Άρθρον του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου-
«Οι Έλληνες εξεγειρόμενοι μαζικά εναντίον του καταπιεστή τους –του σουλτάνου- θα ήταν δυνατόν να συγκριθούν με τους καρβονάρους, με τους Ιταλούς συνωμότες, που ο τσάρος Αλέξανδρος μισούσε το «ιακωβίνικο» τους πνεύμα και ζητούσε την συντριβή τους στις συνεδριάσεις του Λάυμπαχ; Κανένας δεσμός δεν είχε υπάρξει ποτέ μεταξύ των τριών χερσονήσων της Μεσογείου. Οι Έλληνες δεν είχαν κανέναν πράκτορα στην Ιταλία, ούτε στην Ισπανία. Το δημοκρατικόν πνεύμα δεν υπάρχει μέσα σ’ αυτούς. Αν αποκτούσαν την ελευθερία, θα ζητούσαν πιθανόν από την Ευρώπη έναν βασιλιά. Σ’ αυτούς το θρησκευτικό και εθνικόν ζήτημα είχεν την πρώτη θέσιν»
(Ιω. Καποδίστριας)
Ξεκινώντας την επανάστασιν οι Έλληνες ένοιωθαν πολύ περισσότερο την ανάγκη να διαλύσουν κάθε υπόνοια ότι η δική τους κίνησις έχει οποιαδήποτε σχέσιν με γιακωβίνους, καρμπονάρους, ανατρεπτικούς, κοινωνικούς ταραξίες και να δημιουργήσουν την εντύπωσιν ότι η επανάστασις είναι εθνική μόνο.
Αυτός ίσως να είναι και ένας λόγος που εξηγεί τον παραμερισμόν και του ονόματος και του εμβλήματος της Φιλικής, που από τα μέλη της «Ιερά Συμμαχίας» μπορούσε κι αυτή να χαρακτηριστή μια στασιαστική οργάνωσις. Σαφείς δηλώσεις δια την καθαρά εθνική –και όχι κοινωνική- ιδεολογία της Επανάστασης βρίσκουμε σε όλα τα πρώτα κείμενα διακηρύξεων, στην προκήρυξιν του Υψηλάντη, στην διακήρυξιν της Μεσσηνιακής Γερουσίας, του Αχαϊκού Διευθυντηρίου, της πρώτης Εθνοσυνελεύσεως. Την ίδια προσπάθεια διακρίνουμε στην «δημηγορία» του Κολοκοτρώνη στα Τρίκορφα, όπου προσπάθησε να αποτρέψη αιματοχυσία –σύγκρουσιν στρατού και προεστών- «για να μην μας πούν οι Ευρωπαίοι καρμπονάρους». Το αυτό, ήτοι προσπάθεια απορρίψεως των υπονοιών δια καρμποναρισμόν κλπ. Βρίσκουμε στην αλληλογραφία του Μαυροκορδάτου κ.α.
Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ (15Ος-17Ος ΑΙ.)
Ο τρόμος και ο θρήνος κυριαρχούσαν στις ψυχές και στα σώματα των Ελλήνων, στο πέρασμα των Τούρκων. Συχνά η αγριότης ξεπερνούσε τα γνωστά ανθρώπινα όρια. Ο κατακτητής ενδιαφερόταν να καταστείλη κάθε αντίστασιν και αδιαφορούσε δια το μέγεθος της καταστροφής ήν επροκάλει κάθε φορά. Ο Έλληνας έβλεπε να χάνει τα πάντα, από τους ανθρώπους του και τα πράγματά του, ως και το ηθικό του. Πράγματι η κατακτητική ορμή και η μανία των Τούρκων προκάλεσε τεράστιες υλικές καταστροφές που είχαν και μακροχρόνιες συνέπειες και άλλαξαν την μορφήν και τον χαρακτήρα του χώρου. Η πρώτη καταστροφή αφορά γενικώς την οικονομία. Στο τέλος της βυζαντινής περιόδου είχαν αρχίσει ν’ αναφαίνονται τα σημάδια μιας εμπορικής και βιοτεχνικής άνθησης και στις ελληνικές περιοχές, όπως είχε συμβεί και σε ευρωπαϊκές. Η τουρκική κοινωνία και οικονομία ευρίσκετο στο στάδιον της φεουδαρχικής οργάνωσης και έτσι η κατάκτησις περιοχών από τους Οθωμανούς ανέκοπτε την ανάπτυξιν του εμπορίου και της βιοτεχνικής παραγωγής. Ο ελληνικός χώρος ενετάχθη στο οθωμανικό φεουδαρχικό σύστημα και αυτό ήταν μια σημαντική οπισθοδρόμησις. Για δυο τουλάχιστον αιώνες ο ελληνισμός ανακόπηκε εμπορικώς από την Ευρώπη. Μια άλλη τεράστια αλλαγή ήταν αυτή που αφορούσε την αγροτικήν