επιμελεία του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου-
« … Ἡ πλουτοκρατία ἦτο, εἶναι καὶ θὰ
εἶναι ὁ μόνιμος ἄρχων τοῦ κόσμου,
ὁ διαρκὴς Ἀντίχριστος. Αὕτη γεννᾷ
τὴν ἀδικίαν, αὕτη τρέφει τὴν
κακουργίαν, αὕτη φθείρῃ σώματα καὶ ψυχάς.»
Αλ. Παπαδιαμάντη “Οἱ χαλασοχώρηδες”
Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΤΕΛΙΚΩΣ
ΚΑΤΕΦΥΓΕ ΣΤΗΝ «ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗ» ΖΩΗ
Την εποχή της αναγεννήσεως εγεννήθη από μίμησιν των κλασσικών γραμμάτων, η ποιμενική ποίησις. Αυτή πολύ λίγο ενοιάζετο ν’ αποδίδη πιστά το ύπαιθρον και την πραγματικότητα των βοσκών. Ήταν πολύ περισσότερον μια φυγή από την πραγματικότητα, μια καταφυγή προς την ονειρεμένη αυτήν «ειδυλλιακή» -εξ ού και ο όρος «ειδύλλιον»- ζωή, όπου θεοί και ήρωες εκινούντο εντός μιας σκηνογραφίας αρχαϊστικής.
Τω 1627 στην δική μας Κρήτη κυκλοφόρησεν «Η βοσκοπούλα». Η υπόθεσις είναι απλή. Ένας βοσκός βλέπει μιαν βοσκοπούλα και λιποθυμά χτυπημένος απ’ την ομορφιά της. Πηγαίνουν μαζί σ’ ένα σπήλαιον, όπου εκείνη κατοικεί και χαίρονται ημέρες και νύχτες γεμάτες έρωτα. Ο βοσκός όμως είναι ανάγκη να φύγη, δίνει την υπόσχεσιν πως θα γυρίση σ’ έναν μήνα, μιαν αρρώστια ωστόσο τον κρατά στο κρεβάτι και τον εμποδίζει να τηρήση την υπόσχεσιν του. Κι όταν επιστρέφει, μαθαίνει από τον πατέρα της αγαπημένης του, πως εκείνη πέθανε απ’ τον καημόν της.
Είναι σαφώς λογικόν ο Παπαδιαμάντης να έχη υπ’ όψιν του, τόσον την ποιμενικήν ποίησιν της Αναγεννήσεως, όσον γενικώς και το λογοτεχνικόν «ειδύλλιον», το οποίο υιοθετεί και αναπαράγει. Η «ειδυλλιακή» διάστασις του Παπαδιαμάντη συνίσταται στην δημιουργίαν ενός μικρόκοσμου, στην εξιδανικευμένη απεικόνισιν ενός απομακρυσμένου τρόπου ζωής που ανταποκρίνεται στην κοινή ανθρώπινη εμπειρίαν της χάμένης ενότητος του ανθρώπου με τον φυσικόν κόσμον.
Εντός αυτού του γενικού πλαισίου εντάσσονται και τα εξής των έργων του: οι νεαρές ηρωίδες πάντα σχεδόν απολαμβάνουν μιαν πλουσίαν ζωήν, απαραίτητη δια να προφυλάξη την καλλονήν τους από τους κινδύνους και τα βάσανα του μόχθου. Υπάρχει ένας στοργικός και αφοσιωμένος πατέρας που φροντίζει να αναθρέψη την κόρην εντός μιας άνετης ατμόσφαιρας, ως απαραίτητη προϋπόθεσις δια την ανάπτυξιν μιας λεπτής και εύθραυστης γυναικείας ομορφιάς. Ακόμα πιο τυπικό στοιχείον του Αρκαδικου, ειδυλλιακού τοπίου είναι το κλειστό περιβόλι, μια μικρή Εδέμ, μακρυά από τον πολύβουο κόσμο, όπου μέσα κατοικεί η κόρη. Και τέλος ο έρως που εμφανίζεται στους ήρωες είναι παρθενικός, αγνός και ειλικρινής αλλά ταυτόχρονα ελεύθερος από ηθικούς και κοινωνικούς περιορισμούς.
«Ο κυρ Μόσχος είχεν ως σύντροφόν του το τσιμπούκι του, το κομβολόγι του, το σκαλιστήρι του και την ανεψιάν του την Μοσχούλαν… έκτισεν εις την άκρην πυργοειδή υψηλόν οικίσκον… εκαθάρισεν και περιμάζευσε τους εσκορπισμένους κρούνους του νερού, ήνοιξε και πηγάδι προς κατασκευήν μάγγανου δια το πότισμα. Διήρεσε το κτήμα εις τέσσερα μέρη, εις άμπελον, ελαιώνα, αγρόκηπον με πλήθος οπωροφόρων δένδρων και κήπους με αμασιάς ή μποστάνια… το κτήμα του ήτον παρά το χείλος της θαλάσσης κ’ ενώ ο επάνω τοίχος έφθανεν ως την κορυφήν του μικρού βουνού, ο κάτω τοίχος με σφοδρόν βορράν πνέοντα σχεδόν εβρέχετο από το κύμα… Η Μοσχούλα ήτον ως δύο έτη νεωτέρα εμού. Μικρή επήδα από βράχον εις βράχον, έτρεχεν από κολπίσκον εις κολπίσκον, κάτω εις τον αιγιαλόν έβγαζε κοχύλια κ’ εκυνηγούσε τα καβούρια. Ήταν ωραία μελαχροινή κ’ ενθύμιζε την νύμφην του Άσματος την ηλιοκαυμένην, την οποίαν οι υϊοί της μητρός της είχαν βάλει να φυλάη τα’ αμπέλια… ο λαιμός της, καθώς έφεγγε και υπέφωσκεν υπο την τραχηλιάν της ήτο απείρως λευκότερος από τον χρώτα του προσώπου της».
Τελικώς φαίνεται πως ο Παπαδιαμάντης πίστευε ακράδαντα πως ο άνθρωπος εξέπεσεν από μιαν αρχικήν ιδανικήν κατάστασιν ευδαιμονίας σε μιαν δυστυχισμένη ανώφελη ζωή. Ο ίδιος έζησε ν’ αναπολή σαν σε όνειρον, το κύμα της ιδιαιτέρας του πατρίδος, της Σκιάθου.
ΤΕΛΟΣ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου