Το sms ἀπειλεῖ τις ζωές μας (ΜΕΡΟΣ Α')

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Δὲν τὸ συζητᾶμε, καλοί μου φίλοι. Τὰ sms (= Short Message Service) εἶναι ἕνας ἀπʼ τοὺς πιὸ σύγχρονους τρόπους ἐπικοινωνίας τῆς ἐποχῆς μας. Εἶναι ὅ,τι πιὸ νέο καὶ πρακτικὸ διαθέτει ἡ τεχνολογία. Ὥσπου αὔριο νὰ μᾶς δώσει τὴ δυνατότητα νὰ ἐπικοινωνοῦμε μὲ κάτι ἄλλο, ἀκόμη καλύτερο. Ὡστόσο πόσο τὰ χρησιμοποιοῦμε καὶ γιατί; Τί ἀποκαλύπτει ἡ χρήση τους καὶ μάλιστα ἀπʼ τοὺς νέους; Πότε εἶναι λύση καὶ πότε μεταβάλλονται σὲ παγίδα; Τί θὰ μπορούσαμε νὰ κάνουμε ἐπʼ αὐτοῦ ἀκριβῶς; Ἀξίζει νὰ τὸ δοῦμε…

Τί εἶναι τὰ sms;  

Προέρχονται ἀπὸ τὶς ἀγγλικὲς λέξεις Short Message Service ποὺ σημαίνει «Ὑπηρεσία Σύντομου Μηνύματος» καὶ δηλώνει τὴν ὑπηρεσία τῆς κινητῆς τηλεφωνίας, μὲ τὴν ὁποία ὁ χρήστης ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ ἀποστείλει ἢ νὰ παραλάβει σύντομο γραπτὸ μήνυμα ἀπὸ ἄλλους χρῆστες, στὸ κινητό του. Ἡ ὑπηρεσία αὐτὴ καθιερώθηκε γιὰ πρώτη φορά ἀπὸ τὶς ἑταιρεῖες κινητῆς τηλεφωνίας τὸ 1992. Ἡ ἀνακάλυψή τους ἔγινε στὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ ʼ80 ἀπὸ μία Φιλλανδὴ μηχανικό.

Ποιὰ εἶναι ἡ ἀπήχησή τους; Εἶναι ὄντως τεράστια! Ὑπολογίζεται ὅτι τὰ χρησιμοποιοῦν τὸ 74% τῶν κατόχων κινητοῦ τηλεφώνου, καὶ πὼς κάθε χρόνο στέλνονται περίπου 10 τρισεκατομμύρια sms παγκοσμίως! Εἶναι μία πολὺ μεγάλη πηγὴ ἐσόδων γιὰ τὶς ἑταιρεῖες κινητῆς τηλεφωνίας, ἀλλὰ συμφέρουν καὶ τοὺς καταναλωτὲς ἐπειδὴ τὸ κόστος ἀποστολῆς ἑνὸς γραπτοῦ μηνύματος εἶναι κατὰ πολὺ μικρότερο ἀπὸ τὴν ἀπ' εὐθείας συνομιλία. Ἐπιπλέον στέλνονται καὶ μαζικὰ ἀπὸ ἑταιρεῖες, πολιτικὰ γραφεῖα κ.λπ., ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἰδιῶτες.

Τὰ SMS ἔχουν γίνει πλέον ἀπαραίτητα στὴν ἐπικοινωνία μας μὲ τοὺς ἄλλους, λόγῳ τῆς ἁπλότητας, τοῦ χαμηλοῦ κόστους καὶ τῆς εὐρείας διαθεσιμότητάς τους. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ τὰ sms ἔχουν μεγάλη ἀπήχηση εἶναι μεταξὺ τῶν νέων καὶ ἰδιαίτερα τῶν ἐφήβων. Σχετικὴ ἔρευνα τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Μίσιγκαν (ΗΠΑ) εἶναι πολὺ ἀποκαλυπτική. Ἔδειξε ὅτι, ὄχι μόνο κάνουν θραύση τὰ γραπτὰ μηνύματα μεταξὺ τῶν ἐφήβων στὶς ΗΠΑ, ἀλλὰ καὶ πὼς τὰ προτιμοῦν περισσότερο ἀπὸ τὶς τηλεφωνικὲς κλήσεις. Πιὸ συγκεκριμένα, ἔδειξε πὼς ὁ μέσος ἔφηβος στὶς ΗΠΑ στέλνει ἢ λαμβάνει τουλάχιστον 50 sms τὴν ἡμέρα, ποὺ ἰσοδυναμοῦν μὲ 1500 τὸν μήνα! Ὅμως ἕνα μεγάλο μέρος τῶν ἐφήβων αὐτῶν (πάνω ἀπὸ 30%) στέλνει καὶ λαμβάνει πάνω ἀπὸ 100 sms τὴν ἡμέρα, δηλαδὴ πάνω ἀπὸ 3.000 τὸν μήνα, καὶ τὸ 15% αὐτῶν φθάνει ἀκόμη καὶ στὴν ὑπερβολή, στέλνοντας 200 sms τὴν ἡμέρα ἢ 6.000 τὸν μήνα! Διαπιστώθηκε ἐπιπλέον ἀπὸ τὴν ἔρευνα αὐτὴ ὅτι τὰ κορίτσια εἶναι πιὸ μανιώδεις χρῆστες αὐτῶν σὲ σχέση μὲ τὰ ἀγόρια, ἀφοῦ στέλνουν 80 μηνύματα τὴν ἡμέρα, ὅταν τὰ ἀγόρια περιορίζονται στὰ 30! Τέλος ἡ ἐν λόγῳ ἔρευνα ἔδειξε πὼς οἱ τηλεφωνικὲς κλήσεις χάνουν διαρκῶς ἔδαφος ἔναντι τῶν γραπτῶν μηνυμάτων, ἀφοῦ κατὰ μέσον ὅρο δὲν ξεπερνοῦν τὶς 5 τὴν ἡμέρα!

Μάλιστα μία ἐφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας, ἔδωσε αὐτὸ τὸν τίτλο στὸ ἐν λόγῳ θέμα: «Ἐφηβεία σημαίνει πλέον … sms»!

Πλήττουν ἢ βοηθοῦν τὴν ἐπικοινωνία;

Κακὰ τὰ ψέματα! Τὰ sms ἀποτελοῦν τὸν κατʼ ἐξοχὴν τρόπο ἐπικοινωνίας τῶν νέων. Ὅπως εἴδαμε στὴν πιὸ πάνω ἔρευνα, τὰ γραπτὰ μηνύματα (sms) ἔχουν πλέον ἀντικαταστήσει σὲ πολὺ μεγάλο βαθμὸ τὴν ὅλη ἐπικοινωνία ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει κάποιος μὲ τοὺς οἰκείους, τοὺς φίλους καὶ τοὺς γνωστούς του. Ὄχι μόνο τὰ μηνύματα ἠλεκτρονικοῦ ταχυδρομείου (ποὺ καὶ αὐτὰ τὸ ἴδιο εἶναι), ἀλλὰ καὶ τὶς προσωπικὲς ἐπαφὲς ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ γίνουν εἴτε μὲ τὶς κατʼ ἰδίαν συναντήσεις, εἴτε – ἔστω - μὲ τὶς τηλεφωνικὲς καὶ γενικὰ τὶς φωνητικὲς κλήσεις. Κι αὐτὸ ἀσφαλῶς δὲν εἶναι καλό! Καὶ νὰ γιατί…

Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε ἡ ἐπικοινωνία μας πρόσωπο μὲ πρόσωπο εἶναι ὁ κορυφαῖος τρόπος ἐπικοινωνίας, γιατί τότε ἔχουμε τὸν συνάνθρωπό μας ὁλόκληρο μπροστά μας! Τὸν βλέπουμε, τὸν ἀκοῦμε, τὸν αἰσθανόμαστε. Ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὶς ἐκφράσεις τοῦ προσώπου του ἢ καὶ ἀπʼ αὐτὴ τὴν χροιὰ τῆς φωνῆς του, τὸν ἀντιλαμβανόμαστε καλύτερα, μᾶς καταλαβαίνει κι αὐτὸς καλύτερα, ἔχουμε μία ἀμεσότητα. Ἐπειδὴ ὅμως αὐτὸ δὲν εἶναι πάντοτε ἐφικτό, ἐπικοινωνοῦμε τουλάχιστον μὲ τὴν φωνή μας. Κι αὐτὸς εἶναι ἕνας καλὸς τρόπος, ὄχι ὅμως καλύτερος ἀπʼ τὸν προηγούμενο.

Τὰ γραπτὰ μηνύματα τώρα, ὅσο πρακτικὰ καὶ οἰκονομικὰ κι ἂν εἶναι, ἀνήκουν ἀσφαλῶς στὴ λεγόμενη «εἰκονικὴ πραγματικότητα». Αὐτὴν ποὺ ἀπʼ τὴν φύση της δὲν ἔχει οὔτε συναισθήματα, οὔτε δὲ καὶ ἀνθρωπιά, καὶ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ τὰ ἐπιτύχει ἢ καὶ νὰ τὰ δεχθεῖ κανεὶς αὐτά, ὅσο κι ἂν τὸ προσπαθήσει! Βλέπετε ἡ ἐπικοινωνία τοῦ εἴδους αὐτοῦ σὲ καμμιὰ περίπτωση δὲν ἔχει τὸ ἴδιο εἰδικὸ βάρος καὶ τὰ ἴδια συναισθηματικὰ ὀφέλη ποὺ ἔχει ἡ φυσικὴ ἐπαφὴ μὲ τοὺς ἄλλους (τὴν οἰκογένεια, τοὺς φίλους, τοὺς συμμαθητές, τοὺς συμφοιτητές, τοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς ὅποιους ἄλλους γνωστούς). Πρόκειται γιὰ ὑποκατάστατο τῆς ἀνθρώπινης ἐπικοινωνίας, ποὺ πολλὲς φορὲς θέλει νὰ ξεφύγει ἀπὸ προσωπική, γιὰ νὰ γίνει ἐντελῶς ἀτομικιστική!

Ὁ φανατικὸς χρήστης τῶν κινητῶν τηλεφώνων μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ προέκταση τοῦ δικτυωμένου, ἰδιαίτερα δὲ τοῦ «κολλημένου» στὸ διαδίκτυο, ὁ ὁποῖος καταλήγει νὰ ἀντικαθιστᾶ τὶς κοινωνικὲς συνήθειες καὶ τὶς ἀνάγκες τῆς πραγματικῆς ζωῆς μὲ τὶς online ἐπαφὲς καὶ τὶς συνομιλίες σὲ chart-rooms καὶ κοινωνικὲς ἱστοσελίδες ὅπως τὸ Facebook!

Οἱ «κολλημένοι» στὴν «εἰκονικὴ πραγματικότητα» δὲν θέλουν νὰ βλέπουν τοὺς γονεῖς καὶ τʼ ἀδέλφια τους, τοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς φίλους τους, δὲν συμμετέχουν σὲ οἰκογενειακὲς ἢ καὶ ἄλλες συγκεντρώσεις, δὲν ἀποχωρίζονται μὲ τίποτα τὸ κινητὸ καὶ τὸν ὑπολογιστή τους, γιατί βρίσκονται γιὰ τὰ καλὰ στὸν (εἰκονικὸ) κόσμο τους! Στὴν οὐσία τὸ κινητό τους ἢ ὁ ὑπολογιστής τους, εἶναι ὁ πραγματικός τους φίλος. Δηλαδή, ὄχι ὁ ἄνθρωπος, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἴδια ἡ μηχανή!

