Ο εθνικός χαρακτήρας της ελληνικής επαναστάσεως (ΜΕΡΟΣ Α’)

Άρθρον του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου-

«Η ιστορία, ω Έλληνες, εις ημάς είναι ως η όρασις
εις τους οφθαλμούς… Η ιστορία είναι ένας καθρέπτης αψευδής
των ανθρωπίνων πραγμάτων, δι’ αυτής φωτίζεται ο αμαθής
και ο στοχαστικός, δι’ αυτής προβλέπει σχεδόν τα
μέλλοντα…Η ιστορία είναι ο πλέον σοφός δάσκαλος εις
τους ανθρώπους οπού αγαπώσι να μάθωσι την αληθείαν
και μάλιστα οι νύν Έλληνες οπού τοσαύτην έχουν
χρείαν…»

«Ελληνική Νόμαρχία» Ανωνύμου Έλληνος

Το συνέδριον της Βιέννης (Σεπ. 1814- Ιουν. 1815) συγκέντρωσε όλους τους ευρωπαίους ηγεμόνες νικητές του Ναπολέοντος. Αυτοί έπρεπε να οργανώσουν την νέαν ευρωπαϊκήν τάξιν, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από την Γαλλικήν Επανάστασιν και τους πολέμους και την ήττα του Βοναπάρτη. Με εξαίρεσιν την Αγγλία, που ενδιαφερόταν δια την ενίσχυσιν της θέσεώς της εις το θαλάσσιον εμπόριον, οι ισχυροί του Συνεδρίου ήταν εκφραστές της αντεπανάστασης. Ο τσάρος της Ρωσίας, ο βασιλεύς της Πρωσίας και ο αυτοκράτορας της Αυστρίας.

Κυρίαρχη διπλωματική μορφή ο καγκελάριος της Αυστρίας Μέτερνιχ. Οι εργασίες του συνεδρίου ήταν πολύ δύσκολες, γιατί έπρεπε να επιλυθούν τρία πολύ λεπτά και σοβαρά ζητήματα: α) η ρύθμισις των νέων συνόρων και η οργάνωσις μιας βιώσιμης ισορροπίας β) η ενίσχυσις των απολυταρχικών καθεστώτων και γ) η πρόβλεψις δια την κατάπνιξιν των μελλοντικών επαναστάσεων. Οι λαοί φυσικά δεν ρωτήθηκαν δια την υπογραφήν της συνθήκης της Βιέννης (1815). Ρωσία, Πρωσία, Αυστρία και Αγγλία βγήκαν ενισχυμένες πολιτικώς, οικονομικώς ή εδαφικώς. Οι ρυθμίσεις που έγιναν στην υπόλοιπη Ευρώπη –ιταλικά κράτη, κάτω χώρες κτλ- προκάλεσαν την δυσαρέσκεια ή και τις αντιδράσεις των λαών. Όταν νικήθηκε οριστικά ο Ναπολέων λοιπόν, οι νικητές, οι μονάρχες της Ευρώπης και όλες οι συντηρητικές δυνάμεις, επικαλούμενες την αρχήν της νομιμότητος, ξαναέφεραν στους θρόνους των όλους τους έκπτωτους βασιλείς και βοήθησαν δια να επιβληθούν παντού απολυταρχικά, συντηρητικά και αντιδραστικά καθεστώτα. Έγινε η Παλινόρθωσις. Οι δυνάμεις που επικράτησαν –η παλαιά φεουδαρχία και τα ανώτερα αστικά στρώματα- συμφωνούσαν απολύτως εις ένα σημείον, στην δίωξιν των φιλελευθέρων ιδεών.