παραγωγή και οικονομία. Στον τομέα αυτόν η κυριοτέρα αλλαγή δεν ήταν η καταστροφή της παραγωγής που πάντοτε συμβαίνει στους πολέμους, αλλά η μεταβολή στην ιδιοκτησίαν γής. Σύμφωνα με το ισλαμικό δίκαιον –ιερός νόμος του ισλάμ- η γή που κατακτάται με πόλεμον, όταν δηλαδή οι κάτοικοι μιας περιοχής προβάλλουν αντίστασιν, ανήκει στον θεό και την ελέγχει και την διαθέτει ο Σουλτάνος που είναι ο εκπρόσωπος του θεού στην γή. Έτσι ο Σουλτάνος παραχωρούσε κατακτημένες περιοχές στους αξιωματικούς του στρατού ως βραβείο δια την επέκτασιν και διάδοσιν του μωαμεθανισμού. Με τον τρόπον αυτόν διαμορφωνόταν μια τουρκική στρατιωτική αριστοκρατία της γής, η οποία πήρε την θέσιν της βυζαντινής αριστοκρατίας. Πέρα όμως από τις υλικές καταστροφές, ιδιαίτερη σημασία είχε για τους Έλληνες η ηθική μείωσις. Οι Τούρκοι ήταν ιδιαίτερα σκληροί και οι εκτεταμένες κατακτήσεις τους, που έδειχναν αναμφισβήτητες και καθόλου πρόσκαιρες, έμοιαζαν να αποδεικνύουν την υπεροχήν του μωαμεθανισμού απέναντι στον χριστιανισμό. Η αίσθησις μιας τέτοιας ήττας έκαμψε το ηθικόν του ελληνισμού και απετέλεσεν στην αρχήν τουλάχιστον της τουρκοκρατίας, τον μεγαλύτερον κίνδυνον που απείλησεν την ίδια την υπόστασιν του, την ύπαρξιν του ως ιδιαιτέρας εθνικής ομάδος.
ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ
Από τον 11ον αι. ο βυζαντινός ελληνισμός είχεν αρχίσει να δημιουργή μιαν λαϊκήν πάράδοσιν με το δημοτικό- ακριτικό τραγούδι που διαμόρφωνε μιαν λαϊκήν εθνικήν συνείδησιν, κάπως ανεξάρτητην από την επίσημην ιδεολογία, απ’ αυτήν δηλαδή του κράτους και των ανωτέρων κοινωνικών στρωμάτων. Αυτό ήταν μια παράδοσις με μεγάλη αξία, γιατί όταν με την τουρκικήν κατάκτησιν το κράτος καταλύθηκε και οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις έπαψαν να έχουν αυτήν την ιδιότητα και να μπορούν να επιβάλλουν την ιδεολογία των, η λαϊκή –εθνική- θρησκευτική συνείδησις έθρεψεν την αντίθεσιν του ελληνισμού προς τον αλλόθρησκον κατακτητή. Βέβαια με την τουρκική κατάκτησιν το κύριο στοιχείο εθνικής συσπείρωσης ήταν η πίστη. Στις δύσκολες στιγμές για τον ελληνισμό η χριστιανική πίστη και η Εκκλησία συνέβαλαν σε σημαντικόν βαθμόν στην εθνική συσπείρωσιν. Ο «θρήνος» που ακολούθησεν την κατάκτησιν των ελληνικών περιοχών θεωρούσε την απώλεια της ελευθερίας ως ένα μεγάλο κακό για την πίστη και την θρησκεία. Έτσι, το κέντρο της χριστιανικής θρησκείας, το Πατριαρχείο, έγινε και εθνικό κέντρο, αφ’ ού θρησκεία και εθνική υπόστασις είχαν ταυτισθεί στην συνείδησιν του υποδούλου Έλληνος. Δεν υπήρχαν στην συνείδησίν του λαού Έλληνες και Τούρκοι, αλλά χριστιανοί και μουσουλμάνοι. Βέβαια στην διάκρισιν αυτή συνέβαλεν και ο ισλαμικός νόμος που κατέτασσεν τους λαούς σύμφωνα με την θρησκεία των και μάλιστα προστάτευε δυο απ’ αυτούς, τους χριστιανούς και τους ιουδαίους. Επομένως η αναγνώρισις και προστασία του Πατριαρχείου, καθώς και η παραχώρησις προνομίων από το τουρκικό κράτος ήταν επιταγή του νόμου.
(συνεχίζεται)
-το παρόν άρθρον εδημοσιεύθη
εις δύο μέρη στην εφημερίδα «Ελεύθερος» την Παρασκευή 25 Μαρτίου
και την Δευτέρα 28 Μαρτίου 2011
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου