Η αρετή και η δικαιοσύνη

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Αφ’ενός ουν εκ φύσεως εστί η ορμή

εν πάσιν τοις ανθρώποις επί τινος τοιαύτης κοινωνίας,αφ’ετέρου δε εκείνος ο πρώτος *1 ,όστις

συνέστησεν ταύτην,εγένετο αίτιος μεγίστων αγαθών.

Ώσπερ γαρ ακριβώς ο άνθρωπος,εάν τελειοποιηθή,

εστί το βέλτιον των ζώων,ούτως και αν αποχωρισθή του νόμου και της δίκης*2 καθίσταται χείριστον πάντων.

Διότι η αδικία,η έχουσα όπλα,εστί χαλεπωτάτη,ο δε άνθρωπος φύεται έχων όπλα,άτινα δει επι τη φρονήσει

και τη αρετή χρήσθαι,ή επι τ’αναντία μάλιστα.

Διο και ο άνευ αρετής άνθρωπος εστίν το ανοσιώτατον και το αγριώτατον των όντων και ως προς τα αφροδίσια και την αδηφαγία το χείριστον.

Αντιθέτως η δικαιοσύνη εστί στοιχείον πολιτικόν-της πολιτειακώς ωργανωμένης κοινωνίας-.Γιατί

΄΄η δίκη΄΄ εστίν τάξις της πολιτικής κοινωνίας και του δικαίου διακρίβωσις.

Απόσπασμα εκ των πολιτικών του Αριστοτέλους

Σημειώσεις:

1.Άλλοι παρερμηνεύοντες αποδίδουν…΄΄ο εμβαλών πρώτος την ορμήν αυτήν εις τον άνθρωπον΄΄.Είναι όμως φανερόν,ότι πρόκειται περι του συστήσαντος την πολιτικήν κοινωνίαν.Παρέστη δε ανάγκη της ενεργείας του πρώτου συστήσαντος,καθότι η τυφλή,ούτως ειπείν,εν τω ανθρώπω τάσις προς κοινωνίαν δεν θα κατέληγεν μόνη και καθ’εαυτή εις την πραγμάτωσιν της πολιτικής κοινωνίας,άνευ τινός ενσυνειδήτου ενεργείας του ανθρώπου.Τούτο δε δεν πρέπει να θεωρηθή ασυνέπεια,διότι η διανοητικότης του ανθρώπου εν τελεολογικώ συστήματι φιλοσοφίας λογίζεται ως έν των μέσων δια τους απωτέρους σκοπούς της φύσεως.Άρα προς πραγμάτωσιν κοινωνικής μορφής ανωτέρας εκείνης εις την οποίαν,ως πέρας τι,έφθασαν τα στερουμένα διανοήσεως αγελαία ζώα,ανάγκη να επενέβαινεν η ενσυνείδητος πρόθεσις του ανθρώπου.

2.΄΄Νόμος΄΄ σημαίνει ενταύθα την επιβαλλομένην τάξιν της πολιτικής κοινωνίας,δι’ής επιτυγχάνεται ο αμοιβαίος σεβασμός και η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων,΄΄δίκη΄΄ δε το σύνολον των γραπτών και αγράφων νόμων,εφ’ών σταθμίζεται και διακριβούται ο χαρακτήρ πράξεως τινός,σχετικώς προς την κρατούσαν περι δικαίου ιδέα.