Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές --
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πείς πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1911)
· Οι μαθητές θα πρέπει να κατανοήσουν το ιστορικό γεγονός που βρίσκεται στον πυρήνα του ποιήματος: την πολιορκία της Αλεξάνδρειας, στην οποία βρισκόταν ο ηττημένος Αντώνιος, από τον ύπατο Οκτάβιο, το 30 π.Χ., και το γεγονός που αναφέρεται στους Βίους Παράλληλους του Πλούταρχου («Βίος Αντωνίου») σχετικά με την αποχώρηση του «αόρατου θιάσου» του Διόνυσου από την λεξάνδρεια (προμήνυμα καταστροφής για τον Αντώνιο).
· Να τονιστεί το ενδιαφέρον του Καβάφη για την κρίσιμη αυτή μεταβατική περίοδο της καταστροφής του αρχαιοελληνικού κόσμου και της επικράτησης των Ρωμαίων: την περίοδο 1912-1926 ο Καβάφης δημοσίευσε ακόμη
· τέσσερα ποιήματα με το ίδιο θέμα: «Αλεξανδρινοί βασιλείς», «Καισαρίων», «Το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια», «Εν δήμω της Μικράς Ασίας», εμπνευσμένα
· από την ήττα του Αντώνιου στο Άκτιο (31 π.Χ.).
· Να αναζητηθούν οι αναλογίες μεταξύ του καβαφικού ποιήματος και του χωρίου του Πλουτάρχου.
· Να διερευνηθούν τα δύο νοηματικά επίπεδα του ποιήματος, που αφορούν α) στο θέμα της ήττας και β) στο θέμα της στωικής αποδοχής του αναπόφευκτου τέλους.
· Να σχολιαστεί ο ρόλος του αφηγητή και η στάση του απέναντι στον ήρωα. Ιδιαίτερα να επισημανθούν οι παραινέσεις του προς τον ήρωα, από τον οποίο αναμένει θαρραλέα και αξιοπρεπή συμπεριφορά, γι’ αυτό και τον καλεί να μην θρέψει μάταιες ελπίδες, να μην καταδεχτεί να πει πως «απατήθηκεν η ακοή» του.
· Να συζητηθεί ο συμβολισμός της Αλεξάνδρειας (η ευτυχία, η χαρά της ζωής).
· Να σχολιαστεί η σκηνοθεσία του ποιήματος, το «μέσα» (παράθυρο/ κάμαρη) και το «έξω» (πολιτεία), η κίνηση προς το παράθυρο κ.ά.
Παράλληλο κείμενο
Κ. Π. Καβάφη, Tο 31 π.X. στην Aλεξάνδρεια
Aπ' την μικρή του, στα περίχωρα πλησίον, κώμη,
και σκονισμένος από το ταξείδι ακόμη
έφθασεν ο πραγματευτής. Και «Λίβανον!» και «Κόμμι!»
«Άριστον Έλαιον!» «Άρωμα για την κόμη!»
στους δρόμους διαλαλεί. Aλλ' η μεγάλη οχλοβοή,
κ' η μουσικές, κ' η παρελάσεις πού αφίνουν ν' ακουσθεί.
Το πλήθος τον σκουντά, τον σέρνει, τον βροντά.
Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλλα αυτή;» ρωτά,
ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιά
του παλατιού — που στην Ελλάδα ο Aντώνιος νικά.
[1924]
(Κ. Π. Καβάφης, Άπαντα τα ποιήματα, τα αποκηρυγμένα, τα ανέκδοτα,
Ύψιλον/ Βιβλία, Αθήνα, 2004, σελ. 146)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ο ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ σας γνωστοποιεί ότι είναι ευπρόσδεκτες τυχόν αναφορές προβλημάτων, ιδέες σχετικά με λειτουργίες του ιστοτόπου και γενικά σχόλια. Στο "ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ" εν γένει ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και διατηρούμε το δικαίωμα να μην δημοσιεύουμε συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια όπου τα εντοπίζουμε. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το www.filologos-hermes.info ουδεμία νομική ή άλλη ευθύνη φέρει.