Η δημιουργία ενός καινούργιου κόσμου

SOS ΝΕΟΕΛ. ΓΛΩΣΣΑΣ / ΕΚΘΕΣΗ


(ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016)


- ΠΟΙΑ ΘΕΜΑΤOΛΟΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΗ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν



Η δημιουργία ενός καινούργιου κόσμου – πλέον ανθρώπινου, κατά την ρήσιν του Γάλλου φιλοσόφου Ροζέ Γκαρωντύ – δεν είναι ρωμαντικός οραματισμός αλλά ανάγκη και δίκαιο αίτημα της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων. Άλλως τε δια τούτον τον σκοπόν γίνονται αγώνες εις άπαντα τα πεδία, οικονομικό, ιδεολογικόν, ηθικόν, πολιτικόν, πολιτιστικόν, κοινωνικό και δια την υλοποίησιν αυτού του σκοπού απαιτούνται ωρισμένες προϋποθέσεις τις οποίες και θα ίδωμε στην ανάλυσιν που ακολουθεί.


Ο ρόλος των υλικών αγαθών


Όπως είναι γνωστόν, κανείς δεν δύναται να ζήση άνευ τροφής, κατοικίας και ενδυμασίας. Η απόκτησις και η διαρκής εξασφάλισις αυτών των αγαθών απορροφά καθημερινώς άπασαν σχεδόν την δραστηριότητά μας, διότι αυτά είναι η βάσις του ανθρωπίνου βίου μας. Εξ αυτών εξαρτάται η ύπαρξίς μας. Ταυτοχρόνως και η υγεία που είναι το πολυτιμότερον υλικόν αγαθόν, προϋποθέτει τα τρία προηγούμενα.

Τέλος στην κατηγορίαν των ζωτικών υλικών αγαθών ανήκουν η καθαρά ατμόσφαιρα, τα πολλά δημόσια πάρκα, αι αθλητικαί εγκαταστάσεις, τα εξυπηρετικά και φθηνά μέσα συγκοινωνίας, ο ηλεκτρισμός, η θέρμανσις και εν συνεχεία ό,τι κάμνει την ζωήν μας πίο άνετη και πιο ευχάριστη. Επομένως όποιος λέγει ότι περιφρονεί τα υλικά αγαθά – επειδή τάχα αποτελούνται εξ ύλης – ή ότι τα θεωρεί δευτερεύοντα είναι αφελής ή υποκριτής.

Οπωσδήποτε τα ανωτέρω δεν δηλούν ότι τα υλικά αγαθά είναι ο σκοπός της ζωής. Κάθε καλλιεργημένος άνθρωπος ξέρει πως αποτελούν την βάσιν της ανθρώπινης υπάρξεως. Αυτά είναι τα μέσα όχι το πάν. Τα μέσα δια να απαλλαχθούν όλοι οι άνθρωποι από το βιωτικόν άγχος και να φθάσουν εις έν επίπεδον ποιότητος ζωής.

Αποτελούν την υλικήν βάσιν που χωρίς αυτήν αι ηθικαί αξίαι παραμένουν εις τον χώρον της θεωρίας. Ο Θουκυδίδης εις την ιστορίαν του Πελοποννησιακού πολέμου γράφει ότι όσο αι πόλεις ξέπεφταν οικονομικώς τοσούτον οι πολίτες ηξαθλιούντο ηθικώς. Κι ο Σενέκας έγραφε ότι ο πεινασμένος λαός δεν ενδιαφέρεται δια δικαιοσύνη και αρετή.

Δια την απόκτησίν των
Δεν δυνάμεθα βεβαίως να τα αποκτήσωμε όταν έχωμεν εχθρικάς σχέσεις με την εργασίαν, ούτε να τα απολαμβάνομεν πάντοτε και διαρκώς όταν είμεθα σπάταλοι. Δεν είναι όμως μόνον η εργατικότης ο μόνος τρόπος που εξασφαλίζει εις όλους την αφθονίαν. Η καθημερινή ζωή δείχνει ότι δια ολίγους υπάρχει πλούτος και χλιδή , δια τους πολλούς όμως φτώχεια, ανεργία και πείνα. Τα φαινόμενα αυτά δεν είναι βέβαια φυσιολογικά ούτε πηγάζουν εκ των δήθεν υπερβολικών ικανοτήτων των ολίγων και εκ της δήθεν ελλείψεως ικανοτήτων ή την αδιαφορίαν των πολλών. Αφθονία υλικών αγαθών υπάρχει και είναι δυνατόν να αυξηθή και να γενικευθή.

