Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ Δ’)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Κατ’ αρχάς εξιπάσθην, ογλήγορα όμως

 εφιλιωθήκαμεν και ελπίζω να του κοστίση η φιλία μου.

Είπαμε πολλά, εκείνος με την ιδέαν

ότι έχει ραγιάδες τους Έλληνας

και εγώ με την ιδέαν ότι είμεθα ελεύθεροι.

(Από επιστολή του Καραϊσκάκη προς τον Κολοκοτρώνη,

 σχετικά με συνάντησή του με τον Κιουταχή)

Στα αρχεία της Ελληνικής παλιγγενεσίας Α, σελ 157-158 κανείς διαβάζει συγκινημένος τον αριθμόν 9 του κώδικος των νόμων που εθέσπισεν το βουλευτικό σώμα της προσωρινής διοικήσεως της Ελλάδος στις 8-4-1822, τα εξής: «Επειδή, εφ’ όσον φαίνεται μεγαλυτέρα η επιμονή του εχθρού προς κατόρθωσιν των αδίκων και ανοσίων σκοπών του, επί τοσούτον οφείλομεν και ημείς θαρρούντες εις την θείαν αντίληψιν, εις το δίκαιον του επιχειρήματος και εις τας προτυτέρας μας τύχας, να διπλασιάσωμεν την προθυμίαν μας και να δείξωμεν εις τον εχθρόν και εις όλον τον κόσμον, ότι απεφασίσαμεν να θυσιάσωμεν το πάν, δια να υπερασπισθώμεν την πίστιν, πατρίδαν, ελευθερίαν, τιμήν, τα υπάρχοντα και την ιδίαν μας την ύπαρξιν».

Εδείχθη εις τα προηγούμενα μέρη του άρθρου τούτου, ότι η Ελλάς ευρίσκεται ωσάν εις πόλεμον και προ του κινδύνου της εξαφανίσεως άπαντες απεφάσισαν να συνδράμωσι την προσπαθείαν της σωτηρίας της, εκουσίως εισφέροντες, ό,τι έχουσι εκ του περισσεύματός των προκειμένου να ανορθωθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας, άτινα κι έχει ανάγκη η χώρα δια την αντιμετώπισιν του εχθρού! Ηννοήθη, ότι υπάρχει και σήμερα εχθρός εκ του οποίου απειλείται η Ελλάς και σαφώς εδηλώθη ότι δεν πρόκειται δια τον οθωμανόν κατακτητήν όπως παλιά αλλά δια τον εσωτερικόν εχθρόν της κακής διοικήσεως, αυτών που όπως λέγει ο Κοραής είναι οι άδικοι, οι κλέπτες και οι πλάνοι.

Εδείχθη επίσης ότι εκείνες οι δραματικές ώρες της παλιγγενεσίας πολύ ομοιάζουσι με τις σημερινές δύσκολες καταστάσεις, όπου το έθνος προσπαθεί να ορθοποδήση οικονομικώς. Στο παρόν μέρος και εις όσα ακολουθήσουν θα ομιλήσωμεν δια τον σοβαρόν τρόπον εξοικονομίσεως εσόδων του κρατικού μηχανισμού, τόσον τότε, όσον και την σήμερον, αυτόν του εξωτερικού δανεισμού δια να δειχθή πάλι τόσο η ομοιότης των στιγμών, όσο και η ύπαρξις ανθελλήνων εντός της πατρίδος.

ΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ

Η σύναψις δανείων στο εξωτερικόν συνδέεται  με την εξωτερικήν πολιτική. Από την πλευρά της χώρας, που ενθάρρυνε τους τραπεζικούς κύκλους του εξωτερικού δια την χορήγησιν δανείων, η απόφασις εκείνων ν’ ανταποκριθούν σήμαινε ενεργόν ενδιαφέρον δια τις εξελίξεις στον ελληνικόν χώρον και απετέλει προεγγραφή δια μελλοντικάς σχέσεις όχι βεβαίως αφιλοκερδείς.

Είναι εμφανές ότι εννοείται πως όταν μια χώρα, επειδή έχει ανάγκη από χρήμα καταφεύγει στην ξένην βοήθεια εκ προοιμίου γνωρίζει ότι εάν αυτή παρασχεθή, αυτοί οι δανειοδότες ευθύς μέλλουσιν να έχουν άμεσον ενδιαφέρον δια την πορείαν και την διοίκησίν της και αποφάσεις της, με άλλα λόγια αμέσως τίθενται ως συγκυβερνήτες της νόμιμης εκλεγμένης κυβερνήσεως πού έλαβεν το δάνειον, αφ’ ού έχουν έννομον συμφέρον να προασπισθούν τα συμφέροντά των.

