ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡ. ΚΑΤ. - ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ V (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΜΑΔΑΣ

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

5ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΘΕΜΑΤΑ

 

CLASSICAL PLATE WITH ACHILLES AND HECTOR

Διδαγμένο κείμενο

Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια Β6, 1-8

Δεῖ δὲ μὴ μόνον οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἕξις, ἀλλὰ καὶ ποία τις. Ῥητέον οὖν ὅτι πᾶσα ἀρετή, οὗ ἂν ᾖ ἀρετή, αὐτό τε εὖ ἔχον ἀποτελεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ εὖ ἀποδίδωσιν, οἷον ἡ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετὴ τόν τε ὀφθαλμὸν σπουδαῖον ποιεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ· τῇ γὰρ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετῇ εὖ ὁρῶμεν. Ὁμοίως ἡ τοῦ ἵππου ἀρετὴ ἵππον τε σπουδαῖον ποιεῖ καὶ ἀγαθὸν δραμεῖν καὶ ἐνεγκεῖν τὸν ἐπιβάτην καὶ μεῖναι τοὺς πολεμίους. Εἰ δὴ τοῦτ᾽ ἐπὶ πάντων οὕτως ἔχει, καὶ ἡ τοῦ ἀνθρώπου ἀρετὴ εἴη ἂν ἡ ἕξις ἀφ᾽ ἧς ἀγαθὸς ἄνθρωπος γίνεται καὶ ἀφ᾽ ἧς εὖ τὸ ἑαυτοῦ ἔργον ἀποδώσει. Πῶς δὲ τοῦτ᾽ ἔσται,< ὧδ᾽ ἔσται φανερόν, ἐὰν θεωρήσωμεν ποία τίς ἐστιν ἡ φύσις αὐτῆς.

Ἐν παντὶ δὴ συνεχεῖ καὶ διαιρετῷ ἔστι λαβεῖν τὸ μὲν πλεῖον τὸ δ᾽ ἔλαττον τὸ δ᾽ ἴσον, καὶ ταῦτα ἢ κατ᾽ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἢ πρὸς ἡμᾶς.... Λέγω δὲ τοῦ μὲν πράγματος μέσον τὸ ἴσον ἀπέχον ἀφ᾽ ἑκατέρου τῶν ἄκρων, ὅπερ ἐστὶν ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πᾶσιν, πρὸς ἡμᾶς δὲ ὃ μήτε πλεονάζει μήτε ἐλλείπει· τοῦτο δ᾽ οὐχ ἕν, οὐδὲ ταὐτὸν πᾶσιν.

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ῥητέον οὖν ὅτι … τὸ πρᾶγμα ἢ πρὸς ἡμᾶς.»

Μονάδες 10

Β1. «Δεῖ δὲ μὴ μόνον οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἕξις, ἀλλὰ καὶ ποία τις». ΢τη φράση αυτή ο Αριστοτέλης δηλώνει ότι η ἕξις είναι έννοια ουδέτερη, δηλαδή μπορεί να έχει θετικό, αλλά και αρνητικό περιεχόμενο. Από τι εξαρτάται και πού οδηγεί η ποιότητα των ἕξεων;

Μονάδες 10

Β2. Να δείξετε με αναφορά στο κείμενο το περιεχόμενο της έννοιας ἀρετὴ γενικά για τα πράγματα και ειδικά για τον άνθρωπο.

Μονάδες 10

Β3. Παρατηρούμε ότι ο Αριστοτέλης περνά από τη χρήση λέξεων που δηλώνουν ποιότητα (ἀγαθὸς και εὖ) στη χρήση λέξεων που δηλώνουν ποσότητα (τὸ πλεῖον, τὸ ἔλαττον και τὸ ἴσον). Να αιτιολογήσετε αυτή την πορεία σκέψης του φιλοσόφου.

Μονάδες 10

Β4. Ποιο περιεχόμενο δίνουν στην έννοια της εὐδαιμονίας ο Ηράκλειτος και ο Δημόκριτος;

Μονάδες 10

Β5. Αφού εντοπίσετε τους λεκτικούς τύπους του διδαγμένου κειμένου με τους οποίους παρουσιάζουν ετυμολογική συγγένεια οι επόμενες λέξεις, να σχηματίσετε για κάθε μία από αυτές δύο περιόδους λόγου, τη μία με την αναφορική και την άλλη με την ποιητική λειτουργία των λέξεων: 1. Ταυτότητα, 2. Παλινδρόμηση, 3. Λαβίδα, 4. Αναβαθμός, 5. Αφομοίωση.

Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο:

Δημοσθένης, Κατ’ Ἀνδροτίωνος 3-4

Περὶ δ’ ὧν οἴσετε τὴν ψῆφον νυνὶ καὶ περὶ ὧν οὗτος δημοσίᾳ πεπολιτευμένος οὐκ ὀλίγ’ ὑμᾶς ἔβλαψεν, ἅ μοι παραλείπειν Εὐκτήμων ἐδόκει, βέλτιον δ’ ὑμᾶς ἀκοῦσαι, ταῦτα διεξελθεῖν ἐν βραχέσιν πειράσομαι. ἐγὼ γὰρ εἰ μὲν ἑώρων τιν’ ἁπλῆν τούτῳ περὶ ὧν φεύγει πρὸς ὑμᾶς οὖσαν ἀπολογίαν, οὐκ ἂν ἐποιούμην περὶ αὐτῆς μνείαν οὐδεμίαν. νῦν δ’ οἶδα σαφῶς ὅτι οὗτος ἁπλοῦν μὲν οὐδὲ δίκαιον οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοι, ἐξαπατᾶν δ’ ὑμᾶς πειράσεται πλάττων καὶ παράγων πρὸς ἕκαστα τούτων κακούργους λόγους. ἔστι γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τεχνίτης τοῦ λέγειν καὶ πάντα τὸν βίον ἐσχόλακεν ἐν τούτῳ.

------------------------------

φεύγω = κατηγορούμαι

κακοῦργος λόγος = παραπλανητικό επιχείρημα, σόφισμα.

Γ1. Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

τιν’: την ίδια πτώση στο ουδέτερο γένος

ἕκαστα: την αιτιατική πληθυντικού στο θηλυκό γένος

ὀλίγ’: τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό

βραχέσιν: τη γενική ενικού στο αρσενικό γένος

παράγων: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παρακειμένου στη μέση φωνή

διεξελθεῖν: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του β΄ αορίστου

οἴσετε: το απαρέμφατο του ίδιου χρόνου

ἔβλαψεν: το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του παρακειμένου στη μέση φωνή (να λάβετε υπόψη σας το υποκείμενο)

οἶδα: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα

ἐσχόλακεν: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού.

Μονάδες 10

Γ3.α. Να επισημάνετε τη συντακτική λειτουργία των ακόλουθων λέξεων του κειμένου και να αναφέρετε τον όρο που καθεμία από αυτές προσδιορίζει: δημοσίᾳ, μοι, τοῦ λέγειν, τούτων, πάντα. (μονάδες 5)

Γ3.β.

Ι. Αφού αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου στην ακόλουθη περίοδο, να τον επαναδιατυπώσετε έτσι, ώστε να σχηματιστεί το προσδοκώμενο: ἐγὼ γὰρ εἰ μὲν ἑώρων τιν’ ἁπλῆν τούτῳ περὶ ὧν φεύγει πρὸς ὑμᾶς οὖσαν ἀπολογίαν, οὐκ ἂν ἐποιούμην περὶ αὐτῆς μνείαν οὐδεμίαν. (μονάδες 2)

ΙΙ. Να επαναδιατυπώσετε την περίοδο σε άλλη μορφή πλαγίου λόγου: νῦν δ’ οἶδα σαφῶς ὅτι οὗτος ἁπλοῦν μὲν οὐδὲ δίκαιον οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοι, ἐξαπατᾶν δ’ ὑμᾶς πειράσεται πλάττων καὶ παράγων πρὸς ἕκαστα τούτων κακούργους λόγους. (μονάδα 1)

Γ3.γ. Να τρέψετε την περίοδο σε όλες τις δυνατές μορφές πλαγίου λόγου: ἑώρων τιν’ ἁπλῆν τούτῳ περὶ ὧν φεύγει πρὸς ὑμᾶς οὖσαν ἀπολογίαν. (μονάδες 2)

Μονάδες 10