Δια να γίνη όμως τούτο δέον να καταργηθή ο οικονομικός ανταγωνισμός, η εκμετάλλευσις ανθρώπου από άνθρωπον και να κατανέμεται δικαίως, ισίτιμα – δεν εννοώ ισοπεδωτικώς – το προϊόν της κοινωνικής εργασίας. Και το κυριότερον; Δέον να υπάρχη αφθονία υλικών αγαθών που να τα απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι. Μια τοιαύτη αφθονία μπορεί να εξασφαλισθή διά όλους αποκλειστικώς και μόνον με συνθήκας παγκοσμίου ειρήνης. Ο πόλεμος μόνον καταστρέφει, δεν δημιουργεί.

Η διάθεσις τεραστίων χρηματικών ποσών εις την παραγωγήν μέσων μαζικής εξοντώσεως επιφέρει οικονομικήν στασιμότητα και κρίσεις, όχι άνθισιν και αφθονία αγαθών.

Η καλλιέργεια και ηθικοποίησις των ανθρώπων
Εις όλας τας κοινωνίας, τας κατευθυντήριας γραμμάς δια την πνευματικήν καλλιέργειαν και την ηθικήν καθοδήγησιν των παιδιών, που αργότερα γίνονται γονείς, χαράζει η πολιτεία. Ο βαθμός επιτυχίας εις τούτο το έργον της εξαρτάται από τας παιδαγωγικάς μεθόδους που χρησιμοποιεί, εκ του περιεχομένου της παιδείας και εκ του είδους της μορφώσεως που παρέχει εις το εκπαιδευτικόν προσωπικόν της.

Συνηθισμένη μέθοδος είναι οι συμβουλές. Επειδή όμως ο τρόπος αυτός που εφαρμόζεται εκατοντάδες χρόνια δεν φαίνεται να αποδίδη, η σύγχρονος παιδαγωγική διδάσκει ότι οι νέοι δεν έχουν ανάγκη από συμβουλάς, αλλά από παραδείγματα, από πρότυπα. Όχι βέβαια δια να τα μιμούνται ακρίτως, αβούλως και μηχανικώς ούτε δια να τους επιβάλλονται αυταρχικώς.

Πέρα απ’ αυτό, τα χυδαία θεάματα και αναγνώσματα, η απουσία χώρων ένθα διατίθεται δημιουργικώς ο ελεύθερος χρόνος, και η μετατόπισις εις τα άτομα της ευθύνης δια την καλλιέργεια και ηθικοποίησίν των, αποκλείουν τα όποια θετικά αποτελέσματα.

Άπαντα ταύτα σημαίνουν ότι ο εξευγενισμός των ανθρώπων δεν είναι μόνον, ούτε κυρίως, ατομικόν ζήτημα του κάθε πολίτου, αλλά προϊόν του τρόπου οργανώσεως και λειτουργίας της κοινωνίας. Είναι υπόθεσις κοινωνική.

Συμπεράσματα

Η δημιουργία ενός κόσμου χωρίς άγχος, πολέμους, ανεργία, πείνα, ανασφάλεια και διαφορά, μιας κοινωνίας με ανθρώπους καλλιεργημένους, επιτυγχάνεται όι μόνον με την εξασφάλισιν υλικής ευημερίας, αλλά με τον αρμονικόν συνδυασμόν υλικής βάσεως και πνευματικού εποικοδομήματος.

Αύτη η αμοιβαιότης, η ορθή αντιστοιχία βάσεως – εποικοδομήματος καθορίζεται, φυσικά, από τον τρόπον οικονομικής και εκπαιδευτικής οργανώσεως της κοινωνίας, από το αν προτίθεται ή όχι να ικανοποιήση τα συμφέροντα του συνόλου των πολιτών, οι οποίοι ποτέ δεν στέκονται εμπόδιο στην πρόοδον και εις τον πολιτισμόν.