Τω 1824 και 1825 δύο δάνεια χορηγήθησαν από αγγλικές τράπεζες, το πρώτο υπεγράφη δια ονομαστικόν κεφάλαιον 800 χιλιάδες λίρες και το δεύτερον δια 2 εκατομμύρια λίρες. Στις ελληνικές κυβερνήσεις περιήλθεν μέρος μόνον από τα χρήματα των δανείων. Τα υπόλοιπα παρακρατήθηκαν δια τόκους, προμήθειες κι άλλες δαπάνες! Πολλές υπήρξαν οι επικρίσεις δια τους επαχθείς όρους των δανείων και την διασπάθησίν των από τας κυβερνήσεις των ετών 1825-1826. Το χειρότερον όμως ήτο, ότι δια τα δάνεια αυτά υποθηκεύτηκαν τα λεγόμενα εθνικά κτήματα, πράγμα που δυσχέρανε πολύ την εσωτερική πολιτικήν ζωή. Αδρανούσε κάθε κίνησιν δια αποκατάστασιν ακτημόνων, αγωνιστών, αλυτρώτων αδελφών. Έτσι έχανε το κράτος την δυνατότητα να αυξήση τα εισοδήματά του από την εκποίησιν των κτημάτων και την αύξησιν της παραγωγής.

 

Η ΣΠΑΤΑΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Ο Samuel Howe (από το περιοδικόν «ιστορική επιθεώρησις», τεύχος Οκτ., 1971, σελ 73-76) λέγει: «Τίποτα δεν μπορει να περιγράψη την δίκαιη απορία της Ελλάδος, που διόρισεν κυβερνητικόν αντιπρόσωπον, τον κον Σπανιολάκη, δια να πάη στο Λονδίνο, να ιδή πού πήγε αυτό το τεράστιον ποσό. Άμα έφτασε αυτός στο Λονδίνο, βρήκε να τρώγωνται μεταξύ των τα εκεί μέλη της Ελληνικής Επιτροπής, οι ομολογιούχοι και οι Έλληνες αντιπρόσωποι. Στον τύπον δημοσιεύονταν κατηγορίαι και αντεγκλήσεις που ξεσκέπαζαν αισχρήν παραμέλησιν του καθήκοντος, καταχρήσεως και ολοφάνερες κλεψιές σε τέτοιον βαθμόν, που φυσικά όπου και να γινόταν, θα ‘ταν αίσχος με πολύ περισσότερον εδώ, που τα χρήματα αυτά χρειάζονταν δια την σωτηρίαν ολοκλήρου του έθνους. Και όλα αυτά έγιναν από ανθρώπους που στο στόμα των είχαν συνεχώς τας λέξεις ελευθερίαν, πατριωτισμός, φιλανθρωπία και φιλελληνισμός. Ακόμα το κοινό δεν έχει ιδέαν δια την αδιάντροπην σπατάλην ενός μεγάλου μέρους του δανείου και για τις απειράριθμες καταχρήσεις που γίνανε».

Για να διακόψωμε λίγο την διήγησιν του Άγγλου ερευνητού, μέγιστην απορίαν γεννιέται αυτομάτως εις τον καθέναν. Είναι δυνατόν σε μιαν τοιαύτην περίστασιν του έθνους, να υπήρξαν πολιτικοί που επρόδωσαν το καθήκον των δια ίδιον όφελος; Και αν το έκαναν τότε, που ο εχθρός ακόμα ήταν στα πατρικά χώματα, υπάρχει κανείς τόσον αφελής που να πιστεύη, ότι στην σύγχρονην εποχήν, οι συνάψεις δανείων από την κάσταν των πολιτικών, γίνονται δίχως όργια καταχρήσεων και κλεψιάς, αφ’ ού ουδείς κίνδυνος υπάρχει εξωτερικός; Με άλλα λόγια αν τότε συνέβαιναν αυτά επί των εξωτερικών δανεισμών, τώρα πια τι γίνεται; Πόσον μεγαλύτερον είναι το αίσχος αυτών; Μπορεί κανείς να διανοηθή; 

(συνεχίζεται)