ΙΕΡΑ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Οι φιλελεύθερες ιδέες δια την Παλινόρθωσιν εθεωρούντο απειλή δια την κοινωνικήν γαλήνη, ακόμα και όταν εκδηλώνονταν ως αίτημα εθνικής απελευθερώσεως. Όσοι ενώνονταν δια να διεκδικήσουν ελευθερίαν εθνική, όπως οι Καρμπονάροι στην Ιταλία ή κοινωνική δικαιοσύνη, αυτοί απετέλουν κοινωνικήν απειλή, ήταν «γιακωβίνοι». Καρμποναρισμός και Γιακωβινισμός ήταν ιδέες μιάσματα που τις κατεδίωκαν αμείλικτα όλες οι συντηρητικές και αντιδραστικές κυβερνήσεις. Για να εξασφαλίσουν μάλιστα και για το μέλλον κοινωνικήν γαλήνη –στασιμότητα- οι μονάρχες της Ευρώπης σύμπηξαν τω 1815 την «Ιερά Συμμαχία» που βασική επιδίωξιν είχε την κατάπνιξιν –με ένοπλην επέμβασιν- κάθε φιλελεύθερου κινήματος οπουδήποτε κι αν εκδηλωνόταν. Και συμφώνησαν ακόμη να συναντώνται περιοδικώς δια να ανταλλάσουν σκέψεις δια την κατάστασιν στην Ευρώπη. Ψυχή όλης αυτής της αντιδραστικής ιδεολογίας, εκφραστής και οργανωτής της υπήρξε για πολλά χρόνια ο καγκελάριος της Αυστρίας, Μέτερνιχ, γι’ αυτό και το όλον σύστημα και η εποχή αυτή συχνά αναφέρεται ή στενά συνδέεται με το όνομά του. Ο Μέτερνιχ διατύπωνε με ωμότητα την πολιτικήν του φιλοσοφία: «Μόνον οι μονάρχες έχουν δικαίωμα να καθορίζουν τις τύχες των λαών, οι ηγεμόνες ευθύνονται δια τις πράξεις των μόνο απέναντι στον θεό». Σύμφωνα με τις αρχές της Ιεράς Συμμαχίας, η σκλαβιά κάτω από ξένον δυνάστη –στην περίπτωσι των Ελλήνων, τον Σουλτάνο- ήταν ευλογημένη από τον θεό κι ο αγώνας δια την ελευθερία έργον του Σατανά.

ΙΑΚΩΒΙΝΟΙ ΚΑΙ ΚΑΡΜΠΟΝΑΡΟΙ

Οι Ιακωβίνοι ήταν πολιτική οργάνωσις στην Γαλλία κατά την περίοδον της επαναστάσεως. Το όνομά της το έλαβε από το γεγονός ότι τα μέλη της είχαν την λέσχην των στην μονή του Αγίου Ιακώβ στο Παρίσι. Ο πραγματικός τίτλος της οργανώσεως ήταν «Εταιρεία Φίλων του Συντάγματος». Ο ρόλος τους υπήρξεν αποφασιστικός σε πολλές κρίσιμες στιγμές της γαλλικής επαναστάσεως. Οι Ιακωβίνοι ήταν από τους πρώτους που αποφάσισαν την θανάτωσιν του βασιλέως και υπεστήριξαν την επιτροπήν κοινής σωτηρίας και τον Ροβεσπιέρο στην τρομοκρατία. Ήτοι τα χρόνια 1793 και 1794 οι βασιλόφρονες εκμεταλλεύτηκαν εσωτερικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η επανάστασις, όπως την ακρίβεια του ψωμιού, την απόκρυψιν ειδών πρώτης ανάγκης από τους εμπόρους και τους παραγωγούς και τις νέες εξεγέρσεις στο Παρίσι και έστρεψαν τους χωρικούς εναντίον της επαναστάσεως. Πόλεις όπως η Μασσαλία, η Λυών και η Τουλούζη κατελήφθησαν απ’ αυτούς. Έτσι τον έλεγχο της Συμβατικής συνελεύσεως της επαναστάσεως έλαβαν οι αριστεροί, Ορεινοί που προχώρησαν στην λήψη αποφασιστικών μέτρων δια την έξοδον απ’ την γενική κρίσιν και από τον κίνδυνο του θανάτου της επαναστάσεως. Το πιο σημαντικό, δια να προστατεύσουν τον λαϊκό στρατό και τα άλλα κυβερνητικά μέτρα οργάνωσαν την «τρομοκρατία». Πολλοί από τους αντιπάλους της εξουσίας των Ορεινών στάλθηκαν στην λαιμητόμο. Ο Ροβεσπιέρος δε που ήταν η ψυχή της νέας εξουσίας προχώρησε ακόμα παραπέρα και στις 10 Ιουνίου 1794 άρχισε την «μεγάλη τρομοκρατία», όταν και στους προσαγομένους εις δίκην δια αντεπαναστατική δράσιν αφηρέθη το δικαίωμα της υπερασπίσεως. Μέσα σε 40 ημέρες μόνον στο Παρίσι 1.346 άτομα ωδηγήθησαν στην λαιμητόμο. Την ίδια περίοδον –τέλη του 18ου αι.- ιδρύεται στην Νεάπολιν της Ιταλίας και εξαπλώνεται ραγδαία η πολιτική εταιρεία των Καρμπονάρων, μια μυστική εταιρεία που σκοπός της ήταν η επικράτησις των φιλελευθέρων ιδεών, όπως τις διετύπωσε η γαλλική επανάστασις, πρωτίστως αλλά και δευτερευόντως η ένωσις της Ιταλίας.

ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ

Είδαμε ότι η Ιερά Συμμαχία που εσυστάθη με πρωτοβουλία του τσάρου Αλεξάνδρου της Ρωσίας με σκοπόν τάχα να κυβερνηθή η Ευρώπη σύμφωνα με την ηθικήν του Χριστού διδασκαλία, δεν ήταν τίποτα άλλο από μια στυγνή τυραννία, που άπλωσε τον ίσκιον της πάνω σ’ όλην την Ευρώπη. Οι δυνάμεις αυτές της αντίδρασης βρίσκονταν σε μιαν έντονη ανησυχίαν, όταν ξέσπασε η ελληνική επανάστασις. Τα φιλελεύθερα κινήματα των Ιακωβίνων και των Καρμπονάρων απειλούσαν με ανατροπή το καθεστώς της απολυταρχίας που με τόσες θυσίες είχαν επιβάλλει. Βλέποντας τα επαναστατικά νέφη να πυκνώνουν πάνω από τον πολιτικόν ορίζοντα της Ευρώπης, η Ιερά Συμμαχία συνεδρίασε δια πρώτην φορά στο Τροππάου (20/12/1820), όπου ο Μέτερνιχ ανήσυχος δια την εξάπλωσιν του κινήματος των Καρμπονάρων στην Ιταλία πέτυχε δια πρώτην φορά να εκτελεστή η «αρχή της επεμβάσεως». Στο μεταξύ, επειδή όμως το κίνημα της Ιταλίας ελάμβανε διαστάσεις ξεσηκωμού, ειδικά στην Νεάπολιν και στην Σαρδηνία, οι ηγεμόνες συνέχισαν τις εργασίες τους στο Λάιμπαχ. Εδώ σαν κεραυνός έπεσεν η είδησις ότι νέο κίνημα μ’ επικεφαλής τον Υψηλάντη ξέσπασε στις ηγεμονίες. Όπως ήτο φυσικόν, είδαν το κίνημα αυτό σε συσχετισμόν με τα άλλα. Πίστεψαν ότι μια σκοτεινή δύναμις δημιουργεί και κατευθύνει τα κινήματα αυτά, που απειλούσαν να τινάξουν στον αέρα το οικοδόμημα της απολυταρχίας, που ευφημιστικά ονόμαζαν καθεστώς της «νομιμότητος» και της «τάξεως». Έτσι τήρησαν από την αρχήν μια στάσιν δυσμενή απέναντι στον ελληνικό ξεσηκωμό (συνέδριο Λάιμπαχ Ιαν.-Μαρ 1821).



(συνεχίζεται)


-το παρόν άρθρον εδημοσιεύθη
εις δύο μέρη στην εφημερίδα «Ελεύθερος» την Παρασκευή 25 Μαρτίου
και την Δευτέρα 28 Μαρτίου 2011