει στην επιφάνεια άκαμπτες και ασύμβατες με τη νεοελληνική εκφράσεις.
Ιδιαίτερη προσοχή στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων και των ρηματικών τύπων για να μη χάνεται η αίσθηση του χρόνου.
Οι άγνωστες λέξεις να ερμηνεύονται με τη βοήθεια των συμφραζομένων ή από παράγωγες λέξεις της νεοελληνικής, των οποίων γνωρίζουμε τη σημασία.
Να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις μικρές λέξεις που δεν επηρεάζουν το νόημα της πρότασης, αλλά αποτελούν συνδεσμικά στοιχεία των περιόδων.
Τα μυστικά του αδίδακτου κειμένου στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών (μερος Β’)
Πηγή: http://blogs.sch.gr/2lykpiatt/2012/04/19/adidakto_keimeno/
Γράφει: ο Νίκος Κουτρούμπας, φιλόλογος.
Τι πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι στις παρατηρήσεις;
Στη γραμματική παρατήρηση τα λάθη που εμφανίζονται εκτός από εκείνα που οφείλονται σε άγνοια είναι: τύποι διαφορετικοί από αυτούς που ζητούνται, επειδή ο μαθητής δεν είναι προσεκτικός στην ανάγνωση της παρατήρησης, και ελλιπής εφαρμογή του πολυτονικού συστήματος, αφού από ορισμένους μαθητές δεν χρησιμοποιούνται ποτέ τα πνεύματα και η περισπωμένη. Οι μαθητές λοιπόν πρέπει να διαβάζουν προσεκτικά αυτά που ζητούνται από την παρατήρηση και να μην ξεχνούν το πολυτονικό σύστημα.
Στη συντακτική παρατήρηση ο συντακτικός ρόλος των λέξεων πρέπει να αποδίδεται ολοκληρωμένος και να δηλώνεται η εξάρτησή του. Στην περίπτωση που ζητείται κάποιο συντακτικό φαινόμενο γράφεται το τελικό αποτέλεσμα και όχι το σκεπτικό που μας οδηγεί σ’ αυτό. Η επιβεβαίωση της ορθότητας της απάντησής μας θα προκύψει από τη νοηματική και συντακτική ορθότητα της πρότασης.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη στη μετάφραση;
Τα λάθη ή οι αδυναμίες που συνήθως παρατηρούνται στη μετάφραση του αδίδακτου κειμένου κατά τη βαθμολόγηση είναι:
Απουσία νοηματικής ενότητας στο νεοελληνικό κείμενο, αλλά ένα συνονθύλευμα αποσπασματικών φράσεων και προτάσεων.
Απουσία συνδεσμικών στοιχείων που καθορίζουν τη νοηματική ροή του λόγου και την αιτιακή σχέση μεταξύ των περιόδων. Προτάσεις χωρίς νόημα, ασυνάρτητες, συντακτικά ανακόλουθες.
Λανθασμένη ερμηνεία των χρόνων και των εγκλίσεων των ρημάτων, με αποτέλεσμα την απώλεια της αίσθησης του χρόνου και το χαρακτήρα της κατάστασης που περιγράφεται.
Αδυναμία προσδιορισμού των προτάσεων του πρωτότυπου κειμένου, με αποτέλεσμα τη νοηματική ανάμειξή τους στην προσπάθεια μεταφοράς στο νεοελληνικό λόγο.
Αδυναμία ερμηνείας άγνωστων λέξεων από τα συμφραζόμενα.
Τελευταίες Εκτιμήσεις:
Πηγή: http://www.philologika.gr/ta-nea-mas-ta-sos-sta-arxaia-kateythynshs.htm
Όσον αφορά το διδαγμένο κείμενο, τα αποσπάσματα που είναι πιθανότερο να εμφανιστούν στις φετινές Πανελλήνιες Εξετάσεις είναι οι ενότητες του Πρωταγόρα (ιδιαίτερα η έκτη ενότητα), η ενότητα 13 της Πολιτείας, οι ενότητες 4, 5 και 6 από τα Ηθικά Νικομάχεια και οι ενότητες 15 και 16 από τα Πολιτικά του Αριστοτέλη.
υπάρχουν πουθενά οι μεταφράσεις αλλά ίσως και οι αναλύσεις των κειμένων που δημοσιεύσατε ;
ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Σας χαιρετώ…
Ενθάδε τα κείμενα είναι προς εξάσκηση. …
δείτε όμως και όσα αναγράφονται στο ΦΟΡΟΥΜ του ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ ΕΡΜΗ (filologos-hermes forum) στην συζήτηση «Αρχαία Γ' Λυκείου»…..
εκεί θα βρείτε τις διευθύνσεις για περισσότερα άγνωστα με τις μτφρς τους που υπάρχουν στον ιστότοπο
http://filologos-hermes.blogspot.gr/p/filologos-hermes-forum.html
Δημοσίευση σχολίου