Το παιδαγωγικόν στοιχείον της προσευχής

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου-

(απάντησις στην επερώτησιν βουλευτού)

Κύριε βουλευτά της αριστεράς,

πριν απαντήσω εις την ερώτησιν σας, σχετικώς με το εάν είναι παιδαγωγικόν στοιχείον η πρωινή προσευχή εις τα σχολεία, επιτρέψατε μου να κάμνω κάποιας παρατηρήσεις. Η ''επερώτησις'' ως έννοια και πράξις, υποδηλοί σαφώς μιαν άγνοια ήτις επιζητά απάντησιν. Ωστόσον η φράσις σας ''η πρωινή προσευχή είναι αντιπαιδαγωγική'' αποτελεί θέσιν, ληφθείσα και προερχομένη ως τοιάυτη εκ γνώσεως τινός. Πρώτο σημάδι ατόπου και συγχύσεως δηλαδη, φανερώνει απο την μια μεν άνθρωπο να ρωτά ινα μάθη και απο την άλλη ως ήδη γνωρίζοντα, με θέσιν και άποψιν. Αγνοώ βεβαίως την επαγγελματικήν υμών ιδιότητα, αλλά γνωρίζοντας κάθε παιδαγωγός, εις του οποίου τον τομέα παρεισφρήσατε, οτι αυτή η θέσις σας είναι λανθασμένη, όπως και θα δειχθή, αδιαψέυστως οδηγείται εις την άποψιν, οτι η χώρα ωδηγήθη εις το τέλμα, διότι οι εντολοδόχοι οδηγοί της απλά διακατέχονται απο πλάνες και αγνοία αν μη τι άλλο.

Ακόμα πρέπει να παρατηρηθή ότι, εν ώ το μείζον ζήτημα αυτών των εποχών είναι η σωτηρία της πατρίδος, υπάρχουν άνθρωποι, και τίνες μαλιστα, οι πατέρες του έθνους, που ασχολούνται με το αν η ορχήστρα παίζει σωστά το βάλς, την στιγμήν που ο τιτανικός βυθίζεται. Σύγχυσις στην ταξινόμησιν και ιεραρχία των στόχων; Οταν κυρίαρχη ορμή ενός όντος είναι το συναίσθημα της επιβιώσεως και αυτό δεν υπακούει εις αυτήν, τί άλλο υποδηλοί παρα διαταραγμένο εσωτερικό είναι; Η σύγχυσις σας ωστόσο, και δια τούτο δικαιολογείσθε, προέρχεται και εκ της στρεβλής ιδεολογικής υμών τοποθετήσεως. Το 40 οι ομοιδεάτες σας έδιναν την ζωή τους εναντίον του γερμανού κατακτητού και την ίδιαν στιγμήν παρεχώρουν στον σλαβισμόν την πατρίδα των. Έτσι και τώρα εν ώ υποτίθεται αντιμάχεσθε την παγκόσμιαν τάξιν πραγμάτων, πολεμάτε με μένος κάθε εθνικόν διαφοροποιητικό στοιχείον, γενόμενοι ούτως οι μεγαλύτεροι υπερασπισθές της παγκοσμιοποιήσεως.

Στο καθαρόν επιστημονικόν τμήμα τώρα της απαντήσεως προς εσάς, θα θέσω υπ' όψει σας τα εξής. Ο καθορισμός του σκοπου της αγωγής ανήκει αποκλειστικώς στον πολιτικόν παράγοντα αφ'ού σ'αυτόν πίπτει η ευθύνη της επιβιώσεως της πολιτικής κοινότητος του έθνους, με σαφήν ομως προυπόθεσιν την ύπαρξιν συντεταγμένης πολιτείας, ήτις θα δώση έμφασιν στα ήδη κληροδοτηθέντα δια της ιστορικής παραδόσεως ιδεώδη, χωρίς αλλοίωσιν της ουσίας των. Έν απ'αυτά είναι και ο θρησκευτικός παράγων της ορθοδόξου πίστεως, δυστυχώς δια υμάς, ο οποίος κατα τον werner jaeger ευρίσκεται και σε πλήρην αρμονία και με τον ανθρωπισμό. Βέβαια λαμβάνονται υπ'οψει και οι τάσεις του κοινωνικού συνόλου, αλλ στο μέτρον της εντάσεως και του δικαίου των αιτημάτων τους με την οποιαν εμφανίζονται, αλλά αν έχετε επίγνωσιν, οι απόψεις σας είναι τάσις προερχομένη εκ της μειοψηφίας.

Στον σχολικον δε χώρον συντελείται πάρεξ απ την διδακτικήν εργασίαν και η κοινωνική αγωγή, κατα την οποίαν μεγάλο μέρος κατέχουν και τα διαφέροντα της αναστροφής μεταξυ διδασκόντων και διδασκομένων ή μεταξυ μόνον των διδασκομένων. Σκοπός της αγωγής είναι και μεταξύ των άλλων εντος αυτών των αναστροφών να συντελεσθή η απομυθοποίησις ήτοι η αποκάθαρσις απο κοινωνικά μυθεύματα, ως ο μύθος της αθεικής κοινωνίας, εκ των οποίων το παιδί κινδυνεύει ν'απωλέση την εμπιστοσύνη στον εαυτόν του και να υποδουλωθή σε πολιτικά κόμματα και αιρέσεις. Δέον είναι εντός των αναστροφών αυτών να κυριαρχήσουν κίνητρα ηθικής βουλήσεως, ως ο αλληλοσεβασμός, η αίσθησις της ομάδος και της ομοιογενείας. Αυτά εις γενικάς γραμμάς δεν φαίνονται ως αντιπαιδαγωγικά. Μα αν θέλητε συνεχίζω και άλλοτε.