Ἆραγε πῶς εἶναι δυνατὸ αὐτὸ νὰ μὴ ἔχει ἐπιπτώσεις; Οἱ φρενήρεις ρυθμοὶ μὲ τοὺς ὁποίους ἐπικοινωνοῦμε μέσῳ τοῦ Twitter, τοῦ Facebook καὶ τῶν γραπτῶν μηνυμάτων«ὁδηγοῦν σὲ μία ψυχοπαθολογικὴ συμπεριφορά», γράφει στὸ βιβλίο της «Μόνοι Μαζὶ» ἡ Σερὶ Τέρκλ, καθηγήτρια τοῦ ΜΙΤ τῶν ΗΠΑ, καὶ κορυφαία κοινωνιολόγος, ἡ ὁποία πρωτοστατεῖ στὴν ἐπίθεση κατὰ τῶν νέων μορφῶν ἐπικοινωνίας. Ἡ θέση τῆς δρος Τὲρκλ εἶναι ἁπλή: «Ἡ τεχνολογία ἀπειλεῖ νὰ κυριαρχήσει ἐπὶ τῆς ζωῆς μας καὶ νὰ μᾶς ἀπομονώσει ἀπὸ τὴν ἐπαφή μας μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Δημιουργώντας μας τὴν ψευδαίσθηση ὅτι μᾶς ἐπιτρέπει νὰ ἐπικοινωνοῦμε καλύτερα, μᾶς κάνει νὰ ζοῦμε σὲ μία κυβερνο-πραγματικότητα πολὺ κατώτερη, καὶ συχνὰ πιὸ σκληρή, ἀπʼ τὸν πραγματικὸ κόσμο»!

Ἀσφαλῶς ἡ βιωματικὴ ἐπικοινωνία μέσῳ τῆς φυσικῆς παρουσίας, ἰδιαίτερα δὲ τῶν ἐφήβων, δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ εἶναι τὸ ἴδιο μὲ τὴν ὅποια εἰκονική. Καὶ πόσο μεγάλη ἀνάγκη δὲν ἔχει ὁ ἔφηβος τὴν πραγματικὴ φιλία καὶ τὴν παρέα! Τὴν ἀνάγκη τῆς συνάντησης πρόσωπο μὲ πρόσωπο μὲ ὅλους, ἰδιαίτερα δὲ μὲ τοὺς συνομηλίκους του! Ἀξίζει νὰ τονιστεῖ ὅτι τὰ sms χρησιμοποιοῦνται πολὺ ἀπʼ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἔχουν τὸ θάρρος νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸν ἄλλο πρόσωπο μὲ πρόσωπο (γιὰ νὰ τοῦ ποῦν π.χ. «σʼ ἀγαπῶ», «χωρίζουμε», «ζητῶ συγγνώμη» κ.λπ.) ἢ νὰ τοῦ στείλουν τὶς εὐχές τους ἐπειδὴ δὲν μποροῦν νὰ κάνουν διαφορετικά, ὁπότε καὶ ἀνταποκρίνονται τυπικὰ καὶ μόνο.

Ἄρα τὰ sms, καὶ ἀνάλογα βέβαια μὲ τὸν βαθμὸ ποὺ τὰ χρησιμοποιεῖ, πλήττουν τελικὰ τὰ ὀφέλη ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει κανεὶς ἀπὸ τὴν προσωπικὴ ἐπαφή του μὲ τοὺς ἄλλους.

(Στὸ ἑπόμενο θὰ δοῦμε, μεταξὺ ἄλλων, ποιὸ εἶναι τὸ περιεχόμενό τους καὶ οἱ ἐπιπτώσεις ἀπὸ τὴν κακὴ χρήση τους, ὅτι αὐτὰ μᾶς ἀποκαλύπτουν καὶ πῶς νὰ τὰ χρησιμοποιοῦμε σωστά).

 ΠΗΓΗ