Προλεγόμενα στα «Πολιτικά» του Αριστοτέλους (ΜΕΡΟΣ Α’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-κλασσικού φιλολόγου-

Ουδόλως ωφελεί έναν λαόν η ανάκτησις της ελευθερίας, αν δεν φροντίση και να την φυλάξη. Και δια να την φυλάξη, πρέπει να έχη παρόντα εις την μνήμην και τα μέσα δια των οποίων οι αρχαίοι Έλληνες την απέκτησαν και τας δυστυχείς αιτίας δια τας οποίας δεν εδυνήθησαν να την φυλάξωσι μέχρι τέλους, ει και ήτο πράγμα τόσον πολύτιμο.

 

Η ανάγνωσις του όλου συγγράματος του Αριστοτέλους, βάλλει τον αναγνώστην εις απορίαν, δια τι οι Έλληνες με τόσας γνώσεις πολιτικάς, ας εδιδάσκοντο υπό των φιλοσόφων και νομοθετών των, δεν ίσχυσαν να καταστήσωσιν είδος πολιτείας ικανόν να προξενήση εις αυτούς ειρήνην και ευδαιμονίαν.

Δια τι δεν επληροφορήθησαν την από τους φιλοσόφους των διδασκομένην πολλών καλών γόνιμον ιδέαν, ότι εκείνη μόνη η πολιτεία είναι μόνιμος, εις την οποίαν η μέση τάξις των πολιτών υπερβαίνει τας λοιπάς εις τον αριθμόν κι όπου το κράτος δεν ευρίσκεται εις τας χείρας ούτε των λίγων δυνατών και πλουσίων, φυσικά κλινόντων εις την κατάχρησιν του πλούτου και της δυνάμεως, ούτε των πολλών πενήτων, ετοίμων να φθονώσι τους πλουσίους και να στασιάζωσι, αλλ’ εις την μέσην τάξιν των πολιτών, οίτινες δια ταύτην αυτών την μεσότητα δεν φθονούν τους πλουσίους, ουδέ τους πένητας καταφρονούν, ως δεν έχουν να φοβώνται ούτε τον φθόνον των πενήτων, ούτε των πλουσίων την καταφρόνησιν;

Και εις τούτο δεν είχον μόνον διδασκάλους τους φιλοσόφους αλλά εδιδάσκοντο και εκ των σκηνικών ποιητών. Ο Ευριπίδης έλεγεν, ότι μόνη η μέση τάξις σώζει την ευκοσμίαν και ευνομίαν της πολιτικής κοινωνίας (Ικετ.,238). Άλλος ποιητής κωμικός παραβάλλει αστείως τας δυο άκρας μερίδας ταύτας, των ολιγαρχικών και των δημοκρατικών, με δύο πονηράς γυναίκας, από τας οποίας εμεθύσθησαν αι ελληνικαί πόλεις και αφ’ ού κατεπολέμησαν τους εχθρούς των, υστέρως κατεπολέμουν αλλήλους (Ηνίοχος, παρά Στοβαίω, 241). Μεθ’ όλα ταύτα δεν ίσχυσαν να φράξωσι τας ακοάς εις τας συμβουλάς των αχρείων δημαγωγών, εξ ών φαρμακευόμενοι καθημέραν οι Έλληνες μετεβλήθησαν εις κτήνη, κυβερνώμενα άλλοτε από ολίγους αριστοκρατικούς πλεονέκτας και άλλοτε από δημοκρατικήν αναρχίαν.

Αν ήτο δυνατόν εις εκείνους ν’ αποφύγωσι τοιαύτην μεταβολήν της τύχης εις δυστυχίαν και δεν την απέφυγαν, έπαθον άξια της αβουλίας των. Αν η δυστυχία των ήτο άφευκτος χρεωστείται εις αυτούς μέγας έπαινος, όσων κατώρθωσαν (έργα υπέρ της ελευθερίας- πολιτισμόν- επιστήμαι- τέχναι).